Redon
komunumo en Bretonio From Wikipedia, the free encyclopedia
Redon estas franca komunumo, subprefektejo de Ille-et-Vilaine en Bretonio.
 |
Por samtitola artikolo vidu la paĝon Redon (stacidomo). |
| Redon | ||
| bretone: Redon | ||
| komunumo | ||
 Urbodomo kaj turo | ||
|
||
| Oficiala nomo: Redon | ||
| Regno |  Francio | |
|---|---|---|
| Regiono | Bretonio | |
| Departemento | Ille-et-Vilaine subprefektejo | |
| Arondismento | Redon ĉefurbo | |
| Kantono | Redon ĉefurbo | |
| Interkomunumreto | Redon Agglomération | |
| Riveroj | Vilaine, Oust | |
| Situo | Redon | |
| - koordinatoj | 47° 39′ 8″ N 02° 5′ 1″ U (mapo) | |
| Plej alta punkto | ||
| - alteco | 73 m s. m. | |
| Plej malalta punkto | ||
| - alteco | 0 m s. m. | |
| Areo | 15,09 km² (1 509 ha) | |
| Loĝantaro | 9 493 (2009) | |
| Denseco | 629,09 loĝ./km² | |
| Urbestro | Pascal Duchêne | |
| Horzono | MET (UTC+1) | |
| - somera tempo | MET (UTC+2) | |
| Poŝtkodo | 35600 | |
| INSEE | 35236 | |
  Situo de Redon kadre de Francio
| ||
 Vikimedia Komunejo: Redon | ||
| Retpaĝo: www.Redon.fr | ||
| Laŭloka nomo : Redonnais | ||
.svg)
Redon estas la centro de la Interkomunumo de la lando de Redon kaj de la Lando de Redon kaj Vilaine.
- Situo
Redon situas ĉe la enfluejo de la rivero 'Oust' en la riveron 'Vilaine', je 60 km sudokcidente de Rennes, 50 km oriente de Vannes kaj 60 km nordokcidente de Nantes.
- La najbaraj komunumoj estas :
- en departemento Ille-et-Vilaine
- Bains-sur-Oust
- Sainte-Marie
- en departemento Morbihan
- en departemento Loire-Atlantique
- en departemento Ille-et-Vilaine
Laŭ la ordigo de INSEE, Redon estas urba komunumo, centra komunumo de urba unuo, kies ĉirkaŭurbo konsistas el 4 komunumoj : Saint-Nicolas, Rieux, Saint-Jean-la-Poterie, Allaire.[1]. Tiu urba unuo estas la poluso de la urba areo de Redon, kiu apartenas al la urba spaco de Nantes-Saint-Nazaire. (cf. komunumoj de Loire-Atlantique).
La nomo de 'Redon' venas de la gaŭla roto- (la rado) kaj ne rilatas al la nomo de Rennes kaj de Redones[2].
La urbo ŝuldus sian nomon al la vorto roton, kiu transformiĝis en Rodon, keltorigina vorto signifanta transirejon, hipotezo, kiu respondas al la formo de la lokoj.
La malnovaj formoj de la nomo de Redon estas :
- Roton (en 832 laŭ la Ĉartaro de Redon)
- Rothon
- Rotonum (en 1029, Ĉartaro de Sainte-Croix de Quimperlé)
- Rothenum
- Rothono
- Regidonum
La bretona nomo de la komunumo restas Redon [3].
Mezepoko
Ekzistas malmultaj fontoj pri tiu regiono antaŭ 832.
Malkovrante la kunfluejon de la riveroj 'Vilaine' kaj 'Oust' de montetsupro, la ĉefdiakono de la diocezo de 'Vannes', kaj liaj disĉiploj konstatis la intereson de la loko : loko protektata de la invadoj kaj kvieta, ideala por meditado. Conwoïon akiris de Ratvili, loka senjoro, la donacon de areo sufiĉe granda por starigi monaĥejon. En 832, simpla ermitejo, farita el tabuloj kaj branĉoj stariĝis.
