From Wikipedia, the free encyclopedia
Joseph Leo Mankiewicz (Wilkes-Barre, Pennsylvania, 1909ko otsailaren 11 – Bedford, New York, 1993ko otsailaren 5a)[1] estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea izan zen. 48 gidoi idatzi zituen, eta 20 film baino gehiago ekoiztu. Bitan irabazi zuen zuzendari onenaren Oscar saria, 1949ko A Letter to Three Wives eta 1950eko All About Eve filmengatik.[2]
| Joseph L. Mankiewicz | |
|---|---|
.jpg) (1950) | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Wilkes-Barre, 1909ko otsailaren 11 |
| Herrialdea |  Ameriketako Estatu Batuak |
| Lehen hizkuntza | ingelesa |
| Heriotza | Bedford, 1993ko otsailaren 5a (83 urte) |
| Hobiratze lekua | St. Matthew's Episcopal Churchyard (en)  |
| Heriotza modua | berezko heriotza: miokardio infartu akutua |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Elizabeth Young (en) (1934 - 1937) Rose Stradner (en) (1939 - 1958) |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Haurrideak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Columbia Unibertsitatea 1928) Stuyvesant High School (en) 1924) |
| Hizkuntzak | alemana ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | zinema ekoizlea, film-zuzendaria, gidoilaria, aktorea, itzultzailea, sindikalista, errealizadorea eta produktorea |
| Jasotako sariak | ikusi
|
         | |
Joseph L. Mankiewicz Wilkes-Barren jaio zen, Pennsylvanian, 1909ko otsailaren 11n. Gurasoak alemaniar jatorriko etorkin juduak ziren. Lau urte zituelarik, familia New Yorkera aldatu zen, eta hango Stuyvesant High School-en lortu zuen gradua.
Herman anaiaren babespean eman zituen lehenbiziko urratsak zinemaren munduan. Anaia Citizen Kane maisulanean aritua zen, eta indarra eta izena zituen Hollywoodeko jauntxoen artean. Beraz, dialogoegile lanetan hasi zen lehenik anaiaren laguntzaz, gidoigile gero, ekoizle planean hurrenik eta zuzendari azkenik, berak idatzi edo beste norbaitek prestatutako gidoiak moldatuz.[2]
Ameriketako zinemagintzan, Paramount estudioetan eman zituen lehen urratsak, non bere lana bigarren mailan eta profesionalki garrantzi gutxikoa zen. Handik gutxira, eta jada Metro-Goldwyn-Mayer-en kontratuarekin, bere lehen arrakasta profesionala WS Van Dyke-k zuzendutako Public Enemy Number One (1934) melodrama beltzaren gidoiaren kolaborazioan lortu zuen, Gidoi onenaren Oscar saria irabaziko zuen filmarekin; nahiz eta saria Arthur Caesar-i eman zioten bera izan zen, azkenean, gidoia sinatu zuena. Baina lehen urrats hark emaitza positiboak eman zituen, eta zuzendari beraren beste bi gidoirekin (Joan Crawford aktoreak erakusteko bide gisa) finkatu ziren: When the Devil Appears (1934) eta I Live My Life (1935).
Hasierako arrakastak bultzatuta, Louis B. Mayerri bere gidoiak zuzentzen utz ziezaion galdetu zion, baina hark, haiek egin ohi zutenaren bestelako proiektu berri bati ekin aurretik, arreta handiz neurtzen zuen bere langile bakoitzaren balioa. Saiakeretan amore eman ez bazuen ere, Mayerrek ekoizle izendatzea onartu zuen, eta kargu hori oso nabarmenki bete zuen 1935 eta 1942 urteen artean; garai horretan, 19 film ekoitzi zituen MGMrentzat, eta, horien artean, bi titulu nabarmentzen dira: Fury (1936), Fritz Langek zuzendua, intolerantzia eta arrazakeriaren aurkako aldarria irakurketa politiko argi batean, eta Philadelphia Stories (1940), George Cukor-ek zuzendutako sexuen borrokari buruzko komedia.
