Ιάπωνας σκηνοθέτης From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Ναγκίσα Όσιμα (ιαπωνικά: 大島 渚, 31 Μαρτίου 1932 – 15 Ιανουαρίου 2013) ήταν Ιάπωνας κινηματογραφικός σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Ανάμεσα στις πιο γνωστές του ταινίες είναι Η αυτοκρατορία των αισθήσεων (1976), μια ταινία που τοποθετείται στην Ιαπωνία της δεκαετίας του 1930 και περιέχει ιδιαίτερα παραστατικές σκηνές σεξ και το Καλά Χριστούγεννα, κύριε Λόρενς (1983), με θέμα αιχμαλώτους του Β' Παγκοσμίου Πολέμου που κρατούνταν από τους Ιάπωνες.
Ο Ναγκίσα Όσιμα γεννήθηκε το 1932 στο Κιότο.[12] Αφού αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Κιότο[13] το 1954, όπου σπούδασε πολιτική ιστορία,[14] ο Όσιμα προσλήφθηκε από την εταιρεία παραγωγής ταινιών Shochiku Ltd. και γρήγορα προχώρησε στη σκηνοθεσία των δικών του ταινιών, κάνοντας το ντεμπούτο του το 1959, με την ταινία Η πόλη της ελπίδας.[15]
Η κινηματογραφική καριέρα και η επιρροή του Όσιμα αναπτύχθηκαν πολύ γρήγορα, καθώς ακολούθησαν ταινίες όπως το Σκληρή ιστορία της νιότης και Νύχτα και καταχνιά στην Ιαπωνία, που και οι δύο κυκλοφόρησαν το 1960. Η τελευταία από αυτές τις ταινίες του 1960 αποτύπωνε την απογοήτευση του Όσιμα από την παραδοσιακή πολιτική αριστερά και τη δεξιά και η εταιρεία Shochiku απέσυρε την ταινία από την κυκλοφορία μετά από λιγότερο από μία εβδομάδα με τον ισχυρισμό ότι, μετά την πρόσφατη δολοφονία του ηγέτη του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ινετζίρο Ασανούμα από τον υπερεθνικιστή Οτόγια Γιαμαγκούτσι υπήρχε κίνδυνος «ταραχών». Ο Όσιμα αντέδρασε φεύγοντας από το στούντιο και ξεκινώντας τη δική του ανεξάρτητη εταιρεία παραγωγής. Παρά τη διαμάχη, το Νύχτα και καταχνιά στην Ιαπωνία κατέλαβε τη δέκατη θέση στον κατάλογω των καλύτερων ταινιών του κινηματογραφικού περιοδικού Kinema Jumpo εκείνης της χρονιάς σύμφωνα με Ιάπωνες κριτικούς, ενώ στη συνέχεια έλαβε σημαντική αναγνώριση στο εξωτερικό.[16]
Το 1961 ο Όσιμα σκηνοθέτησε το Σιίκου, βασισμένο σε μια νουβέλα του Κενζαμπούρο Όε σχετικά με τη σχέση ενός ιαπωνικού χωριού και ενός αιχμάλωτου Αφροαμερικανού στρατιώτη εν καιρώ πολέμου. Το Σιίκου δεν θεωρείται παραδοσιακά από τα σημαντικότερα έργα του Όσιμα, αν και εισήγαγε τη θεματική προσέγγιση του φανατισμού και της ξενοφοβίας, θέματα που θα διερευνηθούν σε μεγαλύτερο βάθος στο μεταγενέστερο ντοκιμαντέρ Το ημερολόγιο του Γιουνμπόγκι και στις ταινίες μεγάλου μήκους Ο απαγχονισμός και Η επιστροφή των τριών μπεκρήδων.[17] Ξεκίνησε μια περίοδος εργασίας στην τηλεόραση, στην παραγωγή μιας σειράς ντοκιμαντέρ. Τα κυριότερα από αυτά είναι το Ημερολόγιο του Γιουνμπόγκι του 1965, το οποίο διερευνά τη ζωή των παιδιών του δρόμου στη Σεούλ και γυρίστηκε από τον Όσιμα μετά από ένα ταξίδι στη Νότια Κορέα.[16][18]
