From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1912 ψηφίστηκε από την Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1910, φέρνοντας σημαντικότατες αλλαγές στις τοπικές διοικήσεις. Με το Διάταγμα "περὶ ἐνάρξεως τῆς ἰσχύος τῶν ἄρθρων 1 έως 18,. 200 και 210 τοῦ νόμου ΔΝΖ' (ὑπ' ἀριθ. 4057) 1912 «Περί Δήμων και Κοινοτήτων»" ΦΕΚ 256Α - 28/08/1912[1].
Ειδικότερα, ορίστηκαν ως Δήμοι οι πρωτεύουσες των Νομών και οι πόλεις με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων. Αντίστοιχα κοινότητες ορίστηκαν όλοι οι συνοικισμοί με πληθυσμό πάνω από «300 κατοίκους και σχολείο στοιχειώδους εκπαιδεύσεως», ενώ ακόμη και συνοικισμοί με λιγότερους από 300 κατοίκους με σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης μπορούσαν να γίνουν κοινότητες αρκεί να το ζητούσαν πάνω από το 50% των εκλογέων κατοίκων και ταυτόχρονα να είχαν περιουσία που να απέδιδε πάνω από 2.000 δραχμές εκείνη την εποχή, ή τέλος αν ήταν ήδη έδρες Δήμων. Αποτέλεσμα της διοικητικής διαίρεσης ήταν η δημιουργία μεγάλου αριθμού δήμων, αλλά και σημαντικότατου αριθμού κοινοτήτων.
"Έτσι, με την εφαρμογή του νόμου ο Βενιζέλος επανέφερε τον θεσμό των κοινοτήτων με την ταυτόχρονη κατάργηση των Δήμων που ίσχυαν από τις βαυαρικές μεταρρυθμίσεις. (Ακαδημία Αθηνών, 2000; Χλέπας, 1999)"[...] Όσον αφορά τις κοινότητες, σύμφωνα με το νόμο προβλέπονταν να λειτουργούν 2.727 Ο.Τ.Α από τους 2.727 οι 2.277 με πληθυσμό μεγαλύτερο από τριακόσιους κατοίκους, [...] Β' βάθμια αυτοδιοίκηση: Αιρετά νομαρχιακά συμβούλια, επίκλητος νομάρχης" (Περιορισμένη εφαρμογή - Β.Δ. 9/10.5.1923 «περί διοικήσεως των νομών»).[2]
Κατά τα έτη 1954-1974: Ν3200/1955 (ΦΕΚ 97/Α/1955), 23-04-1955[3]: Περί διοικητικής αποκεντρώσεως ΝΔ 29-11-1923: Περί τροποποιήσεως της παραγράφου 2 του άρθρου 3 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος περί σχεδίων πόλεων, κ. λ. π.: Καταργήθηκαν οι γενικές διοικήσεις Βορείου Ελλάδος, Θράκης, Ηπείρου, Κρήτης και Δωδεκανήσου και δημιουργήθηκαν νομαρχίες στο νομό που είχαν την έδρα τους οι γενικές αυτές διοικήσεις.
"ο νομάρχης ασκεί «αποκλειστικώς» τις αρμοδιότητες που, σύμφωνα με τις διατάξεις που ισχύουν κάθε φορά, έχουν οι υπουργοί εσωτερικών, εθνικής παιδείας και θρησκευμάτων, οικονομικών, εμπορίου, βιομηχανίας, συγκοινωνιών και δημοσίων έργων, γεωργίας, κοινωνικής πρόνοιας και εργασίας, εκτός από τις αρμοδιότητες που ο ίδιος ο νόμος εξαιρούσε".[4]
"Σε κάθε νομαρχία συστάθηκε νομαρχιακό συμβούλιο με πρόεδρο τον νομάρχη και μέλη αφενός τους προϊσταμένους των δημοσίων υπηρεσιών του νομού και αφετέρου εκλεγμένους εκπροσώπους των επαρχιών του νομού (ένας ή δύο αιρετοί εκπρόσωποι από κάθε επαρχία)."[5]
Οι κοινότητες ως μονάδες τοπικής αυτοδιοίκησης καταργήθηκαν 98 χρόνια αργότερα με το Πρόγραμμα Καλλικράτης και τη διοικητική διαίρεση του 2011.
