Zerain
From Wikipedia, the free encyclopedia
Zerain Gipuzkoako hegoaldean eta Goierri eskualdean dagoen udalerri euskalduna da. Herriak 258 biztanle zituen 2016. urtean.
| Zerain | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Gipuzkoa, Euskal Herria | |||||||||||
 Zeraingo eliza. | |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Gipuzkoa | ||||||||||
| Eskualdea | Goierri | ||||||||||
| Izen ofiziala | Zerain | ||||||||||
| Alkatea | Amaia Junquera Landeta | ||||||||||
| Posta kodea | 20214 | ||||||||||
| INE kodea | 20026 | ||||||||||
| Herritarra | zeraindar | ||||||||||
| Ezizena | xaguk | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°00′45″N 2°16′24″W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 10,37 km² | ||||||||||
| Garaiera | 329 m | ||||||||||
| Distantzia | 50 km Donostiara | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 280 (2023) 4 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 0,27 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] | % 4,37 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 16,4 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 60 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 65,71 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % -1,96 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 4,74 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1] | % 88,48 (2010) | ||||||||||
| Etxeko erabilera[2] | % 89.22 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Sorrera | 1615 (juliotar egutegia) | ||||||||||
| Webgunea | https://www.zerain.eus/ | ||||||||||
Zerain nekazaritzari lotuta bizi izan den herria da. Naturan dauden lehengaiak, mea, egurra, ikatza etab. ere ustiatu izan dira bertan. Gaur egun, biztanleriari eusteko buru-belarri lanean ari da herri osoa. Biziraupeneko ekimen hau gaurkotutako auzolanean oinarritzen da. Azken urte hauetan, kontzientzia soziala indartzeko, bizi kalitatea hobetzeko eta etorkizun ekonomikoa bermatzeko lan handia egin dute herritarrek.
Etorkizuneko proiektua Zerain Paisaia Kulturala da. Bertan natur eta giza paisaia lantzen dira, kalitatezko baserriko produktuak sustatuz eta ondare zabala (meategia, kartzela, museoa, etab.) berreskuratuz eta ikusgai jarriz.
Zerain Euskal Herriaren bihotzean dago; Gipuzkoaren hegoaldean, Arabako eta Nafarroako mugetatik oso gertu. Aizkorri mendiaren itzalpean, Segura, Mutiloa, Zegama eta Legazpi ditu mugatzat eta hiriburuetatik gertu dago: Donostia (50 km), Gasteiz (70 km), Bilbao (85 km) eta Iruñea (75 km).
Aizkorri-Aratz natura parkearen barnean dagoen udalerria ere bada, Gatzaga, Eskoriatza, Aretxabaleta, Oñati, Legazpi eta Zegamarekin batera.
2019an 266 biztanle zituen. Horietatik %26,32k 65 urte edo gehiago zituen. Atzerrian jaiotakoak %4,51 ziren.[7]
| Zeraingo biztanleria |
|---|
 |
| Datu-iturria: www.ine.es |
2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak: Lehen sektorea, BEGaren %9,9. Bigarren sektorea %49,8. Hirugarren sektorea %39,7. Eraikuntza %0,6.[7]
2019ko udal hauteskundeak
2019ko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: EH Bilduk 105 boto. Zeraingo herri kandidaturak: 89 boto.[8] Amaia Junquera (EH Bildu) izendatu zuten alkate.[9][10][11]
Alkateak
Hauek izan dira Zeraingo azken alkateak:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[12] | |
| Antonio Garcia Aguirre[12] | 1979 | 1983 | Independenteak | |
| 1983 | 1987 | Independenteak | ||
| 1987 | 1991 | Independenteak | ||
| 1991 | 1995 | Independenteak | ||
| 1995 | 1999 | Zerain Herri Kandidatura | ||
| 1999 | 2003 | Zerain Herri Kandidatura | ||
| 2003 | 2007 | Zerain Herri Kandidatura | ||
| Jose Manuel Oria | 2007 | 2011 | Zerain Herri Kandidatura | |
| 2011 | 2013 a | Zerain Herri Kandidatura | ||
| 2013 | 2014 b | Independenteak | ||
| 2014 | 2015 | Independenteak | ||
| Miren Arantzazu Ruiz de Larrinaga Olaizola[12] | 2015 | 2019 | Euskal Herria Bildu | |
| Amaia Junquera Landeta[9][10][11] | 2019 | Jardunean | Euskal Herria Bildu | |
a Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
b Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
- San Blas eguna.
- Santa Ageda bezpera.
- San Juan bezpera.
- Bolatea.
- Andra Mari eta San Roke egunak.
- Kultur astea.
- Azoka ekologikoa.