Nevenoeo, tiam guberniestro Bretonio, subtenis tiun fondaĵon por plifortigi sian povon. Inter 842 kaj 853, la unua ŝtona preĝejo estis konstruita por anstataŭigi la unuan konstruaĵon. Conwoïon tie mortis la 5-an de januaro 868. De tio restas ankoraŭ nun la ĉartaro de tiu abatejo, kiu enhavas 391 aktojn en la latina lingvo. Tiu dokumento, posedaĵo de la ĉefepiskopejo de Rennes, estas gravega por la historiistoj.
Popolanoj iom post iom ekloĝis ĉirkaŭ la konventaj konstruaĵoj, la monaĥeja areo pligrandiĝis kaj naskis paroĥon. Post 1000, la preĝejo fariĝis tro malgranda. La konstruado de pli granda preĝejo estis pripensita.
La urbo disvolviĝis ĉirkaŭ tiu religia centro por fariĝi kampara kaj industria urbo kun preskaŭ 10 000 loĝantoj en la 1960-aj jaroj. Unu el la lokaj industrioj estis la fandejo Pierre Chevalier kreita en 1864.
En la Mezepoko, Redon profitis per la mara komerco dank'al sia situacio ĉe la rivero Vilaine. Ankoraŭ nun restas malnovaj domoj de ŝipposedantoj kaj baseno.
En la 14-a jc, komenciĝis la konstruado de la ĉirkaŭmuro, sub la protekto de la abato Jean de Tréal. Ĝi havis 3 pordojn, 3 poternojn kaj 13 turojn. De tiuj remparoj restas nur la norda flanko de la transepto de la preĝejo, la kapelo de la dukoj kaj la remparoj super la kajo St Jacques. Laboroj en la urbocentro malkovrigis restaĵojn de la remparoj, aparte bastionon fronte al la urbodomo, du turojn de la 14-a jc kaj bastionon de la 16-a jc, placo de 'la République' same kiel elementojn de remparoj.
Redon estas unu el la 42 urboj de Bretonio, kiuj delegis al la Parlamento de Bretonio. La ĝenerala Asembleo de Bretonio kunvenis 5-foje en Redon, en la 15-a kaj 17-a jc.
En 1449, la duko Francisko la 1-a akiris de la papo Eŭgeno la 4-a la starigon de Redon kiel episkopejon per papa buleo la 10-an de junio 1449. La duko ŝatis Redon, kaj la fakto ke li deziris estis tie entombigita eble klarigas ke li volis rekompenci la abatejon pro ties servoj. Sed la protestoj de la najbaraj episkopoj de Rennes, Vannes kaj Nantes, pri la estonta terareo sur kiu la nova diocezo devis etendiĝi, abortigis la iniciaton. La neniiga buleo estis subskribita en la 20-a de decembro 1449 de la sama papo[4].
Dum la neplenaĝo de la dukino Anna de Bretonio, la duka kortumo sidis dum iom da tempo en Redon, fine de 1488. En Februaro 1489, la reĝo de Anglio, Henriko la 7-a kontraktis kun la juna dukino, kiu estis nur 12-jara, la traktaton de Redon, laŭ kiu li promesis milite helpi ŝin se konflikto okazos kontraŭ Francio. La historio evoluis alimaniere, du jarojn poste, Anna edziniĝis al la reĝo de Francio Karolo la 7-a.
Ĉirkaŭ la abatejo, la metiaj kaj komercaj laboroj disvolviĝis.
Modernaj tempoj
Ekde la 16-a jc, la rivero 'Vilaine' estis kanalizita, favorante la havenan disvolviĝon, ĉar la marŝipoj povis supreniri ĝis Redon, tiam antaŭhaveno de Rennes. Albordiĝintaj en la haveno de Vilaine, tiam dependa de la tajdo, eblis malŝarĝi ilin alteren aŭ sur barĝon kaj riverajn boatojn, kiuj povis supreniri sur la rivero ĝis Rennes. Sur la kajo 'Duguay-Trouin', la domoj de ŝipproprietuloj kaj negocistoj (17-a kaj 18-a jc) atestas pri tiu prospera mara komerco.
