From Wikipedia, the free encyclopedia
Moleciwl (polymer) yw DNA, sef asid deocsiriboniwcleig, sy'n cynnwys gwybodaeth etifeddol popeth byw, y côd genetig. Mae'n cynnwys dwy gadwyn polyniwcleotidau sy'n torchi o amgylch ei gilydd i ffurfio helics dwbl. Mae'r polymer yn cynnwys cyfarwyddiadau genetig ar gyfer datblygiad, gweithrediad, twf ac atgenhedlu pob organeb y gwyddys amdano a llawer o firysau hefyd. Mae DNA ac asid riboniwcleig (RNA) yn asidau niwclëig. Yn ogystal â phroteinau, lipidau a charbohydradau cymhleth (polysacaridau), mae asidau niwclëig yn un o'r pedwar prif fath o macromoleciwlau sy'n hanfodol i bob ffurf hysbys ar fywyd. Mae DNA wedi'i wneud o'r elfennau carbon, hydrogen, ocsigen, ffosfforws a nitrogen.
Enghraifft o'r canlynol | dosbarth strwythurol cyfansoddion cemegol |
---|---|
Math | asid niwclëig, biopolymer, macromoleciwl biolegol |
Yn cynnwys | polynucleotide, niwcleotid |
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia |
Mae'r ddau edefyn DNA yn cael eu hadnabod fel polyniwcleotidau gan eu bod yn cynnwys unedau monomerig symlach o'r enw niwcleotidau.[1][2] Mae pob niwcleotid yn cynnwys un o bedwar niwcleo-bas sy'n cynnwys nitrogen (sytosin [C], gwanin [G], adenin [A] neu thymin [T]), siwgr o'r enw deocsiribos, a grŵp ffosffad. Mae'r niwcleotidau'n cael eu cysylltu â'i gilydd mewn cadwyn gan fondiau cofalent (a elwir yn ‘fond ffosffodiester’ yn fwy manwl) rhwng siwgr un niwcleotid a ffosffad y nesaf, gan arwain at asgwrn cefn siwgr a ffosffad bob yn ail. Mae basau nitrogenaidd y ddau edefyn polyniwcleotid ar wahân wedi'u rhwymo at ei gilydd, yn unol â rheolau paru basau (A gyda T ac C gydag G), gyda bondiau hydrogen i wneud DNA edefyn dwbl. Rhennir y seiliau nitrogenaidd cyflenwol yn ddau grŵp, pyrimidinau a phurinau. Mewn DNA, y pyrimidinau yw thymin a sytosin; y purin yw adenin a gwanin.
Mae'r ddau edefyn o DNA edefyn dwbl yn storio'r un wybodaeth fiolegol. Mae'r wybodaeth hon yn cael ei hailadrodd pan fydd y ddau faes yn gwahanu. Mae rhan fawr o DNA (mwy na 98% ar gyfer bodau dynol) yn ddigodio (non-coding), sy'n golygu nad yw'r adrannau hyn yn gweithredu fel patrymau ar gyfer dilyniannau protein. Mae'r ddau edefyn o DNA yn rhedeg i gyfeiriadau dirgroes i'w gilydd ac felly maent yn wrthgyfochrog. Ynghlwm wrth bob siwgr mae un o bedwar math o fasau niwcleobaidd (neu fasau). Dilyniant y pedwar bas niwcleobaidd hyn ar hyd yr asgwrn cefn sy'n amgodio gwybodaeth enetig. Mae edefynnau RNA yn cael eu creu gan ddefnyddio edefynnau DNA fel templed mewn proses a elwir yn drawsgrifio, lle mae basau DNA yn cael eu cyfnewid am eu basau cyfatebol ac eithrio yn achos thymin (T), y mae RNA yn amnewid uracil (U) ar ei gyfer. [3] O dan y cod genetig, mae'r edefynnau RNA hyn yn pennu dilyniant yr asidau amino o fewn proteinau mewn proses a elwir yn drosiad.
O fewn celloedd ewcaryotig, mae'r DNA wedi'i drefnu'n adeileddau hir o'r enw cromosomau. Cyn y cellraniad nodweddiadol, mae'r cromosomau hyn yn cael eu dyblygu yn y broses o ddyblygu'r DNA, gan ddarparu set gyflawn o gromosomau ar gyfer pob epilgell. Mae organebau ewcaryotig (anifeiliaid, planhigion, ffyngau a phrotistiaid) yn storio'r rhan fwyaf o'u DNA y tu mewn i gnewyllyn y gell fel DNA cnewyllol, a rhai yn y mitocondria fel DNA mitocondriaidd neu mewn cloroplastau fel DNA cloroplast.[4] Mewn cyferbyniad, mae procaryotau (bacteria ac archaea) yn storio'u DNA yn y sytoplasm yn unig, mewn cromosomau crwn. Mae proteinau cromatin, fel histonau, yn cywasgu ac yn trefnu DNA o fewn cromosomau ewcaryotig. Mae'r adeileddau cywasgu hyn yn arwain y rhyngweithiadau rhwng DNA a phroteinau eraill, gan helpu i reoli pa rannau DNA sy'n cael eu trawsgrifio.
Polymer hir yw DNA sydd wedi'i wneud o unedau sy'n ailadrodd, o'r enw niwcleotidau.[5][6] Mae adeiledd DNA yn ddeinamig ar ei hyd, gan allu torchi i ddolenni tynn a siapiau eraill.[7] Ym mhob rhywogaeth mae'n cynnwys dwy gadwyn helical, wedi'u rhwymo i'w gilydd gan fondiau hydrogen. Mae'r ddwy gadwyn wedi'u torchi o amgylch yr un echelin, ac mae ganddyn nhw'r un tro (<i>pitch</i>) o 34 ångström (3.4 nm). Mae gan y pâr o gadwyni radiws o 10 Å (1.0 nm).[8] Yn ôl astudiaeth arall, o'i fesur mewn hydoddiant gwahanol, roedd y gadwyn DNA yn mesur 22–26 Å (2.2–2.6 nm) o ran lled, ac un uned niwcleotid yn mesur 3.3 Å (0.33 nm) o ran hyd.[9]
Nid yw DNA fel arfer yn bodoli fel un edefyn, ond yn hytrach fel pâr o linynnau sy'n cael eu dal yn dynn at ei gilydd.[8][10] Mae'r ddau edefyn hir hyn yn torchi neu'n troelli o amgylch ei gilydd, ar ffurf helics dwbl. Mae'r niwcleotid yn cynnwys segment o asgwrn cefn y moleciwl (sy'n dal y gadwyn at ei gilydd) a niwcleobas (sy'n rhyngweithio â'r edefyn DNA arall yn yr helics). Gelwir niwcleobas sy'n gysylltiedig â siwgr yn niwcleosid, a gelwir bas sy'n gysylltiedig â siwgr ac un neu fwy o grwpiau ffosffad yn niwcleotid. Gelwir biopolymer sy'n cynnwys niwcleotidau cysylltiedig lluosog (fel yn DNA) yn polyniwcleotid.[11]
Mae asgwrn cefn yr edefyn DNA wedi'i wneud o grwpiau ffosffad a siwgr bob yn ail.[12] Y siwgr mewn DNA yw 2-deoxyribose, sy'n siwgr pentos (pump carbon). Mae grwpiau ffosffad yn ymuno â'r siwgrau sy'n ffurfio bondiau ffosffodiester rhwng trydydd a phumed atom carbon cylchoedd siwgr cyfagos. Gelwir y rhain yn garbonau 3′-pen (tri pen cysefin), a 5′-pen (pum pen cysefin), y prif symbol sy'n cael ei ddefnyddio i wahaniaethu rhwng yr atomau carbon hyn a'r rhai o'r sylfaen y mae'r deocsaribos yn ffurfio bond glycosidig.[10]
Felly, mae gan unrhyw edefyn DNA, fel arfer, un pen lle mae grŵp ffosffad ynghlwm wrth 5′ carbon ribos (y 5′ ffosfforyl) a phen arall lle mae grŵp hydrocsyl rhydd ynghlwm wrth 3′ carbon a ribos (y 3′ hydrocsyl). Mae cyfeiriadedd y carbonau 3′ a 5′ ar hyd yr asgwrn cefn siwgr-ffosffad yn rhoi cyfeiriadedd (a elwir weithiau'n bolaredd) i bob edefyn DNA. Mewn helics dwbl asid niwclëig, mae cyfeiriad y niwcleotidau mewn un edefyn gyferbyn â'u cyfeiriad yn yr edefyn arall: mae'r ceinciau'n wrthgyfochrog. Dywedir bod gan bennau anghymesur yr edefynnau DNA gyfeiriadedd o bum pen cysefin (5′), a thri pen cysefin (3′), gyda'r pen 5′ â grŵp ffosffad terfynol a'r pen 3′ yn grŵp hydrocsyl terfynol. Un gwahaniaeth mawr rhwng DNA ac RNA yw'r siwgr, gyda'r 2-deoxyribose mewn DNA yn cael ei ddisodli gan y ribos siwgr pentos cysylltiedig mewn RNA.[10]
Mae'r helics dwbl DNA yn cael ei sefydlogi'n bennaf gan ddau rym: bondiau hydrogen rhwng niwcleotidau a rhyngweithiadau pentyrru bas (base-stacking) ymhlith niwcleobasau aromatig.[13] Y pedwar bas a geir mewn DNA yw adenin (A), sytosin (C), gwanin (G) a thymin (T). Mae'r pedwar bas hyn wedi'u cysylltu â'r siwgr-ffosffad i ffurfio'r niwcleotid cyflawn, fel y dangosir ar gyfer monoffosffad adenosin. Mae adenin yn parau gyda thymin a gwanin yn parau gyda sytosin, gan ffurfio Parau sylfaen A-T ac G-C.[14][15]
Mae cellraniad yn hanfodol er mwyn i organeb dyfu, ond, pan fydd cell yn ymrannu, rhaid iddo ddyblygu'r DNA yn ei genom fel bod gan y ddwy epilgell yr un wybodaeth enetig â'u rhiant. Mae adeiledd edefyn dwbl DNA yn darparu mecanwaith syml ar gyfer dyblygu DNA. Yma, mae'r ddau edefyn yn cael eu gwahanu ac yna mae dilyniant DNA cyferbyniol pob edefyn yn cael ei ail-greu gan ensym o'r enw DNA polymeras. Mae'r ensym hwn yn gwneud yr edefyn cyflenwol trwy ddod o hyd i'r sylfaen gywir trwy baru bas cyferbyniol a'i fondio â'r edefyn gwreiddiol. Gan mai dim ond i gyfeiriad 5′ i 3′ y gall polymerasau DNA ymestyn edefyn DNA, defnyddir gwahanol fecanweithiau i gopïo edefynnau gwrthbaralel yr helics dwbl.[16] Yn y modd hwn, mae sylfaen yr hen linyn yn pennu pa sylfaen sy'n ymddangos ar y edefyn newydd, ac mae'r gell yn gorffen gyda chopi perffaith o'i DNA.
Darganfu Friedrisch Miescher DNA ym 1869 heb ddeall ei pwrpas. Darganfu James Watson a Francis Crick, ynghyd â Maurice Wilkins adeiledd DNA ym 1953. Mae dwy gadwyn o niwcleotidau gyda'r DNA a mae niwcleotid sy'n moleciwlau llai (monomerau) a wedi'i wneud o siwgr pentos, bas nitrogenaidd a grŵp ffosffad. Mae'r ddwy gadwyn o niwcleodidau yn ffurfio helics dwbl a chadwyd y ddwy gyda'i gilydd gan bondiau hydrogen sy'n cysylliau'r basau y ddwy gadwyn yn wan (paru basau cyflenwol). adenin (A), thymin (T), gwanin (G) a sytosin (C) yw'r pedair bas y DNA. Mae Adenin o hyd yn cysylltu trwy dai bondiau hydrogen a Thymin. A mae gwanin o hyd yn cysylltu trwy tri bondiau hydrogen a sytosin. Mae llawer o baru basau cyflenwol mewn DNA, ond fod pob tri ohonyn yn côd tripled. Fel hynny, Mae nifer o godau tripled a pob un ym golygu un o'r 20 asid amino, asid sy'n cael ei cynnwys mewn proteinau. O ganlyniad, mae'r trefn y basau (a'r codau tripled hefyd) yn achosi'r trefn asid amino mewn proteinau - a mae hynny'n golygu fod y wybodaeth am adeiledd prodeinau mewn y DNA. Gall y DNA trawsgrifio'r wybodaeth hwn i'r mRNA i wneud proteinau yn ribosomau'r gell.
Mae angen dyblygiad DNA wrth i gellau rannu (mitosis) Gall y DNA cynhyrchu copi ei hyn trwy ensymau a moleciwlau cludo arbennig. I wneud hynny, mae ensym yn rhannu'r DNA i'r ddwy niwcleotidau ac ar un pryd mae pob niwcleotid yn dechrau cynhyrchu niwcleotid newydd. Wedi'r gorffen y proses hyn, mae dwy DNA newydd, pob un gyda un niwcleotid hen ac un niwcleotid newydd. Camgymeriadau dybligiad yw'n achosi mwtaniadau.
Mae DNA fel arfer yn digwydd fel cromosomau llinol mewn ewcaryotau, a chromosomau crwn mewn procaryotau. Mae'r set o gromosomau mewn cell yn ffurfio ei genom; mae gan y genom dynol tua 3 biliwn o barau sylfaen o DNA wedi'u trefnu'n 46 cromosom. Mae'r wybodaeth a gludir gan DNA yn cael ei chadw mewn dilyniant o ddarnau o DNA o'r enw genynnau. Trosglwyddir gwybodaeth enetig mewn genynnau trwy baru sylfaen cyflenwol. Er enghraifft, wrth drawsgrifio, pan fydd cell yn defnyddio'r wybodaeth mewn genyn, mae'r dilyniant DNA yn cael ei gopïo i ddilyniant RNA cyflenwol trwy'r atyniad rhwng y DNA a'r niwcleotidau RNA cywir. Fel arfer, mae'r copi RNA hwn wedyn yn cael ei ddefnyddio i wneud dilyniant protein cyfatebol, sy'n dibynnu ar yr un rhyngweithiad rhwng niwcleotidau RNA. Mewn ffordd arall, gall cell gopïo ei gwybodaeth enetig mewn proses a elwir yn ddyblygiad DNA. Ymdrinnir â manylion y swyddogaethau hyn mewn erthyglau eraill; yma mae'r ffocws ar y rhyngweithiadau rhwng DNA a moleciwlau eraill sy'n cyfryngu swyddogaeth y genom.
Mae DNA genomig wedi'i bacio'n dynn ac yn drefnus yn y broses a elwir yn anwedd DNA, i ffitio'r cyfeintiau bach o'r gell sydd ar gael. Mewn ewcaryotau, mae DNA wedi'i leoli yng nghnewyllyn y gell, gyda symiau bach mewn mitocondria a chloroplastau. Mewn procaryotau, mae'r DNA yn cael ei ddal o fewn corff siâp afreolaidd yn y sytoplasm a elwir yn niwcleoid.[17] Mae'r wybodaeth enetig mewn genom yn cael ei chadw o fewn genynnau, a'r enw ar y set gyflawn o'r wybodaeth hon mewn organeb yw ei genoteip. Mae genyn yn uned etifeddol ac mae'n rhan o'r DNA sy'n dylanwadu ar nodwedd arbennig yr organeb. Mae genynnau'n cynnwys ffrâm ddarllen agored (open reading frame) y gellir ei thrawsgrifio, a dilyniannau rheoliadol fel hyrwyddwyr a chyfnerthwyr, sy'n rheoli trawsgrifio'r ffrâm darllen agored.
Mewn llawer o rywogaethau, dim ond ffracsiwn bach o gyfanswm dilyniant y genom sy'n amgodio protein. Er enghraifft, dim ond tua 1.5% o'r genom dynol sy'n cynnwys exons codio protein, gyda dros 50% o DNA dynol yn cynnwys dilyniannau ailadroddus nad ydynt yn codio.[18] Mae'r rhesymau dros bresenoldeb cymaint o DNA heb ei godio mewn genomau ewcaryotig a'r gwahaniaethau rhyfeddol ym maint y genom, neu werth C, ymhlith rhywogaethau, yn cynrychioli pos a elwir yn "enigma gwerth-C".[19] Fodd bynnag, efallai y bydd rhai dilyniannau DNA nad ydynt yn codio protein yn dal i amgodio moleciwlau RNA swyddogaethol nad ydynt yn codio, sy'n ymwneud â rheoleiddio mynegiant genynnau.
Mae rhai dilyniannau DNA nad ydynt yn codio yn chwarae rolau adeileddol mewn cromosomau. Ychydig o enynnau sydd gan y telomer a'r centromer ond maent yn bwysig ar gyfer swyddogaeth a sefydlogrwydd cromosomau.[21][22] Ffurf doreithiog o DNA nad yw'n codio mewn bodau dynol yw ffug-enynnau, sef copïau o enynnau sydd wedi'u hanalluogi gan fwtaniad.[23] Fel arfer, dyw'r dilyniannau hyn yn ddim byd ond ffosilau moleciwlaidd, er y gallant weithiau wasanaethu fel deunydd genetig crai ar gyfer creu genynnau newydd trwy'r broses o ddyblygu genynnau a dargyfeirio.[24]
Mae genyn yn ddilyniant o DNA sy'n cynnwys gwybodaeth enetig a gall ddylanwadu ar ffenoteip organeb. O fewn genyn, mae'r dilyniant o fasau ar hyd edefyn DNA yn diffinio dilyniant y RNA negeseuol, sydd wedyn yn diffinio un neu fwy o ddilyniannau protein. Mae'r berthynas rhwng y dilyniannau niwcleotid o enynnau a'r dilyniannau asid amino o broteinau yn cael ei phennu gan reolau trosi, a elwir gyda'i gilydd yn god genetig. Mae'r cod genetig yn cynnwys 'geiriau' tair llythyren o'r enw codonau a ffurfiwyd o ddilyniant o dri niwcleotid (ee ACT, CAG, TTT).
Wrth drawsgrifio, mae codonau genyn yn cael eu copïo i RNA negeseuol gan polymeras RNA. Yna mae'r copi RNA hwn yn cael ei ddadgodio gan ribosom sy'n darllen y dilyniant RNA trwy baru'r RNA negeseuol i drosglwyddo RNA, sy'n cario asidau amino. Gan fod 4 sylfaen mewn cyfuniadau 3 llythyren, mae yna 64 codon posib (43 cyfuniad). Mae'r rhain yn amgodio'r ugain asid amino safonol, gan roi mwy nag un codon posibl i'r rhan fwyaf o asidau amino. Mae yna hefyd dri codon gorffen neu ddisynnwyr sy'n dynodi diwedd y rhanbarth codio; dyma'r codonau TAG, TAA a TGA, (UAG, UAA ac UGA ar yr mRNA).
Mae holl swyddogaethau DNA yn dibynnu ar ryngweithio â phroteinau. Gall y rhyngweithiadau protein hyn fod yn amhenodol, neu gall y protein rwymo'n benodol i un dilyniant o DNA. Gall ensymau rwymo i DNA hefyd ac o'r rhain, mae'r polymerasau sy'n copïo'r dilyniant bas DNA wrth drawsgrifio a dyblygu DNA yn arbennig o bwysig.
Mae DNA yn cynnwys y wybodaeth enetig sy'n caniatáu i bob ffurf ar fywyd weithredu, tyfu ac atgenhedlu. Fodd bynnag, nid yw'n glir pa mor hir yn hanes bywyd 4-biliwn o flynyddoedd y mae DNA wedi cyflawni'r swyddogaeth hon, gan y cynigiwyd y gallai'r ffurfiau cynharaf ar fywyd fod wedi defnyddio RNA fel eu deunydd genetig.[25][26] Mae'n bosibl bod RNA wedi gweithredu fel rhan ganolog o fetaboledd celloedd cynnar gan y gall drosglwyddo gwybodaeth enetig a chynnal catalysis fel rhan o ribosymau.[27] Mae'n bosibl bod y byd RNA hynafol hwn lle byddai asid niwclëig wedi'i ddefnyddio ar gyfer catalysis a geneteg wedi dylanwadu ar esblygiad y cod genetig presennol yn seiliedig ar bedwar sylfaen niwcleotid. Byddai hyn yn digwydd, gan fod nifer y basau gwahanol mewn organeb o'r fath yn gyfaddawd rhwng nifer fach o fasau gan gynyddu cywirdeb atgynhyrchu a nifer fawr o fasau sy'n cynyddu effeithlonrwydd catalytig ribosymau.[28] Fodd bynnag, nid oes tystiolaeth uniongyrchol o systemau genetig hynafol, gan fod adferiad DNA o'r rhan fwyaf o ffosilau yn amhosibl oherwydd nad yw DNA wedi goroesi yn yr amgylchedd am fwy na miliwn o flynyddoedd, ac mae'n diraddio'n ddarnau bach, byr mewn hydoddiant.[29] Hawliodd rhai gwyddonwyr y caed DNA hŷn, ee adroddiad am ynysu bacteriwm hyfyw oddi wrth grisial halen 250 miliwn o flynyddoedd oed,[30] ond mae’r honiadau hyn yn ddadleuol.[31][32]
Mae'n bosibl bod blociau adeiladu DNA (adenin, gwanin a moleciwlau organig cysylltiedig) wedi'u ffurfio'n allfydol yn y gofod allanol.[33][34][35] Mae cyfansoddion bywyd organig cymhleth DNA ac RNA, gan gynnwys uracil, sytosin a thymin, hefyd wedi'u ffurfio yn y labordy o dan amodau sy'n dynwared y rhai a geir yn y gofod allanol, gan ddefnyddio cemegau cychwynnol, megis pyrimidin, a geir mewn meteorynnau. Mae'n bosibl bod pyrimidin, fel hydrocarbonau aromatig polysyclig (PAHs), y cemegyn mwyaf carbon-gyfoethog a geir yn y bydysawd, wedi'i ffurfio mewn cewri coch neu mewn llwch cosmig rhyngserol a chymylau nwy.[36]
Yn Chwefror 2021, adroddodd gwyddonwyr, am y tro cyntaf, am ddilyniant DNA a ganfuwyd yng ngweddillion mamoth dros filiwn o flynyddoedd oed, y dilyniant DNA hynaf hyd yn hyn.[37][38]
Mae dulliau wedi'u datblygu i 'buro' DNA o organebau, megis echdynnu ffenol-clorofform, a'i drin yn y labordy, megis cyfyngu'r treulio ac adwaith cadwynol polymeras. Gwna bioleg fodern a biocemeg ddefnydd dwys o'r technegau hyn mewn technoleg DNA ailgyfunol (recombinant). Dilyniant DNA o waith dyn yw DNA ailgyfunol sydd wedi'i gasglu o ddilyniannau DNA eraill. Gellir eu trawsnewid yn organebau ar ffurf plasmidau neu mewn dull briodol, trwy ddefnyddio fector firaol.[39] Gellir defnyddio'r organebau a addaswyd yn enetig i gynhyrchu cynhyrchion megis proteinau ailgyfunol, a ddefnyddir mewn ymchwil feddygol,[40] neu gellir eu tyfu mewn amaethyddiaeth.[41][42]
Gall gwyddonwyr fforensig ddefnyddio DNA mewn gwaed, semen, croen, poer neu wallt a ddarganfuwyd mewn lleoliad trosedd i adnabod DNA yr unigolion fel troseddwyr.[43] Gelwir y broses hon yn broffilio DNA yn ffurfiol, a elwir hefyd yn olion bysedd DNA. Mewn proffilio DNA, mae hyd adrannau amrywiol o DNA ailadroddus, megis ailadroddiadau tandem byr a miniloerennau, yn cael eu cymharu rhwng pobl. Mae'r dull hwn fel arfer yn dechneg hynod ddibynadwy ar gyfer adnabod DNA unigryw yr unigolyn.[44] Fodd bynnag, gall adnabod fod yn gymhleth os yw'r olygfa wedi'i halogi â DNA gan nifer o bobl.[45] Datblygwyd proffilio DNA yn 1984 gan y genetegydd Syr Alec Jeffreys,[46] ac fe'i defnyddiwyd gyntaf mewn gwyddoniaeth fforensig i euogfarnu Colin Pitchfork yn achos llofruddiaethau Enderby ym 1988[47]
Mae datblygiad gwyddoniaeth fforensig a'r gallu i fatsio genynnau samplau bach iawn o waed, croen, poer neu wallt wedi arwain at ail-edrych ar lawer o achosion. Bellach gellir dod o hyd i dystiolaeth a oedd yn wyddonol amhosibl ar adeg yr archwiliad gwreiddiol. Ar y cyd â dileu’r gyfraith perygl dwbl mewn rhai mannau, gall hyn ganiatáu i achosion gael eu hailagor lle mae treialon blaenorol wedi methu â chyflwyno digon o dystiolaeth i argyhoeddi rheithgor. Mae’n bosibl y bydd yn ofynnol i bobl sydd wedi’u cyhuddo o droseddau difrifol ddarparu sampl o DNA at ddibenion y matsio (neu 'baru') hwn. Yr amddiffyniad mwyaf amlwg i barau DNA a gafwyd yn fforensig yw honni bod tystiolaeth wedi'i groeshalogi. Mae hyn wedi arwain at weithdrefnau trin manwl a llym gydag achosion newydd o droseddau difrifol.
Mae proffilio DNA hefyd yn cael ei ddefnyddio'n llwyddiannus i nodi'n gadarnhaol ddioddefwyr (neu ddarnau o'u cyrff) a fu mewn digwyddiadau torfol difrifol,[48] a dioddefwyr unigol mewn beddau rhyfel torfol, trwy baru ag aelodau'r teulu.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.