κινηματογραφική ταινία του 1983 σε σκηνοθεσία Ναγκισά Οσιμά From Wikipedia, the free encyclopedia
Το Καλά Χριστούγεννα, Κύριε Λώρενς (ιαπων. 戦場のメリークリスマス = Senjō no Merī Kurisumasu, αγγλ. Merry Christmas, Mr. Lawrence, γνωστό σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και ως Furyo[4]) είναι κινηματογραφική ταινία του 1983, ιαπωνικής και βρετανικής παραγωγής. Το πολεμικό αυτό δράμα σκηνοθετήθηκε από τον Ναγκίσα Όσιμα, σε σενάριο του ίδιου και του Πωλ Μάγιερσμπεργκ. Πρωταγωνιστούν οι Ντέιβιντ Μπόουι, Τομ Κόντι, Ριουίτσι Σακαμότο, Τακέσι Κιτάνο και Τζακ Τόμσον.
Η ταινία βασίζεται στις αναμνήσεις του σερ Λώρενς βαν ντερ Ποστ ως αιχμαλώτου των Ιαπώνων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως τις κατέγραψε σε δύο διαφορετικά βιβλία του, το The Seed and the Sower (1963) και το The Night of the New Moon (1970).
Η ταινία συμμετέσχε στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.[5] Ξεχωρίζει για τη βραβευμένη μουσική του Σακαμότο (Βραβείο BAFTA Καλύτερης Μουσικής), ο οποίος παίζει και ως ηθοποιός, καθώς και για την ηθοποιία του Μπόουι.
Η ταινία περιγράφει τις σχέσεις μεταξύ τεσσάρων ανθρώπων σε ένα ιαπωνικό στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: του Βρετανού ταγματάρχη Τζακ Σέλερς, του Ιάπωνα λοχαγού Γιονόι (νεαρού διοικητή του στρατοπέδου), του Βρετανού αντισυνταγματάρχη Τζων Λώρενς, ο οποίος έχει ζήσει προπολεμικά στην Ιαπωνία και ομιλεί την ιαπωνική, και του Ιάπωνα λοχία Χάρα, κτηνώδη αλλά και ανθρώπινου κάποτε, με τον οποίο ο Λώρενς αναπτύσσει μια απροσδόκητη φιλία.
Ο Σέλερς ταλαιπωρείται από τύψεις από κάποιο ένοχο μυστικό από τα νιάτα του, ενώ ο Γιονόι αισθάνεται ντροπή επειδή, όντας με μετάθεση στη Μαντζουρία, δεν μπόρεσε να συμμετάσχει στο κίνημα της 26ης Φεβρουαρίου 1936 με τους συντρόφους του νεαρούς αξιωματικούς, οι οποίοι εκτελέσθηκαν, ενώ εκείνος δεν μπόρεσε να μοιραστεί την αυτοθυσία τους. Ο Γιονόι διαισθάνεται ότι μοιράζεται αισθήματα ενοχών με τον Σέλερς και θέλει να αντικαταστήσει τον Αυστραλό σμηναγό Χίκσλεϋ με τον Σέλερς ως εκπρόσωπο των αιχμαλώτων. Συχνά ρωτά τον Χάρα για τον Σέλερς και σταδιακά (ο Γιονόι) φαίνεται να αναπτύσσει έναν ερωτικό ιδεασμό για τον Σέλερς.
Ο Σέλερς ωστόσο, που είναι γνωστός με το παρατσούκλι «Strafer Jack», υποκινεί μερικές μικρές πράξεις ανυπακοής. Μία από αυτές είναι η χορήγηση φαγητού στους αιχμαλώτους όταν αυτοί τιμωρούνται με δύο ημέρες χωρίς τροφή εξαιτίας της στάσεώς τους κατά την αυτοκτονία ενός Κορεάτη φρουρού. Η ορντινάντσα του Γιονόι διαισθάνεται την εμμονική απασχόληση του μυαλού του Γιονόι με τον Σέλερς και επιχειρεί να τον σκοτώσει, αλλά αποτυγχάνει. Σε ένα περιστατικό ο Σέλερς κατορθώνει να αποδράσει και να πάρει τον Λώρενς, αλλά απροσδόκητα «πέφτει πάνω» στον Γιονόι. Ο Γιονόι προκαλεί τον Σέλερς να μονομαχήσουν, λέγοντάς του ότι αν τον νικήσει θα είναι ελεύθερος, αλλά ο Σέλερς αρνείται, πετώντας την ξιφολόγχη που είχε αποσπάσει από την ορντινάντσα, η οποία κατόπιν αυτού αυτοκτονεί κάνοντας σεπούκου.