Στοιχεία για τη διοικητική διαίρεση δεν υπάρχουν στον νόμο ΔΝΖ του 1912, γιατί εκεί απλά περιγράφονται οι όροι ίδρυσης κοινοτήτων και δήμων. Οι κοινότητες και οι Δήμοι αναγνωρίστηκαν σταδιακά στα επόμενα χρόνια. Το 1920 εκδόθηκαν πίνακες των δήμων και κοινοτήτων του κράτους από τη Διεύθυνση κοινοτικής και δημοτικής διοικήσεως του υπουργείου εσωτερικών που περιείχαν:
σύμφωνα με όσα αναφέρονται σε έκθεση της Διεύθυνσης Στατιστικής του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας του 1922[6].
Στην έκδοση του 1923 «Λεξικόν των Δήμων, Κοινοτήτων και Συνοικισμών της Ελλάδος επί τη βάση της απογραφής του πληθυσμού του έτους 1920» της Στατιστικής Υπηρεσίας αναφέρονται αναλυτικά 40 δήμοι και 4.757 κοινότητες (χωρίς σε αυτές να περιλαμβάνεται η Θράκη που δεν είχε ακόμη αποκτήσει την ίδια δομή τοπικής αυτοδιοίκησης με την υπόλοιπη Ελλάδα)[7].
Επίσημα στοιχεία για τη διοικητική διαίρεση που προέκυψε μετά το 1912 φαίνονται στην απογραφή του 1920[8].
Στην απογραφή του 1928, αναφέρεται ότι στις 15-16 Μαΐου 1928, η Ελλάδα διαιρούνταν σε 38 νομούς, 141 επαρχίες, 53 δήμους και 4.990 κοινότητες, με συνολικό αριθμό πόλεων και χωριών 10.952[9].
Οι πρώτοι 16 νομοί και οι επαρχίες της διοικητικής διαίρεσης που δημιουργήθηκαν με τη Διοικητική Διαίρεση του 1909 ήταν οι εξής:
Το 1912 κι ενώ ήταν σε εξέλιξη οι Βαλκανικοί πόλεμοι τα απελευθερωμένα εδάφη διαιρέθηκαν προσωρινά με τη διαταγή 587 της 26 Νοεμβρίου 1912 του Κωνσταντίνου Ρακτιβάν[10], σύμφωνα με αυτήν:
Με τη μεταβολή του 1913 ρυθμίστηκε η διοίκηση των εδαφών που προσαρτήθηκαν στο Ελληνικό κράτος μετά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-1913 και με τον νόμο Ν.ΔΡΔΑ' της 28 Φεβρουαρίου / 2 Μαρτίου 1913 περί "Διοικήσεως των στρατιωτικά κατεχομένων χωρών"[11]. Έτσι δημιουργήθηκαν οι [11]: Γενική διοίκηση Μακεδονίας, Γενική διοίκηση Ηπείρου, Γενική διοίκηση Κρήτης, Γενική διοίκηση νησιών Αιγαίου, ιδιαιτερότητα αποτέλεσε η Σάμος η οποία παρέμεινε ηγεμονία με προσωρινή κυβέρνηση έως τον Ιούλιο του 1914 όταν και δημιουργήθηκε η Γενική διοίκηση Σάμου[12].
Νομός | Πρωτεύουσα Νομού | Επαρχίες |
---|---|---|
Νομός Ηρακλείου | Ηράκλειο | |
Νομός Λασηθίου | Άγιος Νικόλαος | |
Νομός Ρεθύμνου | Ρέθυμνο | |
Νομός Χανίων | Χανιά |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.