Trebinje
grad u Bosni i Hercegovini From Wikipedia, the free encyclopedia
Trebinje je grad i naseljeno mjesto na krajnjem jugu Bosne i Hercegovine, u Hercegovini. Smješten je na rijeci Trebišnjici.
Trebinje | |
|---|---|
Grad | |
| Grad Trebinje | |
 Grb | |
 Grad Trebinje u Bosni i Hercegovini | |
  Trebinje | |
| Koordinate: 42°42′42.3″N 18°20′53.5″E | |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Republika Srpska |
| Vlada | |
| • Gradonačelnik | Mirko Ćurić[1] (SNSD) |
| Površina | |
| • Grad | 862,51 km2 |
| • Naseljeno mjesto | 22,85 km2 |
| Nadmorska visina | 207 m |
| Stanovništvo (2013) | |
| • Grad | 29.198 |
| • Grad (gustoća) | 33,85 /km2 |
| • Naseljeno mjesto | 23.770 |
| • Naseljeno mjesto (gustoća) | 1.040,26 /km2 |
| Vremenska zona | CET (UTC+1) |
| • Ljeti (DST) | CEST (UTC+2) |
| Poštanski broj | 89 000 |
| Pozivni broj | (+387) 59 |
| Matični broj | 226084[2] |
| Matični broj grada | 20583 |
| Veb-sajt | www |
.jpg)
Nalazi se na samom jugu Hercegovine. Smješteno je ispod planine Leotar, na obodu Trebinjskog polja. Kroz grad protiče rijeka Trebišnjica. Od mora je udaljeno oko 27 km putem do Dubrovnika, ili oko 38 km putem do Herceg Novog. Za Trebinje se kaže da je grad sunca i platana. Ekonomski je i kulturni centar regije Istočne Hercegovine. Trebinje se nalazi na 42° 42′ 32″ sjeverne geografske širine, a na 18° 19′ 18″ istočne geografske dužine i na 275 m nadmorske visine. Od Jadranskog mora je udaljeno oko 19 km. Prometno je spojen sa Dubrovnikom (27 km), Ljubinjem (55 km), Mostarom (110 km), Bilećom (30 km), te Nikšićem (70 km) i Herceg Novim (38 km).
Klima u Trebinju je mediteranska (sredozemna) sa kratkim blagim zimama i dugim žarkim ljetima. Trebinje je danas, zajedno sa Mostarom i Neumom, jedan od najtoplijih gradova u Bosni i Hercegovini. Prosječna godišnja temperatura zraka u gradu je 16,6 °C (1981–2012), prosječna januarska temperatura je 8,3 °C, a julska 26,5 °C. Ljeti se temperature često penju i iznad 38 °C, a zimi se se ponekad spuste i ispod 0 °C. Najviša zabilježena temperatura iznosila je 45,5 °C, 22. jula 2007. A najniža zabilježena temperatura iznosila je −8 °C, 14. januara 1968. Godišnje padne prosječno 1624 mm padavina. Dana 8. 8. 2012. tačno u ponoć, u Trebinju je izmjerena temperatura od 32,2 °C, a prema podacima Republičkog hidrometeorološkog zavoda Republike Srpske to je jedna od najviših ponoćnih temperatura ikada zabilježenih na prostorima Bosne i Hercegovine. Grad ima oko 260 sunčanih dana u godini. Trebinje spada u najsunčanije gradove na Balkanu. Snijeg u Trebinju je prava rijetkost, a i kada padne zadrži se po nekoliko sati. Klima je pogodna za uzgoj južnog voća (smokva, nar, mandarina, limun, narandža, grejpfrut, maslina, vinova loza).[nedostaje referenca]
| Jan | Feb | Mar | Apr | Maj | Jun | Jul | Aug | Sep | Okt | Nov | Dec | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Najviša prosječna temperatura (°C) | 11,2 | 11,3 | 14,4 | 17,9 | 22,3 | 26,2 | 30,3 | 30,3 | 25,4 | 20,4 | 16,6 | 12,4 | Ø | 19,9 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Najniža prosječna temperatura (°C) | 5,5 | 5,6 | 8,5 | 11,9 | 15,4 | 18,8 | 22,7 | 22,7 | 18,7 | 14,2 | 10,5 | 6,5 | Ø | 13,4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Padavine (mm) | 205 | 209 | 112 | 100 | 76 | 48 | 24 | 38 | 98 | 169 | 255 | 205 | Σ | 1539 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Izvor: Trebinje | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Najnovija arheološka istraživanja obavljena tokom 1997. i 1998. godine, potvrdila su činjenicu o kontinuiranom životu ljudi na ovim prostorima od paleolita do danas. Prahistorijskih objekata (tumulusi i gradine) je na hiljade i do sada je ispitano samo oko 1 odsto. U blizini Bileće je pronađena ilirska grobnica sa veoma neobičnim načinom sahranjivanja - Kačanjska grobnica sa veoma vrijednim predmetima od kojih su neki uvezeni iz Grčke. To govori o tome da prastanovnici Kačnja nisu bili egzotični pustinjaci, već ljudi sa intezivnim komunikacijama na širokom prostoru.