Αργότερα ένα παράνομο ραδιόφωνο ανακαλύπτεται από τους φρουρούς στην κατοχή των αιχμαλώτων, οπότε ο Γιονόι υποχρεώνει τους Σέλερς και Λώρενς να αναλάβουν την ευθύνη και τους κλείνει σε γειτονικά κελιά προς εκτέλεσή τους. Οι δύο αιχμάλωτοι αναθυμούνται το παρελθόν τους. Ωστόσο, τη βραδιά της παραμονής των Χριστουγέννων ο λοχίας Χάρα, μεθυσμένος, προστάζει να του φέρουν μπροστά του τους Σέλερς και Λώρενς. Τότε διατάζει την απαλλαγή τους, καθώς ένας άλλος αιχμάλωτος είχε ομολογήσει ότι είχε κρύψει το ραδιόφωνο. Καθώς οι δύο αιχμάλωτοι απέρχονται, ο Χάρα φωνάζει στα αγγλικά: «Καλά Χριστούγεννα, Λώρενς!» Παρά το ότι ο Γιονόι θυμώνει για το ότι ο λοχίας Χάρα απάλλαξε τους Σέλερς και Λώρενς, τον επιπλήττει απλώς για υπέρβαση εξουσίας.
Ο Χίκσλεϋ ανησυχεί για το ότι ο Γιονόι θέλει να τον αντικαταστήσει ως εκπρόσωπο των αιχμαλώτων και τον αντιμετωπίζει, απαιτώντας μια εξήγηση. Εξοργισμένος από τη θρασύτητα του Χίκσλεϋ, ο Γιονόι διατάζει όλοι οι αιχμάλωτοι του στρατοπέδου να παραταχθούν μπροστά του, ακόμα και οι άρρωστοι και ανάπηροι. Μόλις ο Χίκσλεϋ αρνείται να παρατάξει την τελευταία κατηγορία αιχμαλώτων, ο Γιονόι ετοιμάζεται να τον σκοτώσει. Εκείνη τη στιγμή ο Σέλερς βγαίνει από την παράταξη, πηγαίνει ανάμεσα στον Γιονόι και στον Χίκσλεϋ και δίνει δύο φιλιά στον Ιάπωνα, ένα σε κάθε μάγουλο. Αυτό είναι μια αβάσταχτη προσβολή στον κώδικα τιμής του Γιονόι (μπουσίντο), που κάνει μια κίνηση να βγάλει το σπαθί του, αλλά καταρρέει κάτω από τα συγκρουόμενα αισθήματα, της θελήσεως να εκδικηθεί την προσβολή που του έγινε μπροστά στους άνδρες του και του έρωτά του για τον Σέλερς. Στη συνέχεια ο Σέλερς ξυλοκοπείται από τους Ιάπωνες στρατιώτες.
Ο Γιονόι αντικαθίσταται αμέσως ως διοικητής και ο διάδοχός του στη διοίκηση του στρατοπέδου διακηρύσσει: «Δεν είμαι τόσο συναισθηματικός όσο ο Λοχαγός Γιονόι!» Διατάζει να θάψουν τον Σέλερς στην άμμο μέχρι τον λαιμό και να τον αφήσουν να πεθάνει έτσι. Τη νύχτα προτού φύγει από το στρατόπεδο, ο Γιονόι πηγαίνει στον θαμμένο Σέλερς όταν κανείς δεν βρίσκεται εκεί και κόβει μια μπούκλα από τα μαλλιά του, μετά υποκλίνεται και αποχωρεί. Ο Σέλερς πεθαίνει λίγο αργότερα.
Το 1946, τέσσερα έτη αργότερα, ο Λώρενς επισκέπτεται τον λοχία Χάρα, που είναι αυτός τώρα αιχμάλωτος των Συμμάχων. Ο Χάρα του λέει ότι πρόκειται να εκτελεσθεί την επόμενη ημέρα ως «εγκληματίας πολέμου». Δηλώνει ότι δεν φοβάται να πεθάνει, αλλά δεν καταλαβαίνει σε τι διέφεραν οι πράξεις του από εκείνες οποιουδήποτε άλλου στρατιώτη. Ο Λώρενς συμφωνεί εμμέσως, λέγοντας ότι ο Χάρα είναι «θύμα ανθρώπων που νομίζουν ότι έχουν δίκιο». Ανακαλώντας τις δικές του εμπειρίες ως αιχμάλωτος, ο Λώρενς προσθέτει: «έχουμε όλοι άδικο». Μετά πληροφορεί τον Χάρα πως ο Γιονόι του είχε δώσει μια μπούκλα μαλλιών του Σέλερς και του είχε ζητήσει να την πάει στο χωριό του στην Ιαπωνία και να την αφήσει σε ένα ιερό. Τότε ο Χάρα αναθυμάται τη σχέση Σέλερς και Γιονόι. Αποκαλύπτεται ότι και ο Γιονόι έχει εκτελεσθεί μετά τον πόλεμο. Ο Χάρα ρωτά τον Λώρενς αν θυμάται την παραμονή Χριστουγέννων που τον είχε απαλλάξει από τη θανατική ποινή. Οι δυο τους αποχαιρετούνται και ο Λώρενς, με τη φωνή του να σπάει, λέει: «Υπάρχουν στιγμές που η νίκη είναι πολύ δύσκολο να τη δεχτείς ολόσωμη». Καθώς φεύγει, ο Χάρα τού φωνάζει: «Λώρενς!! Καλά Χριστούγεννα! Καλά Χριστούγεννα, Κύριε Λώρενς!»
