From Wikipedia, the free encyclopedia
Το ΝΑΤΟ (Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου) είναι μια διεθνής στρατιωτική συμμαχία που αποτελείται από 32 χώρες από την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Ιδρύθηκε με την υπογραφή του Βορειοατλαντικού Συμφώνου στις 4 Απριλίου 1949. Το άρθρο 5 του συμφώνου ορίζει ότι εάν συμβεί ένοπλη επίθεση εναντίον μιας από τις χώρες, τότε θα θεωρηθεί ως επίθεση σε όλες τις χώρες και οι άλλες χώρες θα βοηθήσουν τη χώρα που δέχτηκε επίθεση, με ένοπλες δυνάμεις μόνο εάν κριθεί απαραίτητο.[1] Το άρθρο 6 της συνθήκης περιορίζει το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 5 στα νησιά βόρεια του Τροπικού του Καρκίνου, τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, το σύνολο της Τουρκίας και τη Γαλλική Αλγερία. Ως εκ τούτου, μια επίθεση στη Χαβάη, το Πουέρτο Ρίκο, τη Γαλλική Γουιάνα, τη Θέουτα ή τη Μελίγια, μεταξύ άλλων περιοχών, δεν θα πυροδοτούσε υποστήριξη βάσει άρθρου 5.
Από τις 32 χώρες μέλη του ΝΑΤΟ, οι 30 βρίσκονται στην Ευρώπη και οι άλλες δύο στη Βόρεια Αμερική. Μεταξύ 1994 και 1997, δημιουργήθηκαν ευρύτερες επιτροπές για την περιφερειακή συνεργασία μεταξύ του ΝΑΤΟ και των γειτονικών κρατών, συμπεριλαμβανομένης της Σύμπραξης για την Ειρήνη, της πρωτοβουλίας του Μεσογειακού Διαλόγου και του Συμβουλίου Ευρωατλαντικής Εταιρικής Σχέσης .
Όλα τα μέλη έχουν στρατούς, εκτός από την Ισλανδία, η οποία δεν έχει τυπικό στρατό (αλλά μόνο ακτοφυλακή και μια μικρή μονάδα πολιτικών ειδικών για τις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ). Τρία από τα μέλη του ΝΑΤΟ είναι κράτη που έχουν στην κατοχή τους πυρηνικά όπλα : η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Το ΝΑΤΟ έχει 12 αρχικά ιδρυτικές χώρες. Τρεις ακόμη χώρες προσχώρησαν μεταξύ 1952 και 1955 και μια τέταρτη χώρα έγινε το 1982. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, στο ΝΑΤΟ προσθέθηκαν 16 ακόμη χώρες από το 1999 έως το 2024.
Το ΝΑΤΟ αναγνωρίζει επί του παρόντος τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη Γεωργία και την Ουκρανία ως επίδοξες χώρες ως μέρος της πολιτικής τους για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ.[2]
Το ΝΑΤΟ ιδρύθηκε στις 4 Απριλίου 1949 με την υπογραφή του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (Συνθήκη της Ουάσινγκτον). Οι 12 ιδρυτικές χώρες της Συμμαχίας ήταν οι παρακάτω: Βέλγιο, Καναδάς, Δανία, Γαλλία, Ισλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Νορβηγία, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες . [3]
Οι διάφοροι σύμμαχοι υπογράφουν όλοι το Σύμφωνο της Οτάβα,[4] το οποίο είναι ένα έγγραφο του 1951 που βοηθάει την ενσωμάτωση της πολιτικής εποπτείας της Συμμαχίας. [4] [5]
Η συμμαχία επί του παρόντος αποτελείται από 32 χώρες. Εκτός από τις 12 ιδρυτικές χώρες, τέσσερις ακόμα χώρες έγιναν μέλη της συμμαχίας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου: Η Ελλάδα και Τουρκία έγιναν μέλη το 1952, η Δυτική Γερμανία το 1955 και η Ισπανία το 1982. Το 1990, το έδαφος της πρώην Ανατολικής Γερμανίας έγινε μέλος με την ενοποίηση της Γερμανίας . Το ΝΑΤΟ επεκτάθηκε περαιτέρω μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, προσθέτοντας την Τσεχική Δημοκρατία, την Ουγγαρία και την Πολωνία το 1999, τη Βουλγαρία, την Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία και τη Σλοβενία το 2004, την Αλβανία και την Κροατία το 2009, το Μαυροβούνιο το 2017, την Βόρεια Μακεδονία το 2020, την Φινλανδία το 2023[6] και τη Σουηδία το 2024. Από τα εδάφη και τα μέλη που προστέθηκαν μεταξύ 1990 και 2024, όλα ήταν είτε στο παρελθόν μέρος του Συμφώνου της Βαρσοβίας (συμπεριλαμβανομένων των πρώην σοβιετικών χωρών της Βαλτικής) είτε εδάφη της πρώην Γιουγκοσλαβίας (που δεν ήταν μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας), είτε χώρες που προσχώρησαν ως αντίδραση στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Καμία χώρα δεν αποχώρησε από το ΝΑΤΟ από την ίδρυσή του.
Από τον Απρίλιο του 2023, πέντε επιπλέον χώρες προηγουμένως ενημέρωσαν το ΝΑΤΟ για τις φιλοδοξίες τους να γίνουν μέλη: Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Γεωργία, η Φινλανδία, η Σουηδία και η Ουκρανία.
Τα τρέχοντα μέλη και οι ημερομηνίες εισδοχής τους αναφέρονται παρακάτω.
Σημαία | Χάρτης | Ονομασία | Πρωτεύουσα | Είσοδος στη συμμαχία[10] | Πληθυσμός[lower-greek 1] | Έκταση (τ.χλμ)[12] | Στρατιωτικός προϋπολογισμός σε 20% του ΑΕΠ 2020[13] | ΑΕΠ 2020 σε USD[14] |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Αλβανία | Τίρανα | 1 Aπριλίου 2009 | 3.088.385 | 28.748 | 1,5 | 15.131.866.271 | ||
Βέλγιο | Βρυξέλλες | 24 Αυγούστου 1949[lower-greek 2] | 11.778.842 | 30.528 | 1,1 | 521.676.942.135 | ||
Βόρεια Μακεδονία | Σκόπια | 27 Μαρτίου 2020 | 2.128.262[lower-greek 3] | 25.713 | 1,3 | 12.116.981.815 | ||
Βουλγαρία | Σόφια | 29 Μαρτίου 2004 | 6.919.180 | 110.879 | 1,8 | 69.889.347.433 | ||
Γαλλία[lower-greek 4] | Παρίσι | 24 Αυγούστου 1949[lower-greek 2] | 68.084.217 | 643.427 | 2,1 | 2.630.317.731.455 | ||
Γερμανία[lower-greek 5] | Βερολίνο | 6 Μαΐου 1955 (Δυτική Γερμανία) 3 Οκτωβρίου 1990 (Ανατολική Γερμανία) |
79.903.481 | 357.022 | 1,4 | 3.846.413.928.654 | ||
Δανία[lower-greek 6] | Κοπενχάγη | 24 Αυγούστου 1949[lower-greek 2] | 5.958.380 | 2.210.573[lower-greek 7] | 1,4 | 356.084.867.686 | ||
Ελλάδα[lower-greek 8] | Αθήνα | 18 Φεβρουαρίου 1952 | 10.569.703 | 131.957 | 2,8 | 188.835.201.626 | ||
Εσθονία | Ταλίν | 29 Μαρτίου 2004 | 1.220.042 | 45.228 | 2,3 | 30.650.285.472 | ||
Ηνωμένες Πολιτείες[lower-greek 9] | Ουάσινγκτον | 24 Αυγούστου 1949[lower-greek 2] | 334.998.398 | 9.833.520 | 3,7 | 20.893.743.833.000 | ||
Ηνωμένο Βασίλειο[lower-greek 10] | Λονδίνο | 67.081.000 | 243.610 | 2,2 | 2.756.900.214.107 | |||
Ισλανδία | Ρέικιαβικ | 354.234 | 103.000 | 0,0 | 21.718.075.725 | |||
Ισπανία[lower-greek 11] | Μαδρίτη | 30 Μαΐου 1982 | 47.260.584 | 505.370 | 1,4 | 1.281.484.640.044 | ||
Ιταλία | Ρώμη | 24 Αυγούστου 1949[lower-greek 2] | 62.390.364 | 301.340 | 1,6 | 1.892.574.064.222 | ||
Καναδάς | Οτάβα | 37.943.231 | 9.984.670 | 1,4 | 1.645.423.407.568 | |||
Κροατία | Ζάγκρεμπ | 1 Απριλίου 2009 | 3.871.833 | 56.594 | 1,8 | 57.203.783.203 | ||
Λετονία | Ρίγα | 29 Μαρτίου 2004 | 1.862.687 | 64.589 | 2,3 | 33.645.460.617 | ||
Λιθουανία | Βίλνιους | 2.711.566 | 65.300 | 2,1 | 56.546.957.475 | |||
Λουξεμβούργο | Λουξεμβούργο | 24 Αυγούστου 1949[lower-greek 2] | 639.589 | 2.586 | 0,8 | 73.353.132.794 | ||
Μαυροβούνιο | Ποντγκόριτσα | 5 Ιουνίου 2017 | 607.414 | 13.812 | 2,1 | 4.780.722.122 | ||
Νορβηγία[lower-greek 12] | Όσλο | 24 Αυγούστου 1949[lower-greek 2] | 5.509.591 | 323.802 | 1,9 | 362.198.318.435 | ||
Ολλανδία[lower-greek 13] | Άμστερνταμ | 17.337.403 | 41.543[lower-greek 14] | 1,4 | 913.865.395.790 | |||
Ουγγαρία | Βουδαπέστη | 12 Μαρτίου 1999 | 9.728.337 | 93.028 | 1,6 | 156.743.134.666 | ||
Πολωνία | Βαρσοβία | 12 Μαρτίου 1999 | 38.185.913 | 312.685 | 2,2 | 596.624.355.720 | ||
Πορτογαλία | Λισαβόνα | 24 Αυγούστου 1949[lower-greek 2] | 10.263.850 | 92.090 | 2,1 | 228.539.245.045 | ||
Ρουμανία | Βουκουρέστι | 29 Μαρτίου 2004 | 21.230.362 | 238.391 | 2,3 | 249.511.333.648 | ||
Σλοβακία | Μπρατισλάβα | 5.436.066 | 49.035 | 1,8 | 105.172.564.492 | |||
Σλοβενία | Λουμπλιάνα | 2.102.106 | 20.273 | 1,1 | 53.589.609.581 | |||
Σουηδία | Στοκχόλμη | 7 Μαρτίου 2024 | 10.540.886 | 450.295 | 1,3 | 547.050.000.000 | ||
Τουρκία | Άγκυρα | 18 Φεβρουαρίου 1952 | 82.482.383 | 783.562 | 2,8 | 719.954.821.683 | ||
Τσεχική Δημοκρατία[lower-greek 15] | Πράγα | 12 Μαρτίου 1999 | 10.702.596 | 78.867 | 1,4 | 245.339.322.067 | ||
Φινλανδία[lower-greek 16] | Ελσίνκι | 4 Απριλίου 2023 | 5.566.000 | 338.455 | 1,5 | 269.751.000.000 |
Οι τρεις σκανδιναβικές χώρες που εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ ως ιδρυτικά μέλη, η Δανία, η Ισλανδία και η Νορβηγία, επέλεξαν να περιορίσουν τη συμμετοχή τους σε τρεις τομείς: δεν θα υπήρχαν μόνιμες βάσεις εν καιρώ ειρήνης, δεν θα επιτρέπονταν πυρηνικές κεφαλές και καμία στρατιωτική δραστηριότητα των Συμμάχων (εκτός αν προσκληθούν) στο έδαφός τους χωρίς άδεια. Ωστόσο, η Δανία επέτρεψε στην αμερικανική διαστημική δύναμη να διατηρήσει μια υπάρχουσα βάση, τη Διαστημική Βάση του Πιτούφικ , στη Γροιλανδία.[16]
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1990, η Γαλλία ακολούθησε μια στρατιωτική στρατηγική ανεξαρτησίας από το ΝΑΤΟ υπό μια πολιτική που ονομάστηκε "Gaullo-Mitterrandism".[17] Ο Νικολά Σαρκοζί διαπραγματεύτηκε την επιστροφή της Γαλλίας στην ολοκληρωμένη στρατιωτική διοίκηση και στην Επιτροπή Αμυντικού Σχεδιασμού το 2009, όμως η τελευταία διαλύθηκε το επόμενο έτος. Η Γαλλία παραμένει το μόνο μέλος του ΝΑΤΟ εκτός της Ομάδας Πυρηνικού Σχεδιασμού και σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, δεν θα δεσμεύσει τα πυρηνικά υποβρύχια της στη συμμαχία.[18][19]
Σύγκριση στρατιωτικού προσωπικού ανά 1.000 κατοίκους. |
50
100
150
200
Χώρες (δείτε παρακάτω)
|
Η ακόλουθη λίστα κατασκευάστκε από το περιοδικό The Military Balance, που δημοσιεύεται ετησίως από το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.
Χώρα | Στρατιώτες | Έφεδροι στρατιώτες | Παραστρατιωτικοί | Σύνολο |
---|---|---|---|---|
Αλβανία[20] | 7.500 | 0 | 500 | 8.000 |
Βέλγιο[20] | 24.676 | 5.900 | 0 | 30.576 |
Βουλγαρία[20] | 36.950 | 3.000 | 0 | 39.950 |
Καναδάς[20] | 70.300 | 34.400 | 5.500 | 110.200 |
Κροατία[20] | 16.700 | 21.000 | 3.000 | 40.700 |
Τσεχία[20] | 26.600 | 3.640 | 0 | 30.240 |
Δανία[20] | 20.400 | 45.500 | 0 | 65.940 |
Εσθονία[20] | 7.200 | 17.500 | 15.800 | 40.500 |
Φινλανδία[20] | 24.250 | 900.000 | 14.321 | 938.571 |
Γαλλία[20] | 208.750 | 41.050 | 100.500 | 350.300 |
Γερμανία[20] | 184.100 | 30.050 | 0 | 214.150 |
Ελλάδα[20] | 143.300 | 221.350 | 4.000 | 368.650 |
Ουγγαρία[20] | 34.200 | 20.000 | 12.000 | 66.200 |
Ισλανδία [20] | 0 | 250 | 250 | 500 |
Ιταλία[20] | 165.500 | 18.300 | 176.350 | 360.150 |
Λετονία[20] | 8.750 | 11.200 | 0 | 19.950 |
Λιθουανία[20] | 23.000 | 7.100 | 14.150 | 44.250 |
Λουξεμβούργο[20] | 940 | 0 | 600 | 1.540 |
Μαυροβούνιο[20] | 2.350 | 2.800 | 10.100 | 15.250 |
Ολλανδία[20] | 41.543 | 6.643 | 6.500 | 54.686 |
Βόρεια Μακεδονία[20] | 8.000 | 4.850 | 7.600 | 20.450 |
Νορβηγία[20] | 25.400 | 40.000 | 0 | 65.400 |
Πολωνία[20] | 164.500 | 0 | 75.400 | 239.900 |
Πορτογαλία[20] | 27.250 | 211.700 | 24.700 | 263.560 |
Ρουμανία[20] | 71.500 | 55.000 | 57.000 | 183.500 |
Σλοβακία[20] | 19.500 | 0 | 0 | 19.500 |
Σλοβενία[20] | 7.500 | 1.600 | 0 | 9.100 |
Ισπανία[20] | 122.850 | 14.900 | 75.800 | 213.550 |
Τουρκία[20] | 425.200 | 378.700 | 156.800 | 960.000 |
Ηνωμένο Βασίλειο[20] | 196.453 | 37.450 | 0 | 233.903 |
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής[20] | 1.404.750 | 845.535 | 0 | 2.250.285 |
NATO | 3.503.606 | 2.977.718 | 759.871 | 7.241.195 |
Οι αμυντικές δαπάνες των Ηνωμένων Πολιτειών είναι υπερδιπλάσιες από τις αμυντικές δαπάνες όλων των άλλων μελών του ΝΑΤΟ μαζί.[21] Η κριτική για το γεγονός ότι πολλά κράτη μέλη δεν συνεισέφεραν το μερίδιο που τους αναλογεί σύμφωνα με τη διεθνή συμφωνία του τότε προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε διάφορες αντιδράσεις από Αμερικανούς και Ευρωπαίους πολιτικούς παράγοντες, που κυμαίνονταν από γελοιοποίηση έως πανικό.[22][23][24]
Μια έρευνα του 2016 από τo Pew Reasearch Center μεταξύ των κρατών μελών του έδειξε ότι ενώ οι περισσότερες χώρες έβλεπαν το ΝΑΤΟ θετικά, τα περισσότερα μέλη του ΝΑΤΟ προτιμούσαν να διατηρήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες στο ίδιο επίπεδο. Η απάντηση στο εάν η χώρα τους θα έπρεπε να βοηθήσει στρατιωτικά μια άλλη χώρα του ΝΑΤΟ εάν επρόκειτο να μπει σε μια σοβαρή στρατιωτική σύγκρουση με τη Ρωσία ήταν επίσης ανάμεικτη. Περίπου οι μισές ή λιγότερες στις έξι από τις οκτώ χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα λένε ότι η χώρα τους θα πρέπει να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη εάν η Ρωσία επιτεθεί σε μια γειτονική χώρα που είναι σύμμαχος του ΝΑΤΟ. Και τουλάχιστον οι μισές στις τρεις από τις οκτώ χώρες του ΝΑΤΟ λένε ότι η κυβέρνησή τους δεν πρέπει να χρησιμοποιεί στρατιωτική βία σε τέτοιες περιπτώσεις. Η ισχυρότερη αντίθεση στην απάντηση με ένοπλη δύναμη βρίσκεται στη Γερμανία (58%), ακολουθούμενη από τη Γαλλία (53%) και την Ιταλία (51%). Περισσότεροι από τους μισούς Αμερικανούς (56%) και Καναδούς (53%) είναι πρόθυμοι να απαντήσουν στη ρωσική στρατιωτική επίθεση εναντίον μιας άλλης χώρας του ΝΑΤΟ. Μια πλειάδα Βρετανών (49%) και Πολωνών (48%) θα ανταποκρινόταν επίσης στη δέσμευσή τους στο άρθρο 5. Οι Ισπανοί είναι διχασμένοι στο θέμα: το 48% το υποστηρίζει, το 47% είναι αντίθετο.[26][27]
Κράτος μέλος | Πληθυσμός | ΑΕΠ (ονομαστικό)[lower-greek 19] |
Αμυντικές δαπάνες (USD)[lower-greek 20] | Προσωπικό[lower-greek 20] | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Συνολικά (σε εκατ. USD) |
Ποσοστό % πραγματικού ΑΕΠ | Ανά κάτοικο | Ανά 1,000 άτομα προσωπικού (εκατ. USD) | ||||
Αλβανία | 3,074,579 | 16.75 | 198 | 1.26 | 58 | 29 | 6,800 |
Βέλγιο | 11,720,716 | 529.55 | 4,921 | 0.93 | 392 | 189 | 26,000 |
Βουλγαρία | 6,966,899 | 70.13 | 1,079 | 1.61 | 132 | 43 | 25,000 |
Καναδάς | 38,436,447 | 2,016.00 | 21,885 | 1.27 | 569 | 304 | 72,000 |
Κροατία | 4,227,746 | 63.17 | 1,072 | 1.75 | 238 | 71 | 15,000 |
Τσεχία | 10,702,498 | 261.73 | 2,969 | 1.19 | 236 | 114 | 26,000 |
Δανία | 5,869,410 | 360.51 | 4,760 | 1.35 | 760 | 280 | 17,000 |
Εσθονία | 1,228,624 | 32.74 | 669 | 2.13 | 429 | 106 | 6,300 |
Φινλανδία | 5,566,000 | 267.61 | 4,046 | ||||
Γαλλία | 67,413,000 | 2,938.00 | 50,659 | 1.84 | 709 | 244 | 208,000 |
Γερμανία | 83,190,556 | 4,319.00 | 54,113 | 1.36 | 591 | 294 | 184,000 |
Ελλάδα | 10,718,565 | 211.64 | 4,844 | 2.24 | 431 | 46 | 105,000 |
Ουγγαρία | 9,771,827 | 180.50 | 2,080 | 1.21 | 178 | 104 | 20,000 |
Ισλανδία | 354,234 | 24.24 | N/A | N/A | N/A | N/A | N/A |
Ιταλία | 60,317,116 | 2,106.00 | 24,482 | 1.22 | 385 | 137 | 179,000 |
Λετονία | 1,881,232 | 36.77 | 724 | 2.01 | 325 | 113 | 6,400 |
Λιθουανία | 2,731,464 | 56.23 | 1,084 | 2.13 | 336 | 53 | 21,000 |
Λουξεμβούργο | 628,381 | 72.99 | 391 | 0.55 | 552 | 434 | 900 |
Μαυροβούνιο | 609,859 | 5.69 | 92 | 1.65 | 126 | 58 | 1,600 |
Ολλανδία | 17,674,000 | 1,012.99 | 12,419 | 1.35 | 655 | 303 | 41,000 |
Βόρεια Μακεδονία | 2,125,971 | 13.33 | 108 | 1.09 | 51 | 15 | 7,200 |
Νορβηγία | 5,467,439 | 422.06 | 7,179 | 1.70 | 1,308 | 359 | 20,000 |
Πολωνία | 38,282,325 | 606.73 | 11,971 | 2.01 | 296 | 97 | 123,000 |
Πορτογαλία | 10,344,802 | 251.70 | 3,358 | 1.41 | 299 | 112 | 30,000 |
Ρουμανία | 21,302,893 | 261.87 | 5,043 | 2.04 | 225 | 73 | 69,000 |
Σλοβακία | 5,440,602 | 111.87 | 1,905 | 1.74 | 322 | 147 | 13,000 |
Σλοβενία | 2,102,678 | 56.85 | 581 | 1.04 | 253 | 85 | 6,800 |
Ισπανία | 47,450,795 | 1,450.00 | 13,156 | 0.92 | 264 | 109 | 121,000 |
Τουρκία | 83,614,362 | 794.53 | 13,919 | 1.89 | 225 | 32 | 435,000 |
Ηνωμένο Βασίλειο | 67,081,000 | 3,108.00 | 60,376 | 2.13 | 979 | 419 | 144,000 |
Ηνωμένες Πολιτείες | 332,639,102 | 22,320.00 | 730,149 | 3.42 | 2,072 | 546 | 1,338,000 |
NATO | 958,935,122 | 48,711.57 | 1,036,186 | 2.51 | 1,045 | 317 | 3,268,000 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.