γένος φυτών From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Ρους (Rhus), είναι το γένος από τα περίπου 35 είδη ανθοφόρων φυτών και των συγγενικών γενών, στην οικογένεια των Ανακαρδιοειδών (Anacardiaceae). Αναπτύσσονται στις υποτροπικές και εύκρατες περιοχές σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στην Αφρική και τη Βόρεια Αμερική.[3][4]
| Ρους (Rhus) | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Καρποί σουμάκι το φθινόπωρο. | ||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Τυπικό είδος | ||||||||||||||||
| Ρους ο βυρσοδεψικός (Rhus coriaria) Κάρολος Λινναίος (L.) (1753)[2] | ||||||||||||||||
| Είδη | ||||||||||||||||
|
Περίπου 35 είδη· βλέπε κείμενο | ||||||||||||||||
Λέγεται επίσης βυρσιά ή βιρσιά ή ρους, από το Αρχαίο Ελληνικό «ῥοῦς» ή, από την παραφθορά του, ρούδι ή σουμάκ ή σουμάκι. Η λέξη «σουμάκ», προέρχεται από την παλαιά Γαλλική "σουμάκι" (13ος αιώνας), από το Μεσαιωνικό Λατινικό sumach, από το Αραβικό summāq (سماق), από το Συριακό summāq (ܣܡܘܩ) - που σημαίνει «κόκκινο».[5]
Οι ρόες είναι θάμνοι και μικρά δένδρα που μπορούν να φτάσουν σε ύψος 1-10 μέτρα. Τα φύλλα τους είναι τοποθετημένα σπειροειδώς, συνήθως σε πτεροειδή ένωση (pinnately compound),[Σημ. 1] αν και ορισμένα είδη έχουν τρίφυλλα ή απλά φύλλα. Τα άνθη τους αναπτύσσονται σε πυκνές ανθήλες (panicles)[Σημ. 2][6] ή στάχεις 5-30 εκατοστών, κάθε άνθος είναι πολύ μικρό, πρασινωπό, κρεμώδες λευκό ή κόκκινο, με πέντε πέταλα.[Σημ. 3] Οι καρποί σχηματίζουν πυκνές συστάδες από κοκκινωπές δρύπες [Σημ. 4][7] οι οποίες ονομάζονται βαρίδια. Οι αποξηραμένοι καρποί κάποιων ειδών θρυμματίζονται για να παράγουν ένα αψύ βυσσινί μπαχαρικό.[8][9]
Οι ρόες πολλαπλασιάζονται τόσο από τους σπόρους (εξαπλώνονται[Σημ. 5] από τα πουλιά και τα άλλα ζώα[Σημ. 6] μέσα από τα περιττώματά τους), όσο και από τους νέους βλαστούς και από τα ριζώματα,[Σημ. 7][10][11] σχηματίζοντας μεγάλες αποικίες κλώνων.[Σημ. 8]
Είδη, συμπεριλαμβανομένων του Ρου του αρωματικού (Rhus aromatica), του Ρου του μικρόφυλλου (Rhus microphylla), του μεφιτιδοθάμνου (skunkbush), του ρου του τρίλοβου (Rhus trilobata) κ.ά., είτε καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά φυτά, είτε φύονται ως άγρια είδη.
Οι καρποί του ρου αλέθονται σε μια βυσσινί-μωβ σκόνη και χρησιμοποιούνται ως μπαχαρικό στην κουζίνα της Μέσης Ανατολής για να προσθέσουν μια λεμονάτη γεύση στις σαλάτες ή στο κρέας.[8] Στην Αραβική κουζίνα χρησιμοποιείται ως γαρνιτούρα για μεζέδες όπως το χούμους και ακόμη προστίθεται σε σαλάτες στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην ιρανική (περσική και κουρδική) κουζίνα το σουμάκι προστίθεται στο ρύζι ή στο κεμπάπ. Στις κουζίνες της Ιορδανίας και της Τουρκίας προστίθεται στις σαλάτες, στο κεμπάπ και στο λαχματζούν (lahmacun).[Σημ. 9][12] Ο Ρους ο βυρσοδεψικός (Rhus coriaria) χρησιμοποιείται στο μείγμα μπαχαρικών ζάαταρ.[Σημ. 10][13][14][15][16]
Στη Βόρεια Αμερική το λείο σουμάκι (Ρους ο λείος) (R. glabra) και το σουμάκι staghorn (R. typhina), χρησιμοποιούνται μερικές φορές για να κάνουν ένα ποτό που ονομάζεται "σουμακάδα" (από το "sumac-ade"), "ινδική λεμονάδα" ή "χυμός ρου". Αυτό το ποτό γίνεται με το μούλιασμα των δρυπών σε δροσερό νερό, τρίβοντάς τες ώστε να εξαχθούν οι ουσίες, στραγγίζοντας το υγρό με ένα βαμβακερό ύφασμα (τουλπάνι) και γλυκαίνοντάς τες. Οι ιθαγενείς Αμερικανοί χρησιμοποιούν επίσης τα φύλλα και τις δρύπες του ρου σε συνδυασμό με καπνό (ταμπάκο) σε παραδοσιακά μείγματα καπνίσματος.