Ο Όσιμα σκηνοθέτησε τρεις ταινίες το 1968. Η πρώτη από αυτές - Ο απαγχονισμός (1968) παρουσίαζε την ιστορία της αποτυχημένης εκτέλεσης ενός νεαρού Κορεάτη για βιασμό και φόνο, και βασίστηκε χαλαρά σε ένα πραγματικό έγκλημα και την αντίστοιχη εκτέλεση που είχε λάβει χώρα το 1958.[19] Η ταινία χρησιμοποιεί μη ρεαλιστικές τεχνικές «αποστασιοποίησης» στα βήματα που είχε χαράξει ο Μπέρτολντ Μπρεχτ και ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ, για να εξετάσει το ιστορικό των φυλετικών διακρίσεων κατά της κορεατικής μειονότητας στην Ιαπωνία, ενσωματώνοντας στοιχεία φάρσας και πολιτικής σάτιρας και μια σειρά από οπτικές τεχνικές που σχετίζονται με την κινηματογραφική νουβέλ βαγκ σε μια πυκνά πολυεπίπεδη αφήγηση.[20] Η ταινία πήρε την τρίτη θέση το 1968 δημοσκόπηση του περιοδικού Kinema Jumpo και έχει συγκεντρώσει παγκόσμιο ενδιαφέρον.[16] Ο απαγχονισμός εγκαινίασε μια σειρά από ταινίες (συνεχίζοντας μέχρι την Αυτοκρατορία των αισθήσεων του 1976) που διερευνά μια σειρά από βασικά θέματα για τον Όσιμα, κυρίως την ανάγκη αμφισβήτησης των κοινωνικών περιορισμών και να αποδόμησης των υπαρχόντων πολιτικών δογμάτων.[21]
Μήνες αργότερα, Το ημερολόγιο ενός κλέφτη ενώνει μια σειρά από θεματικές ανησυχίες του Όσιμα σε μια πυκνή παρουσίαση σε στιλ κολάζ. Με τίτλο που παραπέμπει στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ζαν Ζενέ, η ταινία διερευνά τους δεσμούς μεταξύ σεξουαλικού και πολιτικού ριζοσπαστισμού,[17] εστιάζοντας συγκεκριμένα στην καθημερινή ζωή ενός επίδοξου ριζοσπάστη του οποίου οι σεξουαλικές επιθυμίες παίρνουν τη μορφή της κλεπτομανίας. Η κατακερματισμένη αφήγηση διακόπτεται από σχολιαστές, συμπεριλαμβανομένου του περιθωριακού θιάσου του Κάρα Γιούρο, με πρωταγωνιστές τον Κάρα Γιούρο, την τότε σύζυγό του Ρι Ράιζεν και τον Μάρο Ακάτζι. Ο Γιόκο Ταντανόρι, ένας καλλιτέχνης που δημιούργησε πολλές εμβληματικές θεατρικές αφίσες κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, υποδύεται τον κλέφτη, ο οποίος συμμετέχει για λίγο στην παράσταση του Κάρα. Η ταινία περιλαμβάνει επίσης έναν ψυχαναλυτή, τον επικεφαλής του βιβλιοπωλείου Kinokuniya στην περιοχή Σιντζούκου, και ένα αυτοσχέδιο συμπόσιο με ηθοποιούς από προηγούμενες ταινίες του Όσιμα (μαζί με τον ίδιο τον Όσιμα), που αναλύουν διάφορες πτυχές της αλλαγής της σεξουαλικής πολιτικής, όπως καταδεικνύονται από διάφορους χαρακτήρες της ταινίας.
Το αγόρι (1969), βασισμένο σε μία ακόμα πραγματική υπόθεση, είναι η ιστορία μιας οικογένειας που χρησιμοποιεί το παιδί της για να βγάλει χρήματα εμπλέκοντάς το σκόπιμα σε τροχαία ατυχήματα και κάνοντας τους οδηγούς να πληρώνουν αποζημίωση.
Η τελετή (1971) είναι μια σατιρική ματιά στους ιαπωνικούς τρόπους συμπεριφοράς, που εκφράζεται περίφημα σε μια σκηνή κατά την οποία πρέπει να πραγματοποιηθεί μια γαμήλια τελετή, ακόμα κι αν η νύφη δεν είναι παρούσα.