Beldurrezko drama ilun batekin estreinatu zen zuzendaritzaren ofizioan, Dragonwyck (1946), Gene Tierney eta Vincent Price aktoreekin. Baina handik hiru urtebetera iritsi zitzaion lehenbiziko arrakasta biribila: Akademiak zuzendari onenari eta egokitutako gidoi onenari eskainitako oscarrak irabazi zituen A Letter to Three Wives ederrarekin. Ondoren, zinemaren eta antzerkiaren atzean ezkutatzen den mundu zikina, ustelkeria eta azpijokoa larrutu zituen All About Eve (1950) eta The Barefoot Contessa (1954) zoragarrien bitartez.[2]
Musikalera jo zuen Guys and Dolls (1955) lanean, eta antzerkiarekin bueltaka ibili zen Shakespeare eta Tennessee Williamsekin. Arrazionalismoaren porrotak, amerikar bizi moduraren kritikak, boterearen erabilerak eta denboraren iraganak osatu zuten bere filmografia. Aktore gehientsuenek ez zuten haren lan mekanismoa inoiz ametitu —Katharine Hepburnek txistua bota zion aurpegira Suddenly, Last Summer (1959) filmatu ondoren—, baina Bette Davis, Ava Gardner, Rex Harrison, Elizabeth Taylor edo Marlon Brando gutxitan egon ziren pantailan haren aginduetara bezain ongi.[1]
1972an errodatu zuen bere azken filma, Sleuth; labirintoen jolasa zine autentikoa egina bi aktore bakarrekin, Laurence Olivier eta Michael Caine.[2] 1992ko Donostiako Zinemaldian egin zuen bere azkeneko agerpen publikoa. "Garai bateko intimismoa eta sentiberatasuna galdu ditu zinemak, eta gaur egun bortizkeria, tiroak eta sexua nagusitzen ari dira" esan zuen orduan. "Martxa honetan, gangster guztien bizitzak kontatuta izango dira laster, ez da bat bera ere geratuko kontatzeko", azaldu zuen ironiaz. 1993ko otsailaren 5ean hil zen, bihotzekoak jota.[1]
Taula honetan ikus daitezke zuzendutako filma bakoitzaren bi aktore, enpresa ekoizlea eta beste izenburuak (gaztelaniaz, frantsesez):
| Urtea | Filma | Aktoreak | Ekoizlea | Izenburuak (es,fr) |
|---|---|---|---|---|
| 0 | Dragonwyk | -- | -- | |
| 1946 | Dragonwyck | Gene Tierney, Walter Huston | 20th Century Studios | frantsesez: Le Château du dragon |
| 1946 | Somewhere in the Night | John Hodiak, Nancy Guild | 20th Century Studios | gaztelaniaz: Solo en la noche frantsesez: Quelque part dans la nuit |
| 1947 | The Late George Apley | Ronald Colman, Vanessa Brown | -- | frantsesez: Un mariage à Boston |
| 1947 | The Ghost and Mrs. Muir | Gene Tierney, Rex Harrison | 20th Century Studios | gaztelaniaz: El fantasma y la señora Muir frantsesez: L'Aventure de madame Muir |
| 1948 | Escape | Rex Harrison, Peggy Cummins | -- | frantsesez: L'Évadé de Dartmoor |
| 1949 | A Letter to Three Wives | Jeanne Crain, Linda Darnell | 20th Century Studios | gaztelaniaz: Carta a tres esposas frantsesez: Chaînes conjugales |
| 1949 | House of Strangers | Edward G. Robinson, Susan Hayward | 20th Century Studios | gaztelaniaz: Odio entre hermanos frantsesez: La Maison des étrangers |
| 1950 | All About Eve | Bette Davis, Anne Baxter | 20th Century Studios | gaztelaniaz: Eva al desnudo frantsesez: Ève |
| 1950 | No Way Out | Richard Widmark, Linda Darnell | 20th Century Studios | gaztelaniaz: Un rayo de luz frantsesez: La porte s'ouvre |
| 1951 | People Will Talk | Cary Grant, Jeanne Crain | 20th Century Studios | gaztelaniaz: Murmullos en la ciudad frantsesez: On murmure dans la ville |
| 1952 | 5 Fingers | James Mason, Danielle Darrieux | 20th Century Studios | frantsesez: L'Affaire Cicéron |
| 1953 | Julius Caesar | Marlon Brando, James Mason | Metro-Goldwyn-Mayer | gaztelaniaz: Julio César frantsesez: Jules César |
| 1954 | The Barefoot Contessa | Ava Gardner, Humphrey Bogart | United Artists Corporation | gaztelaniaz: La condesa descalza frantsesez: La Comtesse aux pieds nus |
| 1955 | Guys and Dolls | Marlon Brando, Jean Simmons | Samuel Goldwyn Productions | frantsesez: Blanches Colombes et Vilains Messieurs |
| 1958 | The Quiet American | Audie Murphy, Michael Redgrave | -- | frantsesez: Un Américain bien tranquille |
| 1959 | Suddenly, Last Summer | Katharine Hepburn, Montgomery Clift | Columbia Pictures | frantsesez: Soudain l'été dernier |
| 1963 | Cleopatra | Elizabeth Taylor, Richard Burton | 20th Century Studios | frantsesez: Cléopâtre |
| 1964 | A Carol for Another Christmas | -- | -- | gaztelaniaz: Carol for Another Christmas |
| 1967 | The Honey Pot | Rex Harrison, Susan Hayward | -- | gaztelaniaz: Mujeres en Venecia frantsesez: Guêpier pour trois abeilles |
| 1970 | There Was a Crooked Man... | Kirk Douglas, Henry Fonda | -- | gaztelaniaz: El día de los tramposos frantsesez: Le Reptile |
| 1970 | King: A Filmed Record... Montgomery to Memphis | Paul Newman, Joanne Woodward | -- | frantsesez: King : de Montgomery à Memphis |
| 1972 | Sleuth | Laurence Olivier, Michael Caine | -- | gaztelaniaz: La huella frantsesez: Le Limier |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