U sastav rimske države Trebinje sa svojim zaleđem (Ljubomir, Zariječje, Panik, Miruše) ulazi 135. god p.n.e. nakon pokoravanja Ardijejaca i Plereja (držali su prostor između Popova i Boke Kotorske). Bilo je u sastavu Epidaura (Cavtat), najjužnije rimske kolonije na istočnoj obali Jadrana, kao njegovo zaleđe.
Uz cestu Ljubomir (Ad zizium) – Panik (Leusinium) postojala su naselja u Domaševu, Ukšićima, Vrpolju (Cibrijan, rustična vila), Mosku, Skrobotnom, Dubočanima, pod Mićevcem, Bihovu, Čičevcu, Poljicama i u samom Trebinju Asamo, putna stanica. Istraživanja su pokazala i visok kulturni nivo (hipokaust, freske, mozaici). Sve zajedno govori o visoko civilizaranom životu tog vremena na ovim prostorima.
I u ranom srednjem vijeku taj prirodno-geografski prostor bio je jedna od najstarijih teritorijalno-političkih jedinica (arhontija, župa), formirana po dolasku Slovena na Balkan. Bizantski historičar i car Konstantin Porfirogenit ga spominje pod imenom Travunija. Prostiralo se: na jugu do Dubrovnika, na sjeverozapadu preko Veličana do Gacka i Pive, i na jugoistoku do Risna. Granica je bila obilježena kamenim stubovima valjkastog oblika sa uklesanim plastičnim križevima. Još u XX vijeku postojali su ostaci tih biljega na granici župa Hum i Travunija (Petrov krst na Rošcu). Prema Duklji granica je bila na gornjem toku Trebišnjice, gdje je i današnja granica Hercegovine i Crne Gore.
U ovoj oblasti nalazilo se pet gradova među kojima i Trebinje. Ne zna se sa sigurnošću kakav je bio karakter ovih gradova, ali se zna da su to bili vojni centri, a prije svega utvrđena mjesta. Centar ovih gradova bio je Trebinje, po čemu se i ova oblast naziva Trebinjska oblast. Travunija je došla pod bosansku vlast 1377. Trebinjem i njegovom okolinom upravljala je bosanska vlastelinska porodica Pavlovići, do 1438, kad ga Stjepan Vukčić Kosača pripaja posjedu Kosača. Na području Trebinja bila je carina. U toku Konavoskog rata, 1430. Dubrovčani su na području Trebinja doživjeli jak poraz od vojvode Radoslava Pavlovića. Upravu u Trebinju držao je gradski knez. U Trebinju je bilo sjedište Trebinjsko-mrkanske biskupije. Među najvažnijim vlasteoskim rodovima sa područja Trebinja su Ljubibratići, Poznanovići, Raspudići, Starčići.
Skupština grada
Skupština grada Trebinje sastoji se od 29 izabranih zastupnika:[3]
- SNSD 11 mandata
- PDP 6 mandata
- SDS 4 mandata
- DNS 2 mandata
- Socijalistička partija 2 mandata
- Ujedinjena Srpska 1 mandat
- Pokret za Trebinje 1 mandat
- Partija ujedinjenih penzionera 1 mandat
- Nezavisni kandidat (Milka Butulija) 1 mandat
Rezultati lokalnih izbora od 1997.
Na spisku su imenovani samo oni politički subjekti koji su usvojili najmanje 3% glasova na izborima u određenoj godini.
| Godina | SDS | SNSD | DNS | PDP | PUP RS | SRS RS | SPO | SPRS | Demokratski centar RS | SDP BiH | SDA | SBiH | Pokret za Trebinje | DP | Ujedinjena Srpska |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1997.[4] | 33,9% | 25,7% | 3,1% | 14,2% | 4,6% | ||||||||||
| 2000.[5] | 48,7% | 10,6% | 7% | 3,1% | 3% | 4,2% | 9,1%1 | 9,1%1 | |||||||
| 2004. | |||||||||||||||
| 2008.[6] | 19,49% | 29,01% | 4,93% | 13,92% | 5,06% | 7,01% | 10,59% | ||||||||
| 2012.[7] | 14,53% | 29,38% | 4,64% | 15,37% | 3,09% | 4,84% | 4,92% | 9,51% | |||||||
| 2016.[8] | 12,09% | 38,84% | 7,95% | 18,81% | 3,07% | 6,76% | 3,73% | 3,89% |
1 nastupila u koaliciji sa SBiH/SDA
Gradonačelnik
Na lokalnim izborima u Bosni i Hercegovini 2016. za novog gradonačelnika izabran je Luka Petrović (SNSD), koji je time zamijenio prijašnjeg gradonačelnika Slavka Vučurevića (PDP).