La saltenejoj, strato 'du Port', la turo 'Richelieu' (17-a jc), la kastelo de 'Mail' (17-a jc), ambaŭ situantaj strato 'du Plessis', la palaco Carmoy (17-a jc) strato 'du Port', same kiel la monaĥinejo de la Kalvarianinoj (17-a jc), strato 'Saint-Michel' kaj la lignostrukturaj domoj (16-a, 17-a kaj 18-a jc) de strato 'Grande-Rue' kompletigas la riĉan arkitekturan heredaĵon de la urbo.
Franca revolucio
Komence de la Revolucio, tri konventoj funkciis en Redon : unu de la benediktanoj, unu de la kalvarianinoj, kaj unu de la ursulaninoj[5].
En Februaro 1791, la unua politika klubo estis fondita en Redon : ĝi estis la sola en la distrikto, eĉ se pluraj loĝantoj de la komunumoj de la distriktoj, senpere aliĝis[6].
Post la civila konstitucio de la klerikaro, la religiaj ordenoj estis neniigitaj. La monaĥoj kaj monaĥinoj estis liberigitaj de siaj ĵurpromesoj en la 13-a de februaro 1790, kaj rajtis forlasi sian monaĥejon. El la 9 benediktanoj, nur tri decidis resti en la ordeno[7]. Kiam la monaĥinoj estis elpelitaj la 5-an de oktobro 1792, ili aĉetis domojn, kaj plej multaj daŭrigis komunan vivon. Ĉiuj (monaĥoj kaj monaĥinoj, refariĝintaj laikoj aŭ ne) ricevis pension de la Ŝtato, kaj iliaj lastaj rajtoj estis pagitaj de la distrikto en la 30-a de aprilo 1793[8].
La Vendeanoj minacis Redon en Marto 1793, la generalo Beysser neniigis la danĝeron. Poste en la jaro, ankaŭ Hoche savis la urbon kontraŭ la rabado[9].
La novaĵo de la falo de Robespierre en la '9-Thermidor' estis akceptita kun grandaj ĝojmanifestadoj[10] ; iom poste, la tuto de la administracioj estis purigita ('vendémiaire jaro 4-a)[11] kaj la preĝejo de Redon estis redediĉita al la kulto la 28-an de majo 1795 ('prairial jaro 3-a)[12]. Sed la urbo restis favora al la revolucio kaj ties progresoj, kiel montras la vizitado de la festoj :
- la datreveno de la kapto de la fortreso bastille estis festita en 1794 kaj ankoraŭ en 1799, fine de la revolucio, de malmultaj personoj[13] ;
- la datreveno de la ekzekucio de Ludoviko la 16-a, unu el la plej popularaj festoj, kreita en 1795 kaj bone festata en la departemento, kaj aparte en Redon[14] ;
- malofta festo, la festo de la Malbono, estis organizita en la 30-a de decembro 1794[15].
Nuntempa epoko
Lige kun la konstruado de la kanalo inter Nantes kaj Brest, la fosado de la flosbaseno komenciĝis en 1836. Dum multaj jardekoj, ĝi restis la koro mem de la urba vivo pro sia havena aktivado kaj pro la disvolviĝo de la industrioj en la 19-a jc.
En Redon, la kanalo inter Nantes kaj Brest krucas la riveron Vilaine. Ĝi estis finita en la 19-a jc, kaj tiel Redon fariĝis kruciĝejo de la okcidentaj navigaj vojoj. Iomete poste, Redon fariĝis ankaŭ fervoja kruciĝejo. La stacidomo estis inaŭgurita en 1862. Ĝi situas ĉe la linio Nantes-Rennes kaj Parizo-Quimper.
Komence de la 20-a jc, la industria aktivado forte subtenis la lokan ekonomion. La industrioj ligitaj al mekaniko kaj teksaĵoj estis tre multaj ĝis la komenciĝo de la 1980-aj jaroj.
La urbo dungis multajn laboristojn kaj oficistojn de la tuta lando de Redon kaj de Vilaine. La mekanik-konstrua fabriko Garnier[16] tie fabrikis agrokulturajn maŝinojn ekde la fino de la 19-a jc. Grava ekonomia krizo estigis gravajn sociajn tumultojn fine de la 1960-aj jaroj, kiuj daŭris ĝis la komenciĝo de la 1980-aj jaroj, kaj finiĝis per la definitiva fermo de la fabriko Garnier[17].