Τα φύλλα ορισμένων ειδών ρου δίνουν τανίνη (ως επί το πλείστον την πυρογαλλόλη-τύπου (pyrogallol-type), μια ουσία που χρησιμοποιείται στη φυτική βαφή κατά την επεξεργασία δερμάτων. Τα δερμάτινα που είναι ψεκασμένα με σουμάκ είναι εύκαμπτα, ελαφρά στο βάρος και ανοιχτόχρωμα. Με τανίνες σουμάκ χρωματίζονται τα δερμάτινα του Μαρόκου.[17]
Το σουμάκι χρησιμοποιήθηκε ως θεραπεία για αρκετές ελαφράς μορφής ασθένειες στη μεσαιωνική ιατρική, κυρίως στις χώρες της Μέσης Ανατολής (όπου το σουμάκι ήταν πιο εύκολα διαθέσιμο, σε σχέση με την Ευρώπη). Ένα ναυάγιο του 11ου αιώνα στα ανοικτά των ακτών της Ρόδου, που ανασκάφηκε από τους αρχαιολόγους το 1970, περιείχε εμπορικές ποσότητες από δρύπες ρου. Αυτές θα μπορούσαν να προορίζονταν για χρήση φαρμακευτική, μαγειρική ή για βαφή.[18] Ο ρους είδους Rhus typhina είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό, με βαθμολογία ORAC πάνω από 1.500 μmol TE/g.[19]
Μερικοί μελισσοκόμοι χρησιμοποιούν αποξηραμένα βαρίδια σουμάκ ως πηγή καύσης για το κάπνισμα των μελισσιών τους.[20]
Τα στελέχη του ρου έχουν επίσης μια μαλακή ψίχα στο κέντρο, που είναι χρήσιμη στην παραδοσιακή παρασκευή της αμερικάνικης πίπας καπνίσματος. Χρησιμοποιούνταν συνήθως ως στελέχη πιπών στις βόρειες Ηνωμένες Πολιτείες.[21]
Το αποξηραμένο ξύλο του ρου φθορίζει κάτω από μεγάλου μήκους κύματος υπεριώδη ακτινοβολία.[22]
Μερικά είδη πρότερα αναγνωρισμένα ως είδη ρου, όπως ο δηλητηριώδης κισσός (Toxicodendron radicans, συν. Rhus Toxicodendron), η δηλητηριώδης βελανιδιά (Toxicodendron diversilobum, συν. Rhus diversiloba) και ο δηλητηριώδης ρους (Toxicodendron vernix, συν. Rhus vernix), έχουν το αλλεργιογόνο ουρουσιόλ (urushiol) και μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις. Ο δηλητηριώδης ρους αναγνωρίζεται από τις λευκές του δρύπες, οι οποίες διαφέρουν από τις ερυθρές δρύπες του γνήσιου ρου.
Το κλάδεμα του ρου δεν είναι ένα καλό μέτρο ελέγχου, δεδομένου ότι το ξύλο του είναι ελαστικό, με αποτέλεσμα να έχουμε ακανόνιστα, αιχμηρά πρέμνα μετά το κλάδεμα. Το φυτό ανακάμπτει γρήγορα, με νέα αύξηση μετά το κλάδεμα.[23] Οι αίγες θεωρούνται μια αποτελεσματική και γρήγορη μέθοδος ελέγχου του μεγέθους των ρόων, καθώς τρώνε τον φλοιό, ο οποίος βοηθά στην πρόληψη νέων βλαστών.
.jpg)
Κάποτε ο ρους περιείχε πάνω από 250 είδη. Πρόσφατες έρευνες μοριακής φυλογένεσης προτείνουν τη διάσπαση του ρου εν ευρεία εννοία σε γένη Actinocheita, Baronia, Cotinus, Malosma, Searsia, Toxicodendron και σε ρου γένους Rhus εν στενή εννοία. Αν γίνει αυτό, τότε περίπου 35 είδη θα παραμείνουν στο γένος ρους (Rhus). Ωστόσο, τα δεδομένα δεν είναι ακόμα αρκετά σαφή ώστε να διευθετηθεί η σωστή τοποθέτηση όλων των ειδών σε αυτά τα γένη.[24][25]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