Grb
Simbol grada Trebinja je grb čiji je centralni dio štit trouglastog oblika, a iznad njega je kruna koja označava rang grada. Držači štita (suporteri) su figure lavova simbola moći, svjetlosti i riječi. Ispod štita je ornament grančice vinove loze koja je karakteristična za ovo područje, a ispod njega lenta sa natpisom Trebinje. Centralni dio štita je krst, a osnovni simbol štita kula kao simbol budnosti i uzdizanja. Plava boja na grbu simbolizuje rijeku, a u gornjem lijevom i desnom uglu štita nalaze se dvije figure ptica prenesene sa izvornog reljefa nađenog na području Trebinja.[9][10]
Institucije
U Gradu Trebinju postoje sljedeće kulturne ustanove:[11]
- Narodna biblioteka Trebinje raspolaže fondom od preko 70.000 knjiga, čime je najveća biblioteka na području Istočne Hercegovine. Nalazi se u Njegoševoj ulici, na pola puta između gradskog parka i općinske zgrade.
- Muzej Hercegovine osnovan je 1952. i raspolaže sa 1500 m2 korisnog prostora, od čega je 800 m2 izložbeni prostor. Nalazi se u Starom gradu, u blizini Osman-pašine džamije.[12]
- U sastavu Centra za informisanje i kulturu nalaze se Glas Trebinja i lokalni gradski radio Radio Trebinje. Nalazi se u ulici Kralja Petra I Oslobodioca.
- Dom mladih organizira kulturne, obrazovne, sportske i edukativne aktivnosti. U sklopu ustanove nalazi se kafe bar, fitnes centar, prostorija za sport i rekreaciju (stoni tenis), pozorišna i galerijska sala. Dom mladih nalazi se u Nemanjinoj ulici.[13]
- U sastavu Kulturnog centra se nalaze bioskop, pozorište i galerija. Centar je i mjesto raznih manifestacija. Nalazi se na Trgu palih boraca.[14]
Kulturni događaji
Najznačajniji kulturni događaji u Trebinju su:[15]
- Tradicionalno obilježavanje Badnje večeri po gregorijanskom kalendaru (6. januara)
- Svetosavske svečanosti 26. i 27. januara
- Poetski-muzička manifestacija "Dučićeve večeri poezije", koja se održava u Kulturnom centru Trebinja.[16]
- Festival zabavljača za djecu krajem aprila i početkom maja.
- Noć muzeja u maju.
- Zvon zvonske pjesme u maju.
- Konferencija beba, koja se održava 28. juna. Cilj ove manifestacije je pružanje podrške roditeljstvu.[17]
- Festival Festivala se održava krajem jula. Na njemu nastupaju ameterski glumci iz cijele Bosne i Hercegovine i susjednih zemalja.[18]
- Prvog vikenda u augusta se na Ublima održava tradicionalna manifestacija Iz ustanka nicaše sloboda.
- Likovna kolonija u Lastvi u augustu
- Trebinjska gitarijada krajem jula
Nacionalni spomenici
Po službenom popisu stanovništva iz 1991. godine, općina Trebinje imala je 30.996 stanovnika, raspoređenih u 178 naselja. Poslije potpisivanja Dejtonskog sporazuma, najveći dio općine Trebinje je ušao u sastav Republike Srpske. U sastav Federacije Bosne i Hercegovine ušla su naseljena mjesta: Baljivac, Belenići, Bobovišta, Cicrina, Čavaš, Čopice, Čvaljina, Diklići, Dvrsnica, Glavska, Golubinac, Gorogaše, Grebci, Ivanica, Kalađurđevići, Kijev Do, Kutina, Nenovići, Nevada, Orah, Orahov Do, Prosjek, Ravno, Rupni Do, Slavogostići, Slivnica Bobani, Sparožići, Šćenica Bobani, Trebimlja, Trnčina, Uskoplje, Velja Međa, Vlaka, Vukovići, Začula, Zagradinje, Zaplanik, Zavala, te dijelovi naseljenih mjesta Baonine, Cerovac, Gola Glavica, Grmljani, Klikovići, Kotezi, Krajkovići, Lušnica, Mrnjići, Orašje Popovo, Poljice Čičevo, Rapti Bobani, Sedlari, Slivnica Površ, Strujići i Veličani. Od ovog područja formirana je općina Ravno.