En la Lando de Redon kaj Vilaine estas bone videblaj industrioj en tri ĉefaj sektoroj : planta kosmetiko (grupo 'Yves ROCHER'), elektroniko (TES, ASTEEL) kaj aŭtomobilaj pecoj (Faurécia, AFC)[18]. 36 % de la salajruloj sur la teritorio laboras en la industrio (350 industriaj entreprenoj). La ekonomia poluso de Redon estas la plej grava en la teritorio aparte kun la sekvantaj entreprenoj :
- Asteel, elektroniko
- Cargill produktas pektinon el pomrekrementoj kaj citronŝeloj.
- Faurecia, aŭtomobila pecisto, laboras precipe por Peugeot-Citroën situanta en Rennes.
- Bic fabrikas fajrilojn, razilojn, skribiloj...
- AFC, Armoricaine de Fonderie du Châtelet (fandejo).
La servekonomio kreskas duoble pli rapide ol en Bretonio, kvankam ankoraŭ subreprezentata.
La hospitala centro de Redon laborigas inter 400 kaj 499 personojn[18].
La urbo Redon havas ankaŭ edukan poluson pri duagrada edukado same kiel pri postabiturientecaj studoj.
- Supera lernejo pri industria logistiko, edukado de logistikistoj ĝis abiturienteco+5
- Liceoj de Redon (Marcel Callo, Beaumont, Saint-Sauveur), edukado ĝis abiturienteco+2
.jpg)
Ĝia devizo estas france Redon, petite ville grand renom, (Eo: Redon, urbeto sed famego) bretonlingve skribita sur la frontono de la urbodomo ekde 1908 : « kêr vihan brud vras ».
Lingvoj
- Noevenoeo, unua reĝo de Bretonio
- Alano la 4-a Fergent Duko de Bretonio (de 1084 ĝis 1112) poste emerita en la abatejo Saint-Sauveur de Redon, kie li estis entombigita en 1119.
- Pierre de l'Hôpital, universala juĝisto de Bretonio de 1403 ĝis 1444.
- Louis Héry, fablisto naskiĝinta en Redon en 1808[19]
- Arthur Bernède, aŭtoro de Belphegor, naskiĝinta en Redon en 1871, mortinta en 1937.
- Noémie Dondel du Faouëdic, aŭtoro de france Guide de l'excursionniste pour Redon et ses environs eldonita en 1905.
- Jacques Pâris de Bollardière, naskiĝinta en Châteaubriant (Loire-Atlantique), lernejano de la kolegio Saint Sauveur inter 1917 kaj 1924. Kompano de la Liberigo, generalo de la franca armeo dum la Milito de Alĝerio, enkarcerigita dum 3 monatoj ĉar li denuncis la torturon. Li kunfondis komence de la 1970-aj jaroj, la movadon MAN (Movado por Neperforta Alternativo).
- Hervé Bazin, lernejo de la kolegio Saint Sauveur.
- Gilles Fournel, franca poeto naskiĝinta en Redon en 1931.
- Alain Madelin (1946-), urbestro de Redon de 1995 ĝis 2001.
- Régis Laspalès, humuristo, naskiĝinta en 1957 en Redon.
- Tri Yann, kanzonisto (Les filles de Redon).
Estas 6 monumentoj klasitaj historiaj en Redon[20] kaj trideko da registritaj konstruaĵoj (18 laŭ la datumbazo Mérimée[21], 31 laŭ la datumbazo Glad[22]) :
- La palaco 'Manoir du Mail', antaŭe nomata palaco 'du Plessis', strato 'du Plessis' kaj kajo 'Duguay-Trouin'. Situanta en la havena kvartalo, ĝi estas inter la plej belaj loĝejoj, kiuj markis la apogeon de la loka komerco en la 17-a jc[23].
- Palaco de 'Richelieu', strato 'du Plessis', datita de la 17-a jc. Klankigita de angultureto kun ornamo influita de la renesanca stilo[24].
- La palaco de 'Carmoy', de la 17-a jc, 6 kaj 7 strato 'du Port', laŭ stilo de Ludoviko la 13-a, reĝo de Francio[25].
- La iama monaĥinejo de la kalvarianinoj, 26 strato 'Saint-Michel', fondita en 1629 de la bendediktaninoj. Ĝi utilas nun kiel pensiono por malavantaĝuloj[26].
- La Abatejo Saint-Sauveur, reprezentanto de la romanika arto kaj de la pasinta riĉeco de la abatejo. Ĝi konsistas el navo kaj el romanika turo konstruita inter 1170 kaj 1200. La ĥorejo kaj la turo estas gotikaj [27],[28].
- La abateja preĝejo Saint-Sauveur[29] estis reduktita post incendio en la 31-a de majo 1780. Tio klarigas la apartigon inter la gotika turo (proksimume 70 m alta) kaj la navo (kiu antaŭe estis longa je 90 m).
Redon kajo 'Saint-Jacques' vidata de la rivero Vilaine.
La ĥorejo kaj la navo.
La absido.
Inter la registritaj konstruaĵoj, estas :
- Kapelo 'Notre-Dame-de-la-Salette' (klasita ekde 1967) de la arkitekto René Guichebaron[30],[31].
- Paroĥa preĝejo 'Saint-Charles' (klasita ekde 1975) de la arkitektoj Yves Perrin kaj Georges Martin[32],[33].
- Pluraj konstruaĵoj ligitaj al la haveno kaj al la riveroj de Redon : havena domo[34], la kluzdomo de la granda baseno[35], la aŭtoponto de 1845[36], la baskula aŭtoponto de 1937[37], la mara kluzo de la haveno [38], kaj la izola kluzo [39].
- Pluraj industriaj konstruaĵoj : fabriko pri metalurgiaj pecetoj de 1946[40],[41], ufabriko de mekanik-konstruo Garnier konstruita de 1917 ĝis 1962[42],[43], kaj fabriko pri senalkoholaj trinkaĵoj[44],[45]
Redon situas kore de okcidentaj navigaj vojoj kaj proksime de Atlantika Oceano kun mara kaj rivera haveno ŝirmata de la vintraj ŝtormoj.
Pri fervojoj, Redon situas ĉe la kruciĝejo de buslinioj TER kaj fervojaj linioj por iri al Rennes, Quimper kaj Nantes. Dank'al tiu situacio, turismaj ofertoj aldoniĝas al la marbordaj ofertoj por fari de tiu historia urbo de Bretonio interesan lokon en galoa-lingva regiono.
La atlantika TGV (Rapidega trajno) haltas en Redon, kaj tiel la urbo estas je nur 2h45 de Parizo.
- De Courson (G.). france Récits historiques, traditions et légendes de Haute-Bretagne : l'arrondissement de Redon, 1870 (rééd. Rennes, Rue des Scribes, 1991, 205 p.).
- Laburthe-Tolra (P.) (dir.). france Le pays de Redon, Paris, 1985, 196 p.
- Tiger (J.). france Histoire de notre ville. Les temps des abbés : des origines à 1800, tome 1, Redon, 1985, 145 p.
- Maugendre (L.-A.). france Histoire de notre ville. Le temps des maires (1800-1850), tome 2, Redon, 1986, 198 p.
- Flatres (P.), france Les limites du pays de Redon, Mémoires de la Société d'Histoire et d'Archéologie de Bretagne, tome LXIV, 1987, p. 287-294.
- Hommerie (B.), LABBE (Y.), france Bogue d'or de Redon, ArMen, n° 22, 1989.
- Labbé (Y.). france Le marron de Redon, ArMen, n° 56, 1994.
- Laloy (P.), Désormeaŭ (R.). france Regards sur le pays de Redon, Ed. Apogée, Rennes, 1995.
- Béchard (G.), Duval (J.), france Mémoires en images : Redon, ed. A. Sutton, Joué-les-Tours, 1996, 126 p.
- Thual (F.). Redon : france le Chant de l'Alouette à vingt ans, ArMen, n° 80, 1996.
- Mémoires vives en Pays de Vilaine, Vies ouvrières, ed. Mémoires vives, Redon, 2006.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
