Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων

Ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων Βλάχος (1873- 21 Μαρτίου 1956)^[1] υπήρξε ιεράρχης και Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος την περίοδο 1949 - 1956. Γεννήθηκε στη Χηλή της Βιθυνίας Μικράς Ασίας και καταγόταν από τον οικισμό Ρουψιά του Πωγωνίου^[2].

Σπυρίδων Βλάχος
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1873 Χηλή, Βιθυνία, Μικρά Ασία
Θάνατος	21  Μαρτίου 1956 Αθήνα
Αιτία θανάτου	Φλεγμονή
Τόπος ταφής	Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Θρησκεία	Χριστιανός Ορθόδοξος
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	νέα ελληνική γλώσσα
Σπουδές	Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	Ιερέας
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	μητροπολίτης Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος
δεδομένα

Βιογραφία

Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Ως αρχιερατικός επίτροπος και ιεροκήρυκας στην Καβάλα άρχισε να προσφέρει ηθική αλλά και υλική υποστήριξη στον Μακεδονικό Αγώνα. Το 1906 εξελέγη Μητροπολίτης Βελλάς (Ιερά Μονή κοντά στα Ιωάννινα) και Κονίτσης. Οι υπηρεσίες του κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912 - 1913) και στο ζήτημα της Βόρειας Ηπείρου κρίθηκαν σπουδαίες και μεγάλες. Τον Φεβρουάριο του 1914 συμμετείχε ως μέλος στην προσωρινή κυβέρνηση της Βορείου Ηπείρου. Στη Μονή Βελλάς ίδρυσε ιεροδιδασκαλείο με πρότυπο δημοτικό σχολείο.

Την 1 Οκτωβρίου 1916^[3] εξελέγη Μητροπολίτης Ιωαννίνων. Από το 1926 άρχισε να εκδίδει τα «Ηπειρώτικα Χρονικά»^[4]. Ως Μητροπολίτης Ιωαννίνων συμμετείχε σε στημένη δίκη-παρωδία για την καταδίκη του αντιστασιακού Μητροπολίτη Χίου Ιωακείμ Στρουμπή. Έτσι ο Ιωακείμ Στρουμπής τιμωρήθηκε με έκπτωση από τη μητρόπολή του, με τις κατηγορίες που κατασκεύασε η εθνικιστική «Εθνική Οργάνωση Χίου» και ο διώκτης του Ιωακείμ και ιδεολογικός του αντίπαλος Μητροπολίτης Ιωαννίνων Σπυρίδων^{[5][6][7][8][9]}.

Στις 20 Απριλίου 1941, ημέρα του Πάσχα, ο τότε διοικητής του Γ΄ Σώματος Στρατού και μετέπειτα κατοχικός πρωθυπουργός Γεώργιος Τσολάκογλου, σε συνεννόηση με τον διοικητή του Α΄ Σώματος Στρατού, αντιστράτηγο Παναγιώτη Δεμέστιχα, τον διοικητή Β΄ Σώματος Στρατού, αντιστράτηγο Γεώργιο Μπάκο, αλλά και τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων Σπυρίδωνα, κατάργησε πραξικοπηματικά τον διοικητή Στρατιάς Ηπείρου Ιωάννη Πιτσίκα, ανέλαβε ο ίδιος διοικητής της Στρατιάς και υπέγραψε πρωτόκολλο ανακωχής με τον διοικητή της 1ης Μηχανοκίνητης Μεραρχίας Ες-Ες, υποστράτηγο Σεπ Ντίτριχ (Josef "Sepp" Dietrich), στο Βοτονόσι Ιωαννίνων. Ο αρχηγός του Ελληνικού Στρατού, αρχιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος, σε τηλεγράφημά του προς το Τμήμα Στρατιάς Ηπείρου, κατήγγειλε την πρωτοβουλία του Τσολάκογλου ως αντίθετη προς τα συμφέροντα της πατρίδας, διέταξε την αντικατάσταση του Τσολάκογλου και αγώνα «μέχρι εσχάτου ορίου δυνατοτήτων». Ήταν όμως ήδη αργά.

Στις 4 Ιουνίου 1949^[3] εξελέγη παμψηφεί Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος. Αγωνίστηκε για την αναδιοργάνωση της Εκκλησίας μετά τις περιπέτειες από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τις συνέπειες του εμφυλίου. Ασχολήθηκε ενεργά αναλαμβάνοντας και την ηγεσία του Κυπριακού αγώνα, στην οποία θα τον διαδεχθεί αργότερα ο Μακάριος, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Κύπρου^[10].

Πέθανε στις 21 Μαρτίου 1956^[3].

Σημειώσεις

Όταν εκδηλώθηκε το Κίνημα του ΙΔΕΑ το 1951 και λίγο πριν την καταστολή του, οι κινηματίες είχαν σκοπό να αναθέσουν την πρωθυπουργία στον Αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα. Για το λόγο αυτό, όπως ομολόγησε ο ταξίαρχος Χρηστέας στον μετέπειτα ανακριτή ταγματάρχη δικαστικού Ζωζωνάκη, επισκέφθηκε τον αρχιεπίσκοπο και του πρότεινε να αναλάβει την προεδρία της κυβέρνησης που θα εξασφάλιζαν με στρατιωτικό πραξικόπημα. Ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων αρνήθηκε.

Ιστορική έμεινε και η παρέμβαση του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος υπέρ του Νίκου Μπελογιάννη, το 1952, κατά την οποία δήλωσε: «Έχω συγκλονιστεί από το ηθικό μεγαλείο του Μπελογιάννη. Το θεωρώ ανώτερο και από των πρώτων χριστιανών, γιατί ο Μπελογιάννης δεν πιστεύει ότι υπάρχει μέλλουσα ζωή».

Παραπομπές

1. «Βιογραφία» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 10 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2012.
2. Αργυρός, αρχ. Δημήτριος (2013). «Η σχολαρχία του αρχιμανδρίτου Δημητρίου Ευθυμίου - Παππά (1912 - 1924)». Στο: Γιαννούλης, Δημήτριος· Λαγού, Δέσποινα, επιμ. Εκατονταετηρίς Σχολής Βελλάς (1911-. 2011). Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου. 6-9 Ὀκτωβρίου 2011 (PDF). Ιωάννινα: Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Βέλλας Ιωαννίνων. σελ. 117. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 12 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2017.
3. Μάρκου, Μάρκος. «Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρός Σπυρίδων. (1873-1956)». Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2022.
4. Σπυρίδων Σίτος, Ο αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων Βλάχος και οι συνεργάτες του, Βελλά-Επιστημονική Επετηρίδα τομ. Α΄,(2001), σελ. 260
5. Χατζελένης, Γιώργος (4 Σεπτεμβρίου 2016). «Ένας άξιος μητροπολίτης». aplotaria.gr. Απλωταριά. Η διαφορετική φωνή της Χίου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2017.
6. amanivoice-chios: Εθνική αντίσταση και ο πατριωτισμός των Χιωτών, 25/11/2013^{[νεκρός σύνδεσμος]}
7. ««Το ράσο στον αγώνα για την πατρίδα»». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2020.
8. Ιεράρχες και Ιερείς ως μέλη των Αντιστασιακών Οργανώσεων (ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ)
9. «Μνήμες από τους Μαυράκη και Πίτα ξύπνησαν στο Βαρβάσι». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2020.
10. Μπουγας, Ιωαννης Π (6 Φεβρουαρίου 2020). «ENOTHTA: Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Σπυρίδων Βλάχος.Εκκλησιαστικές φωτογραφίες του 20ου αιώνος. ανάρτηση 83η». ENOTHTA. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2020.

Πηγές

• Κούκουνας Δημοσθένης, Η Εκκλησία της Ελλάδος από τον Δαμασκηνό στον Χριστόδουλο, 1941-2007, Εκδόσεις Μέτρον, 2007, Αθήνα
• Δ. Παραλίκας, «Συνωμοσίες ΙΔΕΑ - ΑΣΠΙΔΑ 1944-1974» σελ.37 - Αθήνα 1982, Εκδ. Γ. Β. Βασδέκης.
• Σπυρίδων Σίτος, Ο αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων Βλάχος και οι συνεργάτες του, Βελλά-Επιστημονική Επετηρίδα τόμ. Α΄,(2001), σελ. 259-264

τίτλοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας
Προκάτοχος Γερβάσιος Ωρολογάς	Μητροπολίτης Ιωαννίνων 1916-1922	Διάδοχος Γερμανός Καραβαγγέλης
Προκάτοχος Γερμανός Καραβαγγέλης	Μητροπολίτης Αμασείας 1922-1924	Διάδοχος Γερμανός Καραβαγγέλης
Προκάτοχος Γερμανός Καραβαγγέλης	Μητροπολίτης Ιωαννίνων 1924-1949	Διάδοχος Δημήτριος Ευθυμίου
Προκάτοχος Δαμασκηνός Α΄	Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος 1949-1956	Διάδοχος Δωρόθεος Α΄