Яўген Вацлававіч Пелікан

Яўген Вацлававіч Пелікан (руск.: Евгений Венцеславович Пеликан; 1824 — 6 мая 1884) — урач, пісьменнік, грамадскі дзеяч.

Яўген Вацлававіч Пелікан
Дата нараджэння	1824
Месца нараджэння	Вільня, Віленскі павет, Літоўска-Віленская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	1884
Месца смерці	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі ў Санкт-Пецярбургу
Грамадзянства	Расійская імперыя
Бацька	Венцаслаў Венцаслававіч Пелікан
Род дзейнасці	урач, таксіколаг, эпідэміёлаг, судовы медык, ваенны ўрач, выкладчык універсітэта, ветэрынар
Навуковая сфера	таксікалогія[1], эпідэміялогія[1], судовая медыцына[d][1], ветэрынар[1] і ваенная медыцына[1]
Месца працы	Ваенна-медыцынская акадэмія імя С. М. Кірава[d] Burdenko Hospital[d] Пецярбургскі Мікалаеўскі ваенны шпіталь[d] Імператарская медыка-хірургічная акадэмія[d] Военно-медицинский журнал[d] Друг здравия[d]
Навуковая ступень	доктар медыцыны[d]
Альма-матар	Першая Санкт-Пецярбургская класічная гімназія[d] медыцынскі факультэт Маскоўскага ўніверсітэта[d]
Узнагароды

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Пелікан.

Біяграфія

Нарадзіўся ў Вільні. Сын Вацлава Пелікана, прафесары анатоміі і судовай медыцыны, рэктара Віленскага ўніверсітэта. Атрымаў добрую хатнюю адукацыю, авалодаў французскай, нямецкай, англійскай і італьянскай мовамі^[2]. Скончыў у 1840 годзе Санкт-Пецярбургскую першую гімназію^[3], у 1845 (паводле іншых звестак у 1846) — медыцынскі факультэт Маскоўскага ўніверсітэта^[2].

Працаваў у Маскоўскім ваенным шпіталі, Медыцынскім дэпартаменце Ваеннага міністэрства, Пецярбургскім ваенна-сухапутным шпіталі^[2].

У 1847 годзе абараніў доктарскую дысертацыю і праз год прызначаны ад’юнкт-прафесарам кафедры акушэрства ў Імператарскай медыка-хірургічнай акадэміі, дзе чытаў лекцыі па дзіцячых хваробах. У 1850 годзе зацверджаны ад’юнкт-прафесарам кафедры акушэрства, жаночых і дзіцячых хвароб гэтай акадэміі. 3 1848 года загадваў рэдакцыяй «Военно-медицинского журнала». У 1850 годзе стаў выдаўцом газеты «Друг здравия». Па хадайніцтве канферэнцыі акадэміі ў 1853 годзе прызначаны прафесарам кафедры судовай медыцыны, медыцынскай паліцыі і гігіены, выкладаў у акадэміі да 1858 года судовую медыцыну і таксікалогію, удзельнічаў у распрацоўцы навуковых пытанняў па гэтых дысцыплінах, увёў у акадэміі навукова-доследны спосаб выкладання таксікалогіі. З мэтаю пашырэння ведаў і практычнага вопыту Пелікан часта ездзіў у камандзіроўкі ў Маскву, на Каўказ, у Дынабург, Варшаву; у 1855 годзе працаваў з прафесарам М. І. Піраговым на перавязачных пунктах Пецяргофа і Араніенбаўма^[2].

У 1861 годзе прызначаны дырэктарам Медыцынскага дэпартамента Міністэрства ўнутраных спраў. Працягваў навуковыя заняткі, чытаў лекцыі, у якасці прафесара-кансультанта працаваў пры Пецярбургскай бальніцы для чорнарабочых, друкаваў артыкулы пра свае даследаванні па таксікалогіі і судовай медыцыне Пелікан клапаціўся пра павышэнне ўзроўню адукацыі ўрачоў, пра паляпшэнне іx матэрыяльнага становішча, побыту, прымаў удзел у вырашэнні розных санітарных пытанняў. У 1860 годзе паводле яго праекта ў Пецярбургу адкрыты Камітэт грамадскага здароўя^[2].

Памёр ад прагрэсіўнага паралічу 6 мая (паводле іншых даных — 3 мая^[4]) 1884 года^[5]. Пахаваны на Новадзявочых могілках у Санкт-Пецярбургу^[4].

Навуковая дзейнасць

Публікацыі Пелікана заснаваны на шматлікіх фізіялагічных доследах, садзейнічалі развіццю таксікалогіі, судовай медыцыны, эпідэміялогіі, далі пэўны матэрыял па фізіялогіі, хіміі. Яго найбольш грунтоўныя працы: «Некалькі пытанняў з нагоды распаўсюджвання халеры ў 1847» (1847), «Уступныя лекцыі па судовай медыцыне» (1853), «Аб гігіенічным прыгатаванні мяса, булёну і хлеба…» (1855), «Таксікалогія цыяністых металаў» (1865), «Паталагічная анатомія некаторых новаўтварэнняў» (1861), «Аб значэнні прыродазнаўчых навук для юрыспрудэнцыі» (1868) і інш^[2].

Перакладаў з французскай і іншых моў^[2].