Το 1976, ο Όσιμα γύρισε την Αυτοκρατορία των αισθήσεων, μια ταινία βασισμένη σε μια αληθινή ιστορία μοιραίας σεξουαλικής εμμονής στην Ιαπωνία της δεκαετίας του 1930. Ο Όσιμα, στηλιτεύοντας τη λογοκρισία από τη μια και τον ανθρωπισμό του σύγχρονού του Ακίρα Κουροσάβα, ήταν αποφασισμένος ότι η ταινία θα έπρεπε να περιέχει πραγματικό και όχι προσομοιωμένο σεξ και έτσι η ταινία μεταφέρθηκε στη Γαλλία για να γίνει το μοντάζ. Η μη λογοκριμένη έκδοση της ταινίας δεν είναι ακόμα διαθέσιμη στην Ιαπωνία. Ο Όσιμα κατέθεσε σε ιαπωνικό δικαστήριο για το εάν η ταινία ήταν άσεμνη: «Τίποτα από αυτά που εκφράζονται δεν είναι άσεμνο», είπε ο σκηνοθέτης. «Αυτό που είναι άσεμνο είναι αυτό που κρύβεται».[22]
Στη συνοδευτική ταινία της Αυτοκρατορίας των αισθήσεων του 1978 με τίτλο Η αυτοκρατορία του πάθους, ο Όσιμα υιοθέτησε μια πιο συγκρατημένη προσέγγιση στην απεικόνιση των σεξουαλικών παθών των δύο εραστών που οδηγήθηκαν σε φόνο και η ταινία κέρδισε το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Καννών το 1978.[23][24]
Το 1983 ο Όσιμα είχε μια κριτική επιτυχία με την ταινία Καλά Χριστούγεννα, κύριε Λόρενς που γυρίστηκε εν μέρει στα αγγλικά. Η ταινία διαδραματίζεται σε ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων της Ιαπωνίας εν καιρώ πολέμου, και πρωταγωνιστούν ο ροκ σταρ Ντέιβιντ Μπόουι και ο μουσικός Ρουίτσι Σακαμότο, μαζί με τον Τακέσι Κιτάνο. Αν και κάποιοι θεωρούν την ταινία σχεδόν κλασική, ποτέ δεν γνώρισε την απήχηση στο κοινό κοινό.[25] Το Μαξ, αγάπη μου (1986), με σενάριο που γράφτηκε από τον συχνό συνεργάτη του Λουίς Μπουνιουέλ, Ζαν-Κλοντ Καριέρ, ήταν μια κωμωδία με κεντρικό πρόσωπο τη σύζυγο ενός διπλωμάτη (Σαρλότ Ράμπλινγκ) της οποίας ο έρωτας για έναν χιμπατζή ενσωματώνεται αθόρυβα σε ένα εξαιρετικά πολιτισμένο τρίο.
Για μεγάλο μέρος των δεκαετιών του 1980 και του 1990, ο Όσιμα διετέλεσε πρόεδρος του Σωματείου Σκηνοθετών της Ιαπωνίας.[26] Είχε προηγουμένως κερδίσει το πρώτο Βραβείο Νέου Σκηνοθέτη του Σωματείου Σκηνοθετών της Ιαπωνίας το 1960.[27]
Μια συλλογή δοκιμίων και άρθρων του Όσιμα δημοσιεύτηκε στα αγγλικά το 1993 με τίτλο Κινηματογράφος, λογοκρισία και κράτος.[18] Το 1995, ο Όσιμα έγραψε και σκηνοθέτησε το αρχειακό ντοκιμαντέρ 100 χρόνια ιαπωνικού κινηματογράφου για το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου.[28]
Το 1996 ο Όσιμα υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο, αλλά ανέκαμψε αρκετά ώστε να επιστρέψει στη σκηνοθεσία το 1999 με την ταινία σαμουράι Ταμπού, που διαδραματίζεται στην εποχή του Μπακουμάτσου με πρωταγωνιστή τον ηθοποιό του Καλά Χριστούγεννα, κύριε Λόρενς,Takeshi Kitano. Ο Ρουίτσι Σακαμότο, ο οποίος είχε παίξει και συνθέσει τη μουσική της ίδιας ταινίας, συνέθεσε τη μουσική και του Ταμπού.
