Peter Firmin

Arlunydd a gwneuthurwr pypedau o Loegr oedd Peter Arthur Firmin (11 Rhagfyr 1928 – 1 Gorffennaf 2018). Ef oedd sylfaenydd Smallfilms, ynghyd â Oliver Postgate. Fe wnaeth y ddau greu nifer o raglenni teledu poblogaidd i blant, yn cynnwys The Saga of Noggin the Nog, Ivor the Engine, Clangers, Bagpuss a Pogles' Wood

Peter Firmin
Ganwyd	11 Rhagfyr 1928  Harwich
Bu farw	1 Gorffennaf 2018
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig
Alma mater	Ysgol Ganolog Celf a Dylunio Colchester Institute
Galwedigaeth	character designer, darlunydd, cyfarwyddwr ffilm
Priod	Joan Firmin
Gwefan	http://www.peterfirmin.co.uk/

Bywyd cynnar

Ganwyd Firmin yn Harwich, Essex, yn 1928, a hyfforddodd yn Ysgol Celf Colchester yn Colchester. Ar ôl cwblhau ei Wasanaeth Cenedlaethol yn y Llynges Frenhinol, mynychodd Ysgol Ganolog Celf a Dylunio yn Llundain o 1949-1952. Roedd yn gweithio mewn stiwdio gwydr lliw, fel darlunydd ac fel darlithydd.^[1]

Tra roedd yn dysgu yn yr Ysgol Gelf Ganolog daeth Oliver Postgate i chwilio am, fel y dywedodd Firmin: "... rhywun i ddarlunio stori ar deledu – rhywun a oedd yn brin o arian a fyddai'n gwneud llawer o ddarlunio am ychydig iawn o arian".^[2] Aeth Postgate a Firmin ymlaen i ffurfio Smallfilms.

Gyrfa

Roedd Firmin yn fwyaf adnabyddus fel hanner y cwmni cynhyrchu Smallfilms, a oedd yn weithgar o 1958 hyd ddiwedd y 1980au. Cynhyrchwyd rhan fwyaf o waith animeiddio Smallfilms mewn ysgubor ar dir yn berchen i Firmin yn Blean ger Caergaint yng Nghaint. Roedd Firmin yn gwneud y setiau, pypedau a chefndiroedd ar gyfer y rhaglenni, ac yn aml hefyd yn cyfrannu at wneud y synau ac effeithiau gweledol yn ystod y gwaith ffilmio.

Yn ogystal a'i waith gyda Oliver Postgate, roedd Firmin yn gwneud pypedau a rhaglenni plant eraill. Yn 1959, gyda'i wraig Joan, dyfeisiodd rhaglen o hwiangerddi ar gyfer Associated-Rediffusion yn defnyddio animeiddio byw gyda chardbord a phypedau, a elwid The Musical Box. Fe'i cyflwynwyd gan Rolf Harris ac yna gan Wally Whyton.^[3]

Yn 1961, comisiynodd ITV byped arall. Tylluan fach oedd Olly Big wedi'i wneud o blu cyw iâr wedi eu gosod mewn corff wedi ei grosio. Ymddangosodd ar Smalltime, a fe'i ymunwyd ym 1962 gan Fred Barker (ci blewog a wnaed ar gyfer cynhyrchiad The Dog Watch gan Postgate/Firmin yn 1961) ac yn 1963 gan Whiffles, pyped dyfrgi, a Penelope, tylluan arall.^[4]

Cyd-greodd Firmin, gyda Ivan Owen, y pyped Basil Brush yn 1962. Gwnaeth y pypedau cyntaf ar gyfer The Tree Scampies, gan ddefnyddio cynffon llwynog go iawn, gan roi'r enw 'brush' i'r cymeriad.

Ar gyfer y Diwrnod Degol yn y DU (15 Chwefror 1971), ailymddangosodd Muskit gyda Firmin a wnaeth daith i'r siopau mewn rhaglen i ysgolion ar deledu'r BBC.^[5]

Parhaodd Firmin i weithio fel darlunydd. Ysgrifennodd a darluniodd llawer o lyfrau am gymeriadau Smallfilms, yn ogystal â llyfrau plant ei hunan a llyfrau ar gyfer oedolion, gan gynnwys barddoniaeth Vita Sackville-West's (ISBN 97808635027299780863502729) a Seeing Things, hunangofiant Postgate (ISBN 978-1847678416978-1847678416).

Wedi ymddeol o waith teledu, parhaodd Firmin i greu engrafiadau a phrintiau leino.^[6]

Yn 1994, paratodd Firmin ddarlun ar gyfer stamp Prydeinig, SG1804, yn cynnwys cymeriadau o Noggin y Nog. Roedd yn un o gyfres yn cynnwys cymeriadau o llenyddiaeth plant Prydeinig. Cynhyrchodd rhagor o luniau ar gyfer yr ymgyrch hysbysebu i roi cyhoeddusrwydd i'r stampiau.^[7][8]

Anrhydeddau

Dyfarnwyd iddo anrhydedd MA gan Brifysgol Caint ar 17 Gorffennaf 1987. Yn 2011 rhoddwyd Rhyddid Dinas Gaergaint iddo fel cydnabyddiaeth o'i "waith rhagorol".^[9]

Ym mis Tachwedd 2014, cyhoeddwyd byddai Firmin yn cael eu hanrhydeddu yn Ngwobrau Plant BAFTA.^[10]

Bywyd personol

Roedd Firmin yn briod â Joan, a weodd y Clangers o wlân pinc llachar. Cyfarfu'r ddau yn Ysgol Ganolog Celf a Dylunio yn Llundain, lle roedd Joan yn astudio rhwymo llyfrau. Priododd y cwpl yn 1952 gan fyw yn Llundain cyn symud i swydd Caint, ym 1959. Roedd ganddynt chwech o ferched:^[11] Ymddangosodd un, Emily, yng ngolygfa agoriadol Bagpuss.

Roedd y teulu yn byw ar fferm yn Blean, Caint, lle cynhyrchodd Smallfilms eu rhaglenni.

Ar 1 Gorffennaf 2018, cyhoeddwyd bod Peter Firmin wedi marw yn 89 oed.^[12]

Cyhoeddiadau

• Basil Brush Goes Flying, ysgrifennwyd a darluniwyd gan Peter Firmin (1969) ISBN 97807182034059780718203405
• Stanley, the tale of the Lizard, Peter Meteyard; darluniwyd gan Peter Firmin (Andre Deutsch, 1979) ISBN 97802339707149780233970714
• The Last of the Dragons, E. Nesbit; darluniwyd gan Peter Firmin (Macdonald, 1980) ISBN 97802339707149780233970714
• Melisande, E. Nesbit; darluniwyd gan Peter Firmin (MacDonald, 1980) ISBN 978-0356051635978-0356051635
• The Winter Diary of a Country Rat, ysgrifennwyd a darluniwyd gan Peter Firmin (Kaye and Ward, 1981) ISBN 0-7182-2541-40-7182-2541-4
• Chicken Stew, ysgrifennwyd a darluniwyd gan Peter Firmin (Pelham Books, 1982) ISBN 978-0720712995978-0720712995
• Tricks & Tales, ysgrifennwyd a darluniwyd gan Peter Firmin (Kaye and Ward, 1982) ISBN 0-7182-2600-30-7182-2600-3
• The Midsummer Notebook of a Country Rat, ysgrifennwyd a darluniwyd gan Peter Firmin (Kaye and Ward, 1983) ISBN 0-7182-2601-10-7182-2601-1
• Pinny and the Bird and other Pinny tales, ysgrifennwyd a darluniwyd gan Peter Firmin (Andre Deutsch, 1985) ISBN 97802339781549780233978154
• Pinny and the Floppy Frog ISBN 97802339791519780233979151 Pinny's Party ISBN 97802339785749780233978574, ysgrifennwyd a darluniwyd Peter Firmin (Andre Deutsch, 1987)
• My Dog Sandy, ysgrifennwyd a darluniwyd gan Peter Firmin (Andre Deutsch, 1988) ISBN 97802339819639780233981963
• Making Faces, ysgrifennwyd a darluniwyd gan Peter Firmin (Collins Pic- Lions Publishing, 1988) ISBN 97800066288049780006628804
• Ziggy and the Ice Ogre, Chris Powling, darluniwyd gan Peter Firmin (Heinemann, 1988) ISBN 97804349305179780434930517
• The Jenius, Dick King Smith, darluniwyd gan Peter Firmin (Victor Gollancz, 1988) ISBN 97801413128669780141312866
• Nina's Machines, ysgrifennwyd a darluniwyd gan Peter Firmin (A & C Black, 1988) ISBN 97800067329219780006732921
• Boastful Mr Bear ISBN 97809475530129780947553012, Happy Miss Rat ISBN 97804404038219780440403821, Hungry Mr Fox ISBN 97809475530369780947553036, Foolish Miss Crow ISBN 97809475530439780947553043, ysgrifennwyd a darluniwyd gan Peter Firmin (Bolitha Press & Dell of NY, 1989)
• The Land and the Garden, Vita Sackville-West, darluniwyd gan Peter Firmin (Webb & Bower, 1989) ISBN 97808635027299780863502729
• Seeing Things: An Autobiography, Oliver Postgate; darluniwyd gan Peter Firmin, 2000 ISBN 0-330-39000-70-330-39000-7