Η Δημιουργία του Αδάμ

Η Δημιουργία του Αδάμ (ιταλικά: Creazione di Adamo‎‎) είναι νωπογραφία του 16^ου αιώνα (περ. 1508-1512) που δημιουργήθηκε από τον Ιταλό καλλιτέχνη Μιχαήλ Άγγελο και αποτελεί μέρος της οροφής της Καπέλα Σιστίνα. Αναπαριστά την βιβλική κοσμογονική αφήγηση από το Βιβλίο της Γένεσης, σύμφωνα με την οποία ο Θεός δίνει ζωή στον Αδάμ, τον πρώτο άνθρωπο. Η νωπογραφία είναι μέρος ενός σύνθετου εικονογραφικού σχεδίου και χρονολογικά είναι η τέταρτη της σειράς των πάνελ που απεικονίζουν επεισόδια από τη Γένεση.

Η Δημιουργία του Αδάμ
Ονομασία	Η Δημιουργία του Αδάμ
Δημιουργός	Q5592
Πλάτος	570
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η εικόνα των χεριών του Θεού και του Αδάμ που σχεδόν βρίσκονται σε επαφή είναι πλέον εμβληματική της ανθρωπότητας. Η νωπογραφία έχει αναπαραχθεί σε αμέτρητες απομιμήσεις και παρωδίες.^[1] Η Δημιουργία του Αδάμ από τον Μιχαήλ Άγγελο αποτελεί έναν από τους πιο αναπαραγόμενους θρησκευτικούς πίνακες όλων των εποχών.^[2]

Σύνθεση

Ο Θεός απεικονίζεται ως ένας ηλικιωμένος καυκάσιος άνδρας με λευκή γενειάδα τυλιγμένος σε έναν στροβιλιζόμενο μανδύα, ενώ ο Αδάμ, στο κάτω αριστερό μέρος, είναι εντελώς γυμνός. Το δεξί χέρι του Θεού είναι τεντωμένο για να μεταδώσει τη σπίθα της ζωής από το δικό του δάχτυλο σε εκείνο του Αδάμ, του οποίου το αριστερό χέρι επεκτείνεται με μια στάση που αντικατοπτρίζει αυτήν του Θεού, μια υπενθύμιση ότι ο άνθρωπος δημιουργείται κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν του Θεού (Γεν. 1:26). Το δάχτυλο του Αδάμ και το δάχτυλο του Θεού δεν βρίσκονται σε επαφή, σημείο που δίνει την εντύπωση ότι ο Θεός, ο δωρητής της ζωής, προσεγγίζει τον Αδάμ ο οποίος δεν την έχει ακόμη λάβει. Οι δυο τους δεν βρίσκονται στο "ίδιο επίπεδο", όπως για παράδειγμα δύο άνθρωποι που δίνουν τα χέρια.

Έχουν διατυπωθεί πολλές υποθέσεις σχετικά με την ταυτότητα και τη σημασία των δώδεκα μορφών γύρω από τον Θεό. Σύμφωνα με μια ερμηνεία που προτάθηκε για πρώτη φορά από τον Άγγλο κριτικό τέχνης Ουόλτερ Πέιτερ (Walter Pater, 1839-1894) και είναι πλέον ευρέως αποδεκτή, το πρόσωπο που προστατεύεται από το αριστερό χέρι του Θεού αντιπροσωπεύει την Εύα, λόγω της γυναικείας εμφάνισης της φιγούρας και του βλέμματος της προς τον Αδάμ και οι άλλες έντεκα μορφές αντιπροσωπεύουν συμβολικά τις ψυχές των αγέννητων απογόνων του Αδάμ και της Εύας, ολόκληρης της ανθρώπινης φυλής.^{[3] [4]} Αυτή η ερμηνεία αμφισβητήθηκε, κυρίως με βάση το σκεπτικό ότι η Καθολική Εκκλησία θεωρεί τη διδασκαλία της προϋπάρχουσας ψυχής ως αιρετική. Κατά συνέπεια, η φιγούρα πίσω από τον Θεό έχει επίσης προταθεί ότι μπορεί να είναι η Παναγία, η Σοφία (η προσωποποίηση της σοφίας που αναφέρεται στη Σοφία Σολομώντος), η προσωποποιημένη ανθρώπινη ψυχή, ή "ένας άγγελος με αρρενωπή σωματική διάπλαση".^[3][4]

Η Δημιουργία του Αδάμ γενικά θεωρείται ότι απεικονίζει το απόσπασμα "καὶ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν" (Γεν. 1:27). Η έμπνευση για τον τρόπο με τον οποίο ο Μιχαήλ Άγγελος προσεγγίζει το θέμα μπορεί να προήλθε από έναν μεσαιωνικό ύμνο, τον «Veni Creator Spiritus » (Ελθέ το Δημιουργόν Πνεύμα), ο οποίος ζητάει από το «δάχτυλο του πατρικού δεξιού χεριού» (digus paternae dexterae) να δώσει τον πιστό λόγο.^[5]

Ανάλυση

Έχουν διατυπωθεί αρκετές υποθέσεις σχετικά με την έννοια της άκρως πρωτότυπης σύνθεσης της Δημιουργίας του Αδάμ, πολλές από τις οποίες θεωρούν ως αφετηρία την καλά τεκμηριωμένη γνώση της ανθρώπινης ανατομίας από τον Μιχαήλ Άγγελο.

Απεικόνιση του ανθρώπινου εγκεφάλου

Το 1990, στην πόλη Άντερσον της Ιντιάνα των ΗΠΑ, ο ιατρός Φρανκ Μέσμπεργκερ (Frank Meshberger), σημείωσε στο περιοδικό Journal of the American Medical Association ότι οι φιγούρες και τα σχήματα που απεικονίζονται πίσω από τη φιγούρα του Θεού φαίνονται να αποτελούν μια ανατομικά ακριβή εικόνα του ανθρώπινου εγκεφάλου.^[6] Με μια προσεκτική εξέταση, τα όρια στη νωπογραφία μπορούν να συσχετιστούν με κύριες αύλακες του τελεγκέφαλου στην εσωτερική και εξωτερική επιφάνεια του εγκεφάλου, του εγκεφαλικού στελέχους, του μετωπιαίου λοβού, της βασικής αρτηρίας, της υπόφυσης και του οπτικού χιάσματος.^[7]

Απεικόνιση της διαδικασίας γέννησης

Εναλλακτικά, έχει παρατηρηθεί ότι το κόκκινο ύφασμα γύρω από τον Θεό έχει το σχήμα μιας ανθρώπινης μήτρας και ότι το πράσινο κρεμάμενο κασκόλ θα μπορούσε να είναι ένας πρόσφατα κομμένος ομφάλιος λώρος.^[8] Πρόσφατα, μια ομάδα Ιταλών ερευνητών δημοσίευσε στο ιατρικό περιοδικό Mayo Clinic Proceedings ένα άρθρο στο οποίο οι εικόνες του μανδύα και της επιλόχειας μήτρας αλληλεπικαλύπτονταν.^[9] Σύμφωνα με τον Enrico Bruschini (2004), "αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα υπόθεση που παρουσιάζει τη σκηνή της Δημιουργίας ως μια εξιδανικευμένη αναπαράσταση της φυσικής γέννησης του ανθρώπου. Εξηγεί τον ομφαλό που εμφανίζεται στον Αδάμ, ο οποίος αρχικά προκαλεί σύγχυση επειδή ο Αδάμ δημιουργήθηκε και δεν γεννήθηκε από γυναίκα.» ^[10]

Απεικόνιση του πλευρού της Εύας

Επιπλέον, ο Deivis Campos σημειώνει στο περιοδικό Clinical Anatomy ότι η αριστερή πλευρά του κορμού του Adam περιέχει ένα επιπλέον κρυμμένο πλευρό.^[11] Λόγω της βαθιάς γνώσης του Μιχαήλ Άγγελου για την ανθρώπινη ανατομία, υπονοεί ότι αυτό το περίγραμμα πλευρού είναι σκόπιμο και αντιπροσωπεύει το πλευρό της Εύας.