Στη συνέχεια, ο Όσιμα υπέστη κι άλλα εγκεφαλικά και το Ταμπού έμελλε να είναι η τελευταία του ταινία. Ο Όσιμα είχε αρχικά σχεδιάσει να γυρίσει μια βιογραφική ταινία με τίτλο Χόλιγουντ Ζεν βασισμένη στη ζωή του ηθοποιού Ισέι Σεσούε Χαγιακάουα. Το σενάριο φέρεται να είχε ολοκληρωθεί και είχαν αρχίσει τα γυρίσματα στο Λος Άντζελες, αλλά λόγω των συνεχών καθυστερήσεων, της επιδείνωσης της υγείας και τελικά του θανάτου του Όσιμα το 2013, το έργο δεν υλοποιήθηκε.[29][30]
Ο Όσιμα είχε έναν βαθμό ευχέρειας στα αγγλικά. Κατά τη δεκαετία του 2000, εργάστηκε ως μεταφραστής, μεταφράζοντας τέσσερα βιβλία του Τζον Γκρέι στα ιαπωνικά, μεταξύ των οποίωνκαι το Οι άνδρες είναι από τον Άρη, οι γυναίκες είναι από την Αφροδίτη. Ο Όσιμα πέθανε στις 15 Ιανουαρίου 2013 από πνευμονία. Ήταν 80 ετών.[14]
Τον Σεπτέμβριο 2013, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαν Σεμπαστιάν προγραμμάτισε μια ρετροσπεκτίβα των ταινιών Όσιμα.[31]
2000 Ταμπού – Καλύτερου σκηνοθέτη & Καλύτερης ταινίας
1978 Η αυτοκρατορία των αισθήσεων – Καλύτερου σκηνοθέτη
1969 Ο απαγχονισμός – Καλύτερου σεναρίου 1972 Η τελετή – Καλύτερου σκηνοθέτη, Καλύτερης ταινίας & Καλύτερου σεναρίου
1984 Καλά Χριστούγενα, κύριε Λόρενς – Καλύτερης ταινίας
| Year | English title | Japanese title | Romaji | Notes |
|---|---|---|---|---|
| 1959 | Η πόλη της ελπίδας | 明日の太陽 | Ashita no Taiyō | Short (7 min), color. |
| 1959 | Άι το κιμπό νο μάτσι | 愛と希望の街 | Ai to Kibō no Machi | 62 min, B&W. |
| 1960 | Σκληρή ιστορία της νιότης | 青春残酷物語 | Seishun Zankoku Monogatari | 96 min, color. |
| 1960 | Η ταφή του ήλιου | 太陽の墓場 | Taiyō no Hakaba | 87 min, color. |
| 1960 | Νύχτα και καταχνιά στην Ιαπωνία | 日本の夜と霧 | Nihon no Yoru to Kiri | 107 min, color. |
| 1961 | Σιίκου | 飼育 | Shiiku | 105 min, B&W. |
| 1962 | Ο επαναστάτης | 天草四郎時貞 | Amakusa Shirō Tokisada | 101 min, B&W. |
| 1965 | Οι ηδονές της σάρκας | 悦楽 | Etsuraku | 90 min, color. |
| 1965 | Το ημερολόγιο του Γιουνμπόγκι | ユンボギの日記 | Yunbogi no Nikki | (Short) 24 min, B&W. |
| 1966 | Ο δαίμονας του μεσημεριού | 白昼の通り魔 | Hakuchū no tōrima | 99 min, B&W. |
| 1967 | Ιστορίες του νίντζα | 忍者武芸帳 | Ninja Bugei-Chō | 131 min, B&W. |
| 1967 | Για τα άσεμνα γιαπωνέζικα τραγούδια | 日本春歌考 | Nihon Shunka-Kō | 103 min, color. |
| 1967 | Ιαπωνικό καλοκαίρι: Διπλή αυτοκτονία | 無理心中日本の夏 | Muri Shinjū: Nihon no Natsu | 98 min, B&W. |
| 1968 | Ο απαγχονισμός | 絞死刑 | Kōshikē | 117 min, B&W. |
| 1968 | Η επιστροφή των τριών μπεκρήδων | 帰って来たヨッパライ | Kaette Kita Yopparai | 80 min, color. |
| 1969 | Το ημερολόγιο ενός κλέφτη | 新宿泥棒日記 | Shinjuku Dorobō Nikki | 94 min, B&W/color. |
| 1969 | Το αγόρι | 少年 | Shōnen | 97 min, color. |
| 1970 | Πέθανε μετά τον πόλεμο | 東京戰争戦後秘話 | Tōkyō Sensō Sengo Hiwa | 94 min, B&W. |
| 1971 | Η τελετή | 儀式 | Gishiki | 123 min, color. |
| 1972 | Μικρή αδελφή του καλοκαιριού | 夏の妹 | Natsu no Imōto | 96 min, color. |
| 1976 | Η αυτοκρατορία των αισθήσεων | 愛のコリーダ | Ai no Korīda | 104 min, color. |
| 1978 | Η αυτοκρατορία του πάθους | 愛の亡霊 | Ai no Bōrē | 108 min, color. |
| 1983 | Καλά Χριστούγεννα, κύριε Λόρενς | 戦場のメリークリスマス | Senjō no Merī Kurisumasu | 123 min, color, UK/Japan. |
| 1986 | Μαξ, αγάπη μου | マックス、モン・アムール | Makkusu, Mon Amūru | 97 min, color. France/USA/Japan. |
| 1999 | Ταμπού | 御法度 | Gohatto | 100 min, color. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