Ο ρόλος του Σέλερς δόθηκε στον Ντέιβιντ Μπόουι επειδή ο σκηνοθέτης Ναγκισά Όσιμα τον παρακολούθησε σε μία θεατρική παραγωγή του Ανθρώπου-Ελέφαντα στο Μπρόντγουεϊ. Κατά το γύρισμα της ταινίας ο Μπόουι εντυπωσιάστηκε από το γεγονός ότι ο σκηνοθέτης είχε στήσει ένα στρατόπεδο αρκετών στρεμμάτων στο απομακρυσμένο νησί Ραροτόνγκα της Πολυνησίας, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του δεν εμφανίζεται στην ταινία. «Τραβούσε μόνο λίγο τις άκρες. Σκέφθηκα πως ήταν ένα είδος σπατάλης, αλλά όταν είδα την ταινία, ήταν απλά τόσο δυνατό – μπορούσες να αισθανθείς το στρατόπεδο εκεί...»[6] Ο Μπόουι σημείωσε επίσης το πώς ο Όσιμα έδινε απίστευτη ποσότητα οδηγιών στους Ιάπωνες ηθοποιούς του («μέχρι την πιο μικρή λεπτομέρεια»), αλλά όταν σκηνοθετούσε εκείνον ή τον Τομ Κόντι, θα τους έλεγε: «παρακαλώ κάντε ό,τι θα έκανε κάποιος από τον λαό σας σε αυτή την περίσταση».[7] Ο Μπόουι πίστευε ότι η ερμηνεία του στην ταινία αυτή ήταν «η πιο πιστευτή» που είχε δώσει σε ταινία μέχρι αυτό το σημείο της σταδιοδρομίας του.[6]
Οι σκηνές στο κολέγιο αρρένων γυρίστηκαν στο King's College, ένα πραγματικό ιδιωτικό γυμνάσιο στο Ώκλαντ της Νέας Ζηλανδίας. Σκηνές γυρίστηκαν επίσης σε διάφορες άλλες τοποθεσίες στο Ώκλαντ, όπως στον σιδηροδρομικό σταθμό.[8]
Διευθυντής φωτογραφίας της ταινίας ήταν ο Τοϊτσίρο Ναρουσίμα. Σε αντίθεση με τη συνηθισμένη κινηματογραφική πρακτική, ο Όσιμα γύριζε την ταινία χωρίς να εμφανίζει καθημερινά το αμοντάριστο φιλμ της ημέρας και το ταχυδρομούσε στην Ιαπωνία χωρίς να κρατά αντίγραφα ασφαλείας. Η μοντέρ του Όσιμα στην Ιαπωνία έκοβε το φιλμ σε μια εκτύπωση εργασίας μέσα σε 4 ημέρες από την επιστροφή του σκηνοθέτη στην Ιαπωνία.[6]
Η μουσική για την ταινία γράφτηκε από τον Ριουίτσι Σακαμότο, ο οποίος παίζει και ως ηθοποιός, και κέρδισε χάρη στη μουσική αυτή το Βραβείο BAFTA Καλύτερης Μουσικής. Ο Ντέιβιντ Σύλβιαν συνεισέφερε στίχους και φωνή στο τραγούδι «Forbidden Colours», φωνητική απόδοση στο βασικό μουσικό θέμα της ταινίας.
Ο ιστότοπος Rotten Tomatoes δίνει στην ταινίαs Καλά Χριστούγεννα, Κύριε Λώρενς ποσοστό αποδοχής 79% και ζυγισμένο αριθμητικό μέσο βαθμό 6,2 με άριστα το 10, με βάση 19 κριτικές.[9]
Η ταινία είχε εισπράξεις από εισιτήρια 2,31 εκατομμύρια δολάρια από τη διανομή της στις ΗΠΑ.[10]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.jpg)