Сабраў вялікую бібліятэку, якая пасля яго смерці перададзена Ваенна-медыцынскай акадэміі^[2].

Выбраная бібліяграфія

Спіс прац

• «Процесс Прален в судебно-медицинском отношении» (1847 г.);
• «О бедренной немочи» (1847);
• «Несколько вопросов по поводу распространения холеры в 1847 г.» (1847);
• «О значении некоторых явлений при распознавании бедренной немочи» (1848);
• «Несколько вопросов относительно эпидемической холеры в С.-Петербурге в 1847—50 гг.» (1850);
• «О проституции в медико-полицейском отношении» (1850);
• «Вступительная лекция из судебной медицины» (1853);
• «Опыт приложения современных физико-химических исследований к учению об ядах» (1854);
• «Ледойенова жидкость и концентрированный раствор азотно-кислого свинца» (1854);
• «О точном распознавании крови и кровяных пятен при судебно-медицинских исследованиях» проф. Розе с примечаниями Е. В. Пеликана (1854);
• «Новый пример так называемого обыкновенного самосгорания человеческого тела, с критическим взглядом на этот предмет»;
• «Двухромокислое кали в судебно-медицинском отношении» (1855);
• «О гигиеническом приготовлении мяса, бульона и хлеба, преимущественно на основании химических исследований» (1855);
• «Токсикология цианистых металлов» (1855);
• «Нитроглицерин и другие гремучие тела» (1855);
• «О затруднениях при исследовании кровяных пятен в уголовных случаях» (1855);
• «Стрельный яд кураре» («Труды Общества Русских Врачей» 1857 г., стр. 125—132);
• «О мимолетных выстрелах», вместе с проф. Савельевым («Арт. Журнал» 1856 г.);
• «Как должно понимать введение в организм разных лекарственных веществ помощью гальванического тока», вместе с проф. Савельевым («Военно-Медицинский Журнал» 1854 г.);
• «О действии иодистого калия», вместе с д-ром Арнетом и проф. Здекауером (там же, 1855 г.);
• «Untersuchungen über Tanghinia venenifera», вместе с проф. Келликером («Würzburger Verhandl. der Phys.-medic. Gesellsch.» 1858 г.);
• «Beiträge zur gerichtlichen Medicin, Toxicologie und Pharmacodynamik.» Würzburg. 1858 г.;
• «Исследование o вдиянии некоторых ядов на мышечную деятельность» («Военно-Медицинский Журнал» 1859 г.);
• «Патологическая анатомия некоторых новообразований» («Медицинский вестник» 1861 г., № 1, 3 и 5);
• "Заметка по поводу брошюры «Живая покойница» (ibid. 1861 г.);
• «Recherches sur l’action des differents poisons de coeur» («Gazette méd. de Paris» 1861 г.);
• «Recherches sur l’action d’un nouveau poison de coeur» (ib.);
• «К токсикологии олеандера» («Мед. Вест.» 1861 г., № 1);
• «Процесс Кути-ла-Помере» (ib., 1863 г., № 34);
• «О новом сердечном яде…» («Архив Суд. Медиц.» 1865 г.);
• «Рассмотрение дела о крестьянке Волоховой» («Архив Суд. Медиц.» 1867 г.);
• «Местный паралич от сантонина» (там же, 1865 г., № 3);
• «Письмо в редакцию „С.-Петербургской Немецкой Газеты“ относительно способа распространения холеры» (там же, 1867 г. № 3);
• «О значении естественных наук для юриспруденции» (там же, 1868 г., № 2);
• «Извлечение из отчета о поездке на Мариинскую водную систему в 1870 г.» (там же, 1871 г., № 1);
• «Главнейшие положения Тифлисской санитарной комиссии» (там же, 1871 г., № 2);
• «Труды комиссии, учрежденной к изысканию мер против сибирской язвы, на реке Шексне», 1868 г.;
• «Судебно-медицинское исследование скопчества» (СПб., 1873 г.);
• Рабюто, «Руководство к токсикологии» («Eléments de toxicologie»). Перевод с французского под редакцией и с примечаниями Пеликана, 1878 год^[5].

Зноскі

1. Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
2. Пелікан Яўген Вацлававіч // Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыкл. даведнік / Беларус. Энцыкл.; Гал. рэд. «Беларус. Энцыкл.»: Б. І. Сачанка (гал. рэд) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1995.
3. Пятидесятилетие С.-Петербургской Первой гимназии 1830—1880. — СПб., 1880. — С. 405.
4. Пеликан, Евгений Венцеславович // Петербургский некрополь / Сост. В. И. Саитов. — СПб.: Типография М. М. Стасюлевича, 1912. — Т. 3 (М-Р). — С. 378.
5. Кульбин Н. И. Пеликан, Евгений Венцеславович // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М., 1896—1918. (руск.)

Літаратура

• Пелікан Яўген Вацлававіч // Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыкл. даведнік / Беларус. Энцыкл.; Гал. рэд. «Беларус. Энцыкл.»: Б. І. Сачанка (гал. рэд) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1995.
• Европии А. К. Исторический очерк кафедры судебной медицины с ток¬сикологией. Спб., 1898. С. 121—141;
• Языков Д. Д. Обзор жизни и трудов покой¬ных русских писателей, умерших в 1884. Спб., 1888. Вып. 4. С 69.

Спасылкі

• На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх