1 Gorffennaf

1 Gorffennaf yw'r ail ddydd a phedwar ugain wedi'r cant (182ain) o'r flwyddyn yng Nghalendr Gregori (183ain mewn blynyddoedd naid). Erys 183 diwrnod arall hyd ddiwedd y flwyddyn.

<<     Gorffennaf     >>
Ll	Ma	Me	Ia	Gw	Sa	Su
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31
2020
Rhestr holl ddyddiau'r flwyddyn

Digwyddiadau

1867: Canada

1997: Hong Cong

• Blynyddol: Gŵyl Julius ac Aaron
• 1097 - Brwydr Dorylaeum^[1]
• 1690 - Brwydr y Boyne^[2]
• 1847 - Cyflwynwyd adroddiad y Llyfrau Gleision i lywodraeth Prydain.^[3]
• 1863 - Dechrau Brwydr Gettysburg
• 1867 - Cafodd Cydffederasiwn Canada ei greu
• 1916 - Dechreuodd Brwydr y Somme, Ffrainc, rhwng byddinoedd Ymerodraeth Prydain a Ffrainc ar y naill law, a'r Almaen ar y llaw arall.
• 1960 - Annibyniaeth Somalia.
• 1962 - Annibyniaeth Rwanda a Bwrwndi.
• 1969 - Arwisgo'r Tywysog Siarl yn Dywysog Cymru yng Nghaernarfon.
• 1997 - Trosglwyddodd y Deyrnas Unedig Hong Cong yn ôl i Tsieina.
• 1999 - Agorwyd Senedd yr Alban.
• 2013 - Ymunodd Croatia a'r Undeb Ewropeaidd.
• 2016 - Pencampwriaeth UEFA Euro 2016: Cymru 3-1 Gwlad Belg.
• 2022 - Mae priodas o'r un rhyw yn dod yn gyfreithlon yn y Swistir.

Genedigaethau

Gottfried Wilhelm von Leibniz

Olivia de Havilland

Diana, Tywysoges Cymru

• 1646 - Gottfried Wilhelm von Leibniz, athronydd (m. 1716)
• 1804 - George Sand, nofelydd (m. 1876)
• 1857 - Martha Hughes Cannon, gwleidydd, ffisegydd a swffraget (m. 1932)
• 1858 - Alice Barber Stephens, arlunydd (m. 1932)
• 1872 - Louis Blériot, awyrennwr (m. 1936)
• 1889 - Vera Mukhina, cerflunydd benywaidd (m. 1953)
• 1899 - Thomas A. Dorsey, canwr a phianydd (m. 1993)
• 1902 - William Wyler, cyfarwyddwr ffilm (m. 1981)
• 1903 - Amy Johnson, awyrennwraig (m. 1941)
• 1909 - Juan Carlos Onetti, nofelydd (m. 1994)
• 1915 - Alun Lewis, bardd (m. 1944)
• 1916 - Fonesig Olivia de Havilland, actores (m. 2020)
• 1917 - Gudrun Piper, arlunydd (m. 2016)
• 1921 - Eubena Nampitjin, arlunydd (m. 2013)
• 1926
  • Hans Werner Henze, cyfansoddwr (m. 2012)
  • Robert Fogel, hanesydd economaidd (m. 2013)
• 1927 - Chandra Shekhar, gwleidydd (m. 2007)
• 1934 - Sydney Pollack, actor a chyfarwyddwr ffilm (m. 2008)
• 1935 - James Cotton, canwr (m. 2017)
• 1939 - Karen Black, actores (m. 2013)
• 1945 - Debbie Harry, cantores (Blondie)
• 1946 - Mick Aston, archaeolegydd (m. 2013)
• 1950 - Ben Roberts, actor (m. 2021)
• 1955 - Augusto De Luca, ffotograffydd ac arlunydd
• 1957 - Wayne David, gwleidydd
• 1959 - Naoji Ito, pel-droediwr
• 1961
  • Diana, Tywysoges Cymru (m. 1997)^[4]
  • Carl Lewis, athletwr
• 1962 - Rhys Mwyn, archeolegydd, cerddor, cyflwynydd radio, colofnydd
• 1977 - Liv Tyler, actores
• 1981 - Inga Braune, arlunydd
• 1986 - Agnez Mo, cantores
• 1989 - Hannah Murray, actores
• 1994 - Fallon Sherrock, chwaraewraig dartiau

Marwolaethau

Harriet Beecher Stowe

Marlon Brando

• 1896 - Harriet Beecher Stowe, awdures, 85
• 1925 - Erik Satie, cyfansoddwr, 59^[5]
• 1926 - Sophie Jacoba Wilhelmina Grothe, arlunydd, 73
• 1956 - Blanche Lazzell, arlunydd, 77
• 1969 - Adda Kesselkaul, arlunydd, 73
• 1971 - Vittoria Cocito, arlunydd, 79
• 1972 - Marianna von Allesch, arlunydd, 87
• 1980 - C. P. Snow, ffisegydd a nofelydd, 74
• 1983 - Buckminster Fuller, pensaer, dylunydd a dyfeisiwr, 87
• 1997 - Robert Mitchum, actor, 79
• 2000 - Walter Matthau, actor, 79
• 2004 - Marlon Brando, actor, 80
• 2009
  • Mollie Sugden, actores, 86
  • Karl Malden, actor, 97
• 2012 - Gisela Habermalz, arlunydd, 95
• 2015
  • Syr Nicholas Winton, dyngarwr, 106
  • Germaine Brus, arlunydd, 100
  • Val Doonican, canwr, 88
• 2018
  • Julian Tudor Hart, meddyg ac awdur, 91^[6]
  • Peter Firmin, arlunydd a gwneuthurwr pypedau, 89
• 2020 - Syr Everton Weekes, cricedwr, 95
• 2021 - Louis Andriessen, cyfansoddwr a phianydd, 82
• 2023 - Victoria Amelina, nofelydd, 37
• 2024
  • Ismail Kadare, nofelydd, 88
  • June Leaf, arlunydd, 94

Gwyliau a chadwraethau

Diwrnod Canada

• Dydd Gŵyl Gwenafwy
• Diwrnod Canada
• Diwrnod Coffa (Tir Newydd a Labrador)
• Diwrnod Annibyniaeth (Somalia, Rwanda, Bwrwndi)
• Keti Koti (Swrinam)
• Diwrnod Madeira
• Diwrnod Meddyg (India)
• Bore Gorffennaf (Bwlgaria)

Cyfeiriadau

1. France, John (2006). "Dorylaion, Battle of (1097)". In The Crusades – An Encyclopedia. pp. 363–364. (Saesneg)
2. Brown, Derek (11 Gorffennaf 2000). "How the battle of the Boyne earned its place in history". The Guardian (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 26 Mai 2021. Cyrchwyd 17 Rhagfyr 2016.
3. "Llyfrau Gleision 1847". Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-05-16. Cyrchwyd 15 Gorffennaf 2022.
4. Morton, Andrew (2004). Diana: In Pursuit of Love (yn Saesneg). United States: Michael O'Mara Books. t. 70. ISBN 978-1-84317-084-6.
5. Davis, Mary (2007). Erik Satie (yn Saesneg). Llundain: Reaktion. t. 15. ISBN 9781861893215.
6. "Tributes to pioneering Welsh doctor Julian Tudor Hart". BBC News. 2 Gorffennaf 2018. Cyrchwyd 3 Gorffennaf 2018.