Ediacararreko biota edo Ediacararreko organismoak, Ediacararrean (duela 635 milioi urtetik duela 542 milioi urtera bitartean) Lurrean bizi izan ziren hodi edo hosto formako antzinako bizidun sesilak dira hainbat espezie; beste batzuek, ozeano hondoetako bentosa arakatzen zuten elikagai bila. Konplexutasun biologikoko maila makrozelularraren barnean organismo zelulaniztun konplexurik zaharrenak izango lirateke[1].
Aurkikuntza
Aurkitu zen Ediacararreko aurreneko fosila Aspidella terranovica izan zen. Alexander Murray geologo eskoziarrak aurkitu zuen Ternuako arroketan 1868 urtean. Kanbriar aroaren aurretik animaliarik ez zela existitu uste zenez ez zitzaio garrantzia handirik eman[2]. 1933 urtean Georg Gürich alemaniarrak Namibian hainbat fosil aurkitu zituen[3] baina arrazoi beragatik kanbriar garaian sartu zituzten eta ez zen Murrayren Aspidella terranovica-rekin erlazionatu ere.
1946 urtean Reg Sprigg australiarrak Ediacarako muinoetan marmoka antzeko fosilak aurkitu zituen. Medusinites izena eman zien[4]. Kanbriar garaiaren hasierako estratuak zirenez interesa piztu zuen aurkikuntza honek. 1956an Ingalaterrako basoetan Charnia fosila aurkitu zutenean[5][6] argi gelditu zen kanbriar garaiaren aurretik animaliak existitu izan zirela eta berehala Ediacarako marmokekin lotu zuten aurkikuntza. Hasieran Avaloneko leherketa edo Vendiar garaiko biota izenez ezagutu zen, baina Ediacarako aztarnategia hain aberatsa izanik haren izena eman zaio[7][8].
Aztarnategi garrantzitsuenak
Mundu mailan 25 eremutan aurkitu dira Ediacarako biotaren fosilak[9]. Nagusiak lau dira:
Historia geologikoa
Lurra Garai Kriogenikoan gertatutako azken glaziazio handi eta luzetik irten ondoren agertu ziren, eta, hein handi baten, ondoren erregistro fosilean egungo animalien oinarri izango ziren oinarrizko patroi eta morfologien lehen agerpena suposatu zuen kanbriarreko leherketan gertatu zen biodibertsitatearen agerpen azkarraren aurretik desagertu ziren. Ediacarar organismoen dibertsitatearen elementu bereizgarri gutxi gehituko zitzaien patroi hauei eta kanbriarreko organismo ezberdinek erabat baztertu eta ordeztu zituzten Ediacararreko erregistro fosilean nagusi izan zirenak.
Ediacararreko fauna
Ediacararreko organismoak, lehen aldiz, duela 580 milioi urte agertu ziren, eta oparo izan ziren duela 542 milioi urte kanbriar garaia hasi zen arte. Bizirauletzat har daitezkeen fosil arraro batzuk Kanbriar ertainari dagozkion estratuetan aurkitu badira ere, fosil komunitaterik primitiboenak Ediacararraren amaieran desagertu ziren, soilik aurretik oparo izan ziren ekosistemen zati bitxiak utziz. Zenbait hipotesi daude desagerpen hau azaltzeko, kontserbazio zeihartasun bat barne, ingurugiro aldakor bat, harraparien agerpena edo beste bizidun mota batzuekin lehia.
Biofazies honetako organismoen postu filogenetikoa arazo handi bat da paleontologoentzat[10]. Horietako asko gaur egungo animalien artean ordezkaririk ez duten bizidun motak diruditen bitartean, Ediacararreko organismoren batzuk aurrerago esanguratsu bihurtuko ziren taldeekin estuki lotuta egon direla dirudi; esate baterako, Funisia dorothea bezalako taxoiren batzuen morfologiak porifero eta knidarioekin lotuta daudela iradokitzen dute[11], Kimberella generokoek moluskuekin antzekotasuna erakusten duten bitartean, hauen arbasotzat ere proposatu direlarik, organismoren batzuk simetria bilaterala jada bazutela pentsarazi dutelarik, baieztapen hau eztabaidagarria den arren.
Animalia esanguratsuenak
| Generoa | Aurkikuntza | Irudia |
|---|---|---|
| Arumberia | 1985 |  |
| Aspidella | 1868 |  |
| Charnia | 1958 |  |
| Dickinsonia | 1947 |  |
| Kimberella | 1966 |  |
| Mawsonites | 1966 |  |
| Medusinites | 1949 |  |
| Palaeophragmodictya | 1996 |  |
| Parvancorina | 1958 |  |
| Pteridinium | 1930 |  |
| Spriggina | 1958 |  |
Erreferentziak
Kanpo estekak
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