Nacionalni sastav stanovništva – grad Trebinje
| Sastav stanovništva – grad Trebinje | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[19] | 1991. | 1981.[20] | 1971.[21] | 1961.[22] | |||
| Osoba | 29 198 (100,0%) | 30 966 (100,0%) | 30 372 (100,0%) | 29 024 (100,0%) | 24 176 (100,0%) | ||
| Srbi | 27 287 (93,46%) | 21 349 (68,94%) | 18 123 (59,67%) | 19 362 (66,71%) | 18 921 (78,26%) | ||
| Bošnjaci | 995 (3,408%) | 5 571 (17,99%)1 | 4 405 (14,50%)1 | 4 846 (16,70%)1 | 50 (0,207%)1 | ||
| Hrvati | 295 (1,010%) | 1 246 (4,024%) | 2 309 (7,602%) | 3 350 (11,54%) | 1 282 (5,303%) | ||
| Crnogorci | 217 (0,743%) | – | 865 (2,848%) | 776 (2,674%) | 513 (2,122%) | ||
| Nisu se izjasnili | 191 (0,654%) | – | – | – | – | ||
| Ostali | 84 (0,288%) | 1 158 (3,740%) | 169 (0,556%) | 138 (0,475%) | 43 (0,178%) | ||
| Jugoslaveni | 33 (0,113%) | 1 642 (5,303%) | 4 280 (14,09%) | 424 (1,461%) | 3 044 (12,59%) | ||
| Nepoznato | 21 (0,072%) | – | – | – | – | ||
| Pravoslavci | 20 (0,068%) | – | – | – | – | ||
| Muslimani | 17 (0,058%) | – | – | – | – | ||
| Makedonci | 14 (0,048%) | – | 36 (0,119%) | 18 (0,062%) | 66 (0,273%) | ||
| Romi | 13 (0,045%) | – | 14 (0,046%) | – | – | ||
| Slovenci | 6 (0,021%) | – | 22 (0,072%) | 32 (0,110%) | 60 (0,248%) | ||
| Ukrajinci | 4 (0,014%) | – | – | – | – | ||
| Bosanci | 1 (0,003%) | – | – | – | – | ||
| Albanci | – | – | 119 (0,392%) | 59 (0,203%) | 171 (0,707%) | ||
| Mađari | – | – | 30 (0,099%) | 19 (0,065%) | 26 (0,108%) | ||
Nacionalni sastav stanovništva – naseljeno mjesto Trebinje
| Sastav stanovništva – naseljeno mjesto Trebinje | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[19] | 1991. | 1981.[20] | 1971.[21] | 1961.[22] | |||
| Osoba | 23 770 (100,0%) | 21 870 (100,0%) | 17 271 (100,0%) | 3 530 (100,0%) | 4 073 (100,0%) | ||
| Srbi | 22 344 (94,00%) | 14 915 (68,20%) | 9 489 (54,94%) | 1 788 (50,65%) | 2 744 (67,37%) | ||
| Bošnjaci | 676 (2,844%) | 4 228 (19,33%)1 | 3 039 (17,60%)1 | 1 211 (34,31%)1 | 14 (0,344%)1 | ||
| Hrvati | 201 (0,846%) | 347 (1,587%) | 412 (2,386%) | 208 (5,892%) | 393 (9,649%) | ||
| Crnogorci | 201 (0,846%) | – | 727 (4,209%) | 120 (3,399%) | 206 (5,058%) | ||
| Nisu se izjasnili | 174 (0,732%) | – | – | – | – | ||
| Ostali | 75 (0,316%) | 910 (4,161%) | 128 (0,741%) | 45 (1,275%) | 15 (0,368%) | ||
| Jugoslaveni | 28 (0,118%) | 1 470 (6,722%) | 3 364 (19,48%) | 124 (3,513%) | 591 (14,51%) | ||
| Pravoslavci | 20 (0,084%) | – | – | – | – | ||
| Nepoznato | 17 (0,072%) | – | – | – | – | ||
| Muslimani | 13 (0,055%) | – | – | – | – | ||
| Makedonci | 9 (0,038%) | – | 29 (0,168%) | 2 (0,057%) | 41 (1,007%) | ||
| Slovenci | 5 (0,021%) | – | 22 (0,127%) | 19 (0,538%) | 44 (1,080%) | ||
| Ukrajinci | 4 (0,017%) | – | – | – | – | ||
| Romi | 2 (0,008%) | – | – | – | – | ||
| Bosanci | 1 (0,004%) | – | – | – | – | ||
| Albanci | – | – | 31 (0,179%) | 7 (0,198%) | 13 (0,319%) | ||
| Mađari | – | – | 30 (0,174%) | 6 (0,170%) | 12 (0,295%) | ||
Privreda
Glavni privredni aduti Trebinja su njegov povoljan geografski položaji, na tromeđi Bosne i Hercegovine, Hrvatske (Evropske unije) i Crne Gore i njegova brojna prirodna bogastva (umjerena klima, voda, sunce, vjetar, ljekovito bilje i drugi). Glavni privredni sektori u Trebinju su elektro-energetika (Hidroelektrane na Trebišnjici, sjedište Elektroprivrede Republike Srpske) i prerađivački sektor (Swisslion Takovo, Industrija alata Trebinje), a u usponu se nalaze i turizam (brojni hoteli, blizina moru, novoizgrađeni Grad Sunca) te poljoprivreda.[23][24]
Trebinje je, kao njen najveći grad, privredno središte Istočne Hercegovine. Međutim, ono i dalje ima brojne ekonomske probleme, koji su nastali brojnim sankcijama, izolacijom, iseljavanju ili protjerivanju velikog dijela radno-sposobnog stanovništva tokom rata u Bosni i Hercegovini, dok su neke sankcije potrajale i nakon rata, prije svega zbog velike podrške lokalnih vlasti ratnih zločincima. Prijeratni privredni giganti kao što su Industrija alata Trebinje ili Novoteks nakon rata prestali su sa radom ili sa znatno smanjenim kapacitetima.[nedostaje referenca]
Infrastruktura
Saobraćaj
Putevi
Kroz Trebinje vode magistralni put M6, koji grad povezuje sa Nikšićem (Crna Gora) i Čapljinom, to jest evropsim koridorom 5c (Autoput A1), te M20, koji ga povezuje s Podrinjem, Dubrovnikom (Hrvatska) i Herceg Novim (Crna Gora).
Javni prijevoz
Javni prijevoz se u Trebinju isključivo obavlja autobusima. Sa trebinjske autobuske stanice postoje brojne dnevne linije prema najvećim gradovima u Bosni i Hercegovini (Banja Luka, Sarajevo, Mostar), okruženju (Dubrovnik u Hrvatskoj, općine Istočne Hercegovine, Nikšić i Herceg-Novi u Crnoj Gori) i inozemstvu (Beograd, Čačak, Bar, Podgorica).[25]
Zdravstvo
Glavne zdravstvene ustanove u Trebinju su opća bolnica Trebinje i trebinjski dom zdravlja.[26][27]
Trebinje se nalazi na tromeđi sa Hrvatskom i Crnom Gorom. Grad je od mora udaljen 15 minuta vožnje automobilom. Trebinje ima u blizini dva jezera: Trebinjsko i Bilećko jezero, koja imaju ogromne potencijale i u turističkom i privrednom smislu. Grad je prelijep sa očuvanim starim gradom i palačama mediteranskog tipa koje obiluju izuzetnom ljepotom. Tu je i zelena pijaca koja se nalazi u sklopu "Trga Slobode" u Trebinju. U blizini je i poznata bašta hotela Platani koji je i poznat po platanima koji su čuveni širom svijeta.
U samom gradu i okolini nalazi se više od 15 pravoslavnih crkava, te dvije katoličke crkve, dok su sve gradske džamije srušene tokom proteklog rata 1992, od kojh su neke obnovljene ili se obnavljaju.
- FK Leotar
- KK Leotar
- Jovan Dučić
- Srđan Aleksić
- Asmir Begović
- Husein Kurtagić
- Anđelko Vuletić
- Nikola Ivanišin
- Nikola Ivanišin
- Asim Zupčević narodni heroj i dobrovoljac u Španskom građanskom ratu
- Arslanagića most
- Manastir Tvrdoš
- Manastir Duži
- Manastir Svetog Petra i Pavla
- Crkvina, sa hercegovačkom Gračanicom, manastir gdje je sahranjen pjesnik Jovan Dučić
- Austrougarska Tvrđava Strač
Arslanagića most
Hercegovačka Gračanica
Katolička crkva Blažene Djevice Marije
Manastir Duži
Manastir Tvrdoš
Trebišnjica
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