Ο Campos προτείνει ότι αυτό το επιπλέον πλευρό ήταν ένας τρόπος ώστε ο Μιχαήλ Άγγελος να υποστηρίξει ότι ο Αδάμ και η Εύα δημιουργήθηκαν μαζί, κάτι που διαφέρει από την Καθολική παράδοση που δηλώνει ότι η Εύα δημιουργήθηκε μετά τον Αδάμ.^[11] Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι ο Μιχαήλ Άγγελος διαφωνούσε ριζικά με πολλές καθολικές παραδόσεις και είχε μια ταραχώδη σχέση με τον Πάπα Ιούλιο Β΄. Έτσι, ο Campos προτείνει ότι η συμπερίληψη ενός επιπλέον πλευρού ήταν ένας σκόπιμος τρόπος να θιγεί ο Πάπας Ιούλιος Β' και η Καθολική Εκκλησία χωρίς να χρειαστεί να γίνει παραδοχή λάθους, καθώς ελάχιστοι άνθρωποι ήξεραν οτιδήποτε για την ανθρώπινη ανατομία εκείνη την εποχή ώστε να αμφισβητήσουν το κομμάτι.

Παραπομπές

1. Katz, Jamie (10 Απριλίου 2009). «The Measure of Genius». Smithsonian.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2013.
2. «20 of the World's Most Famous Art Pieces – History Lists». historylists.org. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018.
3. Givens, Terryl L. (2009). «Prologue». When Souls Had Wings. Pre-Mortal Existence in Western Thought. Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 978-0-190-91448-6.
4. Steinberg, Leo (December 1992). «Who's who in Michelangelo's Creation of Adam: A Chronology of the Picture's Reluctant Self-Revelation». The Art Bulletin 74 (4): 553–554. doi:10.2307/3045910.
5. Veni, Creator Spiritus / Come Holy Spirit, Creator Blest. Preces-latinae.org.
6. Meshberger, Frank Lynn (10 October 1990). «An Interpretation of Michelangelo's Creation of Adam Based on Neuroanatomy». JAMA 264 (14): 1837–41. doi:10.1001/jama.1990.03450140059034. PMID 2205727. https://archive.org/details/sim_jama_1990-10-10_264_14/page/1837. Pdf. Excerpt on Mental Health & Illness.com. Retrieved 21 September 2010.
7. Fields, R. Douglas (27 Μαΐου 2010). «Michelangelo's secret message in the Sistine Chapel: A juxtaposition of God and the human brain». Scientific American. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2016.
8. Bruschini, Enrico (2004). Masterpieces of the Vatican. Vatican City: Edizioni Musei Vaticani. σελ. 112. ISBN 978-8-881-17088-3.
9. Di Bella, Stefano (2015). «The "Delivery" of Adam: A Medical Interpretation of Michelangelo». Mayo Clinic Proceedings 90 (4): 505–508. doi:10.1016/j.mayocp.2015.02.007. PMID 25841253. http://www.mayoclinicproceedings.org/article/S0025-6196%2815%2900153-6/fulltext?mobileUi=0.^{[νεκρός σύνδεσμος]}
10. Bruschini, Enrico (2004). p. 112.
11. Campos, Deivis de (2019). «A hidden rib found in Michelangelo Buonarroti's fresco The Creation of Adam» (στα αγγλικά). Clinical Anatomy 32 (5): 648–653. doi:10.1002/ca.23363. ISSN 1098-2353. PMID 30820963.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Sistine Chapel ceiling - Creation of Adam στο Wikimedia Commons