- Brinkola-Zegamako Estazio Megalitikoa
- 1711ko kartzela: Euskal Herriko XVIII. mendeko kartzela bakarra. Kartzelaren berezitasun nagusia, lau paretak haritz-oholez estaliak dituela. Gaur egun, kartzela Ostatu tabernaren barruan dago.[13]
- Aizpeko burdin meategia: Burdinaren Mendia izenez ezagutzen den Aizpeako meategiak Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren Monumentu Multzo izendapena du eta Aizkorri Aratza Parke naturalaren barruan dago. Burdinaren Mendiak meagintzaren aztarna interesgarri ugari gordetzen ditu: lurrazpiko galeriak, lokomotoraren errailak... Historia hori guztia eta burdingintzaren prozesua ezin hobeki azaltzen dute Aizpittako Adieraztegiko aretoek, ikus-entzunezko eta erakusgela modernoen bitartez.[14]
- Andre Mariaren Jasokundearen eliza: Herriguneko eraikin nagusia da Andra Mari Eliza, XV. mendearen lehen zatian eraikia. Zer ikusi asko eskaintzen du, baina aipatzekoa da harribitxiz apaindutako kobrezko gurutze erromaniko ederra: XII. mendekoa da, Gipuzkoako bakarra, Zegamako elizan dagoenaz gain.[15]
- Diaporama: 1996. urtean museoaren osagarri moduan sortua, gaur egun nortasun propioa izatera heldu da. Musikaz lagunduriko diapositiba-emanaldi honetan, zeraindarrek beren iragan, orain eta etorkizunean zer izan nahi duten erakusten dute. 14 minutuko emanaldi honetan, herriari egindako 500 diapositiba ikusten dira euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez, ingelesez nahiz katalanez.
- Francisco de Goyaren estatua: Francisco Goya margolari famatuaren omenez, arbasoak zeraindarrak baitzituen.
- Herri museoa: Museo txiki honek Goierriko herri honen bizimodu eta ohituren bilakaera azaltzea du helburu. Zenbait ataletan herriaren prozesu historikoa adierazten duten tresna, altzari, lanabes, dokumentu, etab. biltzen dira, garai bateko nekazaritza eta artzaintzatik hasi eta, meagintza garaitik igarota, gaur egunera arte.[16]
- Jauregia etxea: Zeraingo Jauntxoen bizileku izan zena. Jauregiaren zatirik deigarriena dorretxearen parte izan ziren hiru horma dira, harri landuz eginak. Gotiko erako arku ederra ere badago, arku honen gainean herriko armarririk zaharrena dago, eta alboan, zer adierazten duen inork ez dakien irudi bat: "Eguzki goibela, ilargi laurdenaz besarkatua eta zortzi puntako lau izarrez inguratua".[17]
- Larraondoko zerrategia: 1890. urtearen inguruan eraiki zen. Zeraingo mendietan jaiotzen den Lasurtegi errekatxoko urez baliatzen da eta gaur egun ere eraiki zeneko ezaugarri eta berezitasunak gordetzen ditu.[18]
- Liztormendi bolatokia: Euskal Herrian tradizio handia duen jokoa da bola-jokoa eta Zerainen ere oso zabalduta dago. Garai batean, bederatzi bolatoki zeuden herrian sakabanatuta, baina garrantzitsuena Herriko Plazakoa da.[19]
- Benefiziaune etxea, XVIII. mendeko etxea.
- San Blas baseliza: XVII. mendekoa.[20]
2016an herritarren %93 euskalduna zen.[7]
Zeraingo euskara[22] gipuzkeraren aldaera bat da, sartaldeko hizkeren[23] artean dagoen Goierriko euskara[24], hain zuzen. Urolaldeko hizkerarekin batera Sartaldeko azpieuskalkia osatzen du Goierrikoak, baina Urolaldekoan sakonagoa da mendebaleko euskararen eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, Segura, Zegama eta Legazpitik Zaldibia edo Legorretara. Ataungoa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. Abaltzisketak eta Ikaztegietak Tolosaldearekin lotura egiten dute, eta Urretxuk eta Zumarragak, berriz, Goierri eta Urolaldearen artekoa.
- Domingo Goia, (j. 1578), Francisco Goya margolari ospetsuaren aitona.[25]
- Jose Frantzisko Telleria Petrikilo, (1774-1842), petrikiloa.
- Juan Goikoetxea Maiza (1913-1983), euskal idazle, apaiz eta euskaltzaina.
- Inozentzio Olea (1921-2010), euskal idazle eta bertsolaria.
- Garbiñe Alustiza (1964-), irakasle eta bolaria.
- Aitziber Makatzaga (1976-), bolaria.
Zerain Gipuzkoako Partzuergo Txikiko eta Gipuzkoa eta Arabako Partzuergo Orokorreko kide da berauen sorreratik.
Kartzela.
Aizpeako labeak.
Aizpea, Polborina galeria
Herri museoa.
Zeraingo putzua eta, atzean, Benefiziaune etxea.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
