Ян Агінскі

Ян Агінскі (каля 1625 — 24 лютага 1684) — дзяржаўны і ваенны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага.

Ян Агінскі
Герб «Агінец»
Гетман польны літоўскі 1682 — 1684
Папярэднік	Казімір Ян Сапега
Пераемнік	Юзаф Багуслаў Слушка
Ваявода полацкі 1682 — 1684
Папярэднік	Казімір Ян Сапега
Пераемнік	Дамінік Міхал Слушка
Ваявода мсціслаўскі 1672 — 1682
Папярэднік	Мікалай Цеханавецкі
Пераемнік	Шыман Караль Агінскі
Нараджэнне	каля 1625 ці 1619
Смерць	24 лютага 1684(1684-02-24)[1][2][…] Кракаў, Рэч Паспалітая
Род	Агінскія
Бацька	Самуэль Леў Агінскі
Маці	Соф’я з Білевічаў[d]
Жонка	Ганна з Сямашкаў[d] і Яанна Тэадора з Нарушэвічаў[d][3]
Дзеці	Мікалай Францішак Агінскі, Леан Казімір Агінскі[d], Рыгор Антоні Агінскі, Казімір Дамінік Агінскі, Ганна з Агінскіх[d], Алена з Агінскіх[d], Марыяна з Агінскіх[d][4], Марцыян Антоні Агінскі[d] і Аляксандр Агінскі[d]

Біяграфія

Паходзіў з роду Агінскіх, сын Самуэля і Соф’і Білевіч. Быў выхаваны ў праваслаўі, але пасля стаў каталіком^[5].

Ваўкавыскі харужы з 1650 і маршалак з 1657, падваявода віленскі ў 1661—1665, польны пісар ВКЛ ў 1668—1672, ваявода мсціслаўскі ў 1672—1682, полацкі і гетман польны літоўскі з 1682; пасол на соймы 1658, 1667, 1668, дэпутат Трыбунала ВКЛ у 1654.

У 1654 перайшоў на бок цара Аляксея Міхайлавіча, з 1656 зноў у войску ВКЛ, удзельнічаў у бітвах супраць шведаў і войск цара, супраць туркаў і крымскіх татар. Удзельнік бітвы пад Венай 1683. Ён памёр 24 лютага 1684 г. у Кракаве пасля вяртання з ваеннай экспедыцыі^[5].

Пераходзіў з адных магнацкіх груповак у іншыя са значнай выгадай для сябе. Валодаў шматлікімі маёнткамі.

Разам з другой жонкай Яаннай Тэадорай з Нарушэвічаў ён заснаваў у 1679 годзе францішканскі кляштар ў сваім маёнтку Лапеніца ў Ваўкавыскім павеце^[5].

Сям’я

Двойчы жанаты: з Ганнай Сямашкай (шлюб у 1645) меў дзяцей

• Мікалая Францішка;
• Рыгора Антонія;
• Льва Казіміра;
• Ганну;
• Марыяну Ганну;
• Алену. У першым шлюбе са Станіславам Далматам-Ісайкоўскім, сынам Яна Ісайкоўскага і Яанны Тэадоры з Нарушэвічаў (другой жонкі Яна Агінскага), у другім — за чашнікам вялікім літоўскім Мікалаем Тарла. Фундавала выданне «Збору цудаў» гарадзенская Маці Божай Студэнцкай^[5].

Другі раз ажаніўся ў 1660 з Яанай Тэадорай Нарушэвіч, дачкой Станіслава Нарушэвіча, ад якой меў дзяцей:

• Аляксандра;
• Казіміра Дамініка;
• Марцыяна Антонія.

Зноскі

1. https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/jan-jacek-oginski