دلمه

برای دَلَمه به معنی لخته، انعقاد خون را ببینید.

برای دَلَمه به معنی دلمه (ضایعه پوستی)، دلمه (ضایعه پوستی) را ببینید.

دُلْمه خوراکی در خاورمیانه و مناطق اطراف آن مانند بالکان، قفقاز، روسیه و آسیای مرکزی است. دلمه کلمه‌ای ترکی به معنی «پُرشده» است.^[۲][۳][۴] دلمه را می‌توان با برگ انگور (متداول‌ترین آن) فلفل دلمه، کدو گوجه فرنگی و بادمجان درست کرد. در سال ۲۰۱۷ جمهوری آذربایجان دلمه را در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو به ثبت رساند.^[۵]

دلمه

دلمه فلفل و گوجه فرنگی شکم پر
بخش	اشتها آور یا غذای اصلی
منطقه	مدیترانه شرقی, بالکان,[۱] شام, آناتولی, قفقاز جنوبی, عراق, ایران, آسیای مرکزی, مصر, لیبی.
دمای سرو	داغ یا دمای اتاق
مواد اصلی	متغیر
انواع	سبزیجات, غذای دریایی, میوه, احشا
رسانه: دلمه

تصویر دلمه در تمبر جمهوری آذربایجان

مواد لازم

• گوشت چرخ کرده:۳۰۰ گرم
• سبزی: (پیازچه، گشنیز، شوید، تره، مرزه) ۵۰۰ گرم
• برگ مو: ۲۰۰ گرم (از گیاه‌های دیگر مانند برگ کلم یا از بادمجان، سیب زمینی، پیاز و گوجه فرنگی هم می‌شود استفاده کرد)

توجه داشته باشید که سبزی دلمه‌های مختلف یکسان نیست. برای دلمه کلم و دلمه بادمجان، کدو و فلفل دلمه‌ای از نعناع و جعفری استفاده کنید.

• برنج و لپه روی هم ۱ پیمانه
• ۲ تا ۳ لیوان آب
• ۲۵۰ گرم گردو

طرز تهیه

• برنج و لپه را جداگانه جداگانه در آب بگزارید تا چند ساعت خیس بخورد.
• سبزی‌ها را باهم خرد می‌کنید.
• برگ مو را شسته و در صافی می‌گذارید.
• برنج و لپه خیس خورده را نیم کوب می‌کنید.
• گوشت و سبزی و برنج و لپه را نمک و فلفل زده و خوب مخلوط می‌کنید.
• مایه را کمی تفت می‌دهید تا رنگ گوشت قهوه‌ای شود.
• مقداری از مایه را بر روی هر برگ قرار می‌دهید و آن را مانند بقچه می‌پیچید.
• به دلخواه می‌توانید مقداری آبلیمو و شکر یا سرکه و شیره را با هم مخلوط کنید و پس از چیدن دلمه‌ها در قابلمه روی آن‌ها بریزید.
• در برخی روش‌ها از پیازداغ که با زردچوبه و زرشک یا ارده طعم‌دار شده هم استفاده می‌شود.

ارزش غذایی

دلمه برگ مو جدا از موادی که درون برگ مو پیچیده می‌شود، ارزش غذایی دارد. آهن موجود در هر ۱۰۰ گرم از برگ‌های تازهٔ انگور هفت برابر مقدار آهنی است که در ۱۰۰ گرم میوه انگور وجود دارد.

انواع دلمه

• 

  یک دلمه فلفل در کنار دو دلمه برگ مو.

  دلمه برگ کلم
• دلمه برگ مو
• دلمه بادنجان
• دلمه گوجه فرنگی
• دلمه سیب زمینی
• دلمه کدو
• دلمه فلفل

منابع

1. Labon, Joanna (1995). Balkan Blues: Writing Out of Yugoslavia. ISBN 9780810113251.
2. فرهنگ لغت معین
3. فرهنگ کوچک زبان پهلویma
4. [فرهنگ واژه های اوستا «نسخه آرشیو شده»] مقدار |archiveurl= را بررسی کنید (کمک). بایگانی‌شده از [فرهنگ واژه های اوستا اصلی] مقدار |url= را بررسی کنید (کمک) در ۲۰ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۶.
5. https://ich.unesco.org/en/RL/dolma-making-and-sharing-tradition-a-marker-of-cultural-identity-01188

• سفره گیلان، ربابه کاتبینی، انتشارات طاعتی، چاپ چهارم.
• سایت آموزش آشپزی گام با گام
• آموزش تصویری دلمه برگ مو

	آشپزی آذربایجانی
آش	آش دوغ • آش ترش • آش ماست • آش اُماج • سوتلو آش • آش یارما • سوپ اَوَلیک
کباب ها	کباب باستیرما • کباب قابورقا • لوله کباب • کباب شیشلیک • کباب بغارساق
خورش ها و غذاهای گوشتی	قیمه • چلو خورش • قورمه سبزی • قوورما • شوربا (بزباش) • قطاب شکمبه • لونگی
دلمه ها	دلمه برگ • دلمه سیب • دلمه به • دلمه فلفل • دلمه بادمجان (قارنی یاریق)
غذاهای آردی	هدیک • کاچی • قویماق • دیش هدیکی
شیرینی	قرابیه • باقلوا • پوکه • ریس • نوقا • باسلوق|پشمک • اون حلواسی • قره حلوا • آغ حلوا • شکربورا • اگیردک • سمبوسه
نان ها	پِنجَییش • نازیک • لواش • کلوچه(کولچه) • کته • کوت
غذاها و محصولات لبنی	آغ پنیر • کوفلو پنیر • نعنالی پنیر • مُتال پنیری • آغوز(کله) • بولاما • شُر • سوزمه
نوشیدنی ها	شربت شووَرَن • آیران