AI tools

prosić

From Wiktionary, the free dictionary

Old Polish

Etymology

    Etymology tree
    Proto-Indo-European *preḱ-
    Proto-Indo-European *-yeti
    Proto-Indo-European *-éyeti
    Proto-Balto-Slavic *práśīˀtei
    Proto-Slavic *prositi
    Old Polish prosić

    Inherited from Proto-Slavic *prositi. First attested in the 14th century.

    Pronunciation

    • IPA(key): (10th–15th CE) /prɔɕit͡ɕ/
    • IPA(key): (15th CE) /prɔɕit͡ɕ/

    Verb

    prosić impf

    1. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca, Masovia, Greater Poland) to ask for, to request
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page 63,1:
        Wisluszay, bosze, modlitwø moiø, gdi proszø (cum deprecor)
        [Wysłuszaj, Boże, modlitwę moję, gdy proszę (cum deprecor)]
      • 1885-2024 [End of the fifteenth century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎, volume V, page 20:
        Procumbere proszycz uel modlycz szyą
        [Procumbere prosić uel modlić się]
      • 1896 [Middle of the 15th century], Lucjan Malinowski, editor, Żywot świętego Błażeja. Zabytek języka polskiego z początku wieku XV,‎, page 322:
        Gdysz ge ku smyercy wywyedzono..., naczøly boga prosycz a gemu sye poleczacz
        [Gdyż je ku śmierci wywiedziono..., naczęły Boga prosić a jemu sie polecać]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 24, 2:
        Bo wszitczy, gisz proszø cze (qui sustinent te, Puł: gysz czyrpyø czie), ne bødø osromoczeni
        [Bo wszytcy, jiż proszą cie (qui sustinent te, Puł: jiż cirpią cie), nie będą osromoceni]
      • 1885-2024 [1406], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎, volume V, Kurów (Bochnia), page 35:
        Przisedl dobri do slego a prosil v nego lepszego niszli krolewstwa nebeszkego a dal mu
        [Przyszedł dobry do złego a prosił u niego lepszego niżli krolestwa niebieskiego, a dał mu]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 27, 2:
        Wisluszay gospodne, glos moyey prosby, gdi proszø ku tobe (dum oro ad te)
        [Wysłuszaj, Gospodnie, głos mojej prośby, gdy proszę ku tobie (dum oro ad te)]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 576:
        Oycze svyąthy, ya czyebye proschą za nye, nye proschą za then svyath (ego pro eis rogo, non pro mundo rogo Jo 17, 9)
        [Ojcze Święty, ja ciebie proszę za nie, nie proszę za ten świat (ego pro eis rogo, non pro mundo rogo Jo 17, 9)]
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎, Krakow, Brodnia, page 42b:
        Proszi za nami, miloscziwa panno Maria, abiszmi dostoyni bili obiati bozey
        [Prosi za nami, miłościwa Panno Maryja, abysmy dostojni byli obiaty bożej]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 93:
        Gdi wlodika zabyye slyachczycza, ... ma prosycz (petere) prze bog, abi yemu obrazenye otpusczono
        [Gdy włodyka zabije ślachcica, ... ma prosić (petere) prze Bog, aby jemu obrażenie otpuszczono]
      • 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎, Mierzeniec, Płock, line 108:
        Przesz dzy[ę]ky noczlegv prosza
        [Przez dzi[ę]ki noclegu proszę]
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 34, 14:
        Otpowyedzely synowye Iacobowy Sichem a gego otczu: ... Nye mozemi... vczynycz, czso wi proszyczye (petitis)
        [Otpowiedzieli synowie Jakobowi Sychem a jego otcu: ... Nie możemy uczynić, cso wy prosicie (petitis)]
      • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, page 48:
        Wszal szobye raczcze..., kthorych byl proszyl k themv, aby sz nym poszly k loszv
        [Wziął sobie radźce..., ktorych był prosił k temu, aby z nim poszli k łożu]
      • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎, Greater Poland, pages 77, 21:
        Kuszyly boga w szyerczoch swych, aby prosszyly pokarm duszam swoym (ut peterent escas animabus suis)
        [Kusili Boga w siercoch swych, aby prosili pokarm duszam swoim (ut peterent escas animabus suis)]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 31, 7:
        Za to prosicz cze bødze (pro hac orabit ad te) wszeliki swøti w czas potrzebyzni
        [Za to prosić cie będzie (pro hac orabit ad te) wszeliki święty w czas potrzebizny]
    2. (attested in Greater Poland) to apologize to, to say sorry
      • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 26, 41:
        A tedi bødø prosycz za zlosczi swe (orabunt pro impietatibus suis)
        [A tedy będą prosić za złości swe (orabunt pro impietatibus suis)]
      • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 32, 3:
        Proszą tego przyszasznyką wstacz
        [Proszę tego przysiężnika wstać]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 809:
        O tem, yako Barabasza zboyczą pusczycz proszyly
        [O tem, jako Barabasza zbojcę puścić prosili]
      • 1959 [1397], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 333, Poznań:
        Jaco Piotrasz proszil Sczepana, bi mu te pienadze schoval, czo mu ye bil dal
        [Jako Piotrasz prosił Szczepana, by mu te pieniądze schował, co mu je był dał]
      • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole‎, Łęczyca, Poznań, line 113:
        Mily gospodne moy. Slota, grzeszny sluga twoy, prosy za to twey milosczy, vdzel nam wszem swey radosczy
        [Miły Gospodnie moj, Słota, grzeszny sługa twoj, prosi za to Twej Miłości, udziel nam wszem swej radości]
    3. to invite
      • 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 165, Poznań:
        [Ha]nka ne proszila na ten sød preczif […]
        [[Ha]nka nie prosiła na ten sąd przeciw […] ]
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 34:
        Proschąncz na pomocz
        [Prosząc na pomoc]
    4. to ask about, to inquire
      • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 42, 3:
        O tho wasz proszymy (petimus informari), kthory myedzy thymy ortelmy moze szye ostacz
        [O to was prosimy (petimus informari), ktory miedzy tymi ortelmi może sie ostać]
    5. misunderstanding of Latin imprecor
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 23:
        Proscheny (war. lub. rp.: prosiw) imprecans (tunc offerat hircum..., confiteatur omnes iniquitates filiorum Israel... atque peccata eorum, quae imprecans capiti eius emittet illum... in desertum Lev 16, 21)
        [Proszony (war. lub. rp.: prosiw) imprecans (tunc offerat hircum..., confiteatur omnes iniquitates filiorum Israel... atque peccata eorum, quae imprecans capiti eius emittet illum... in desertum Lev 16, 21)]
    6. misunderstanding of Old Czech zprostiti or Latin līberō/dēprecor
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 19, 29:
        Pan bog... wspomyonøl na Abrama, yze proszyl gest (liberavit, Stary Testament Cardy: zprostil gest) Lota z przepadnyenya myasta
        [Pan Bog... wspomionął na Abrama, i[że] prosił jest (liberavit, Stary Testament Cardy: zprostil gest) Lota z przepadnienia miasta]

    Derived terms

    (nouns):
    (verbs):
    (adjective):
    • prośbny
    (noun):
    • uproszenie

    Descendants

    • Polish: prosić
    • Silesian: prosić

    References

    • Boryś, Wiesław (2005) “prosić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
    • Bańkowski, Andrzej (2000) “prosić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
    • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “prosić”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

    Polish

    Silesian

    Wikiwand - on

    Seamless Wikipedia browsing. On steroids.