Калуга

Калуга — горад у цэнтральнай Расіі, адміністрацыйны цэнтр (з 1944 года) Калужскай вобласці. Насельніцтва: 329 тыс. чалавек (2024^[2]). Горад размешчаны на берагах Акі, паблізу ракі Ячэнкі, за 190 км на паўднёвы захад ад Масквы. Чыгуначная станцыя на лініі Масква — Кіеў.

Горад Калуга руск.: Калуга Герб Сцяг[d] Краіна  Расія Рэгіён Калужская вобласць Каардынаты 54°32′ пн. ш. 36°16′ у. д.HGЯO Кіраўнік Дзмітрый Дзянісаў[d] Першая згадка 1371 Плошча 125,5 км² Вышыня цэнтра 190 м Водныя аб’екты Ака і Ячанскае вадасховішча[d] Насельніцтва ▲ 327 650[1] чалавек (2010) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код 4842 Паштовыя індэксы 248xxx Аўтамабільны код 40 Афіцыйны сайт kaluga-gov.ru Калуга на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Упершыню згадваецца ў 1371 годзе ў грамаце вялікалітоўскага князя Альгерда. Узнік як памежная крэпасць на паўднёва-заходніх межах Маскоўскай дзяржавы. З 15 стагоддзя Калуга ўваходзіць у склад Маскоўскага княства (у 1505-18 гадах — самастойнае ўдзельнае княства). У 1607 годзе Калуга — цэнтр сялянскага паўстання пад правадырствам І. І. Балотнікава. У 1708 годзе Калуга ўвайшла ў Маскоўскую губерню, з 1777 года цэнтр Калужскага намесніцтва, з 1796 года — Калужскай губерні. У 17-19 ст. гуляла значную ролю як гандлёвы цэнтр. У Калузе пражыў большую частку свайго жыцця і пахаваны К. Э. Цыялкоўскі. У кастрычніку 1941 года акупавана нацысцкімі захопнікамі, вызвалена 30 снежня 1941 года.

Беларусы ў Калузе

• Беларуская вучнёўская грамада

Насельніцтва

Год Колькасць 2016 341 986 [3] 2017 341 892 [4] Год Колькасць 2018 340 851 [5] 2020 332 039 [6] Год Колькасць 2021 331 842 [7]

Гарады-пабрацімы

•  Binningen^[d], Швейцарыя^[8]
•  Panorama^[d], Грэцыя^[8]
•  Xianyang^[d], Кітай^[8]
•  Арол, Расія (1 мая 2003)^[8][9]
•  Біньчжоу, Кітай^[8]
•  Зуль, Германія (1969)^[8]
•  Кліруотэр, ЗША^[8]
•  Лахты, Фінляндыя^[8]
•  Лешна, Польшча^[8]
•  Махачкала, Расія^[8]
•  Мінск, Беларусь (2015)^[8]
•  Пуасі^[d], Францыя
•  Смаленск, Расія^[8]
•  Тула, Расія^[8]
•  Хемніц, Германія^[8]
•  /  Ціраспаль, Малдова / Прыднястроўе^[8]
•  /  Ялта, Украіна / Расія^[8]

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Мікалай Азараў — украінскі палітычны, дзяржаўны дзеяч.
• Ігар Аляксандравіч Гапонаў (нар. 1935) — беларускі архітэктар.
• Усевалад Вітольдавіч Кухта — беларускі рэжысёр.
• Людміла Міхайлаўна Красіева (нар. 1949) — беларускі архітэктар.
• Лілія Яфрэмаўна Стасевіч (1921—1999) — беларуская актрыса, дыктар радыё.

Зноскі

1. http://web.archive.org/web/20090828062338/http://www.gks.ru/wps/PA_1_0_S5/Documents/jsp/Detail_default.jsp?category=1112178611292&elementId=1140096199984 - Колькасць насельніцтва Расійскай Федэрацыі па гарадах, пасёлках гарадскога тыпу і раёнах на 1 студзеня 2010 года (руск.)
2. https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Сhisl_MO_01-01-2024.xlsx
3. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar
4. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Праверана 31 ліпеня 2017.
5. 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680'></a>
6. https://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
7. https://www.citypopulation.de/en/russia/cities/central/ Праверана 27 верасня 2022.
8. http://www.kaluga-gov.ru/города-побратимы_1159173114
9. https://www.orel-adm.ru/ru/org/international/

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — 604 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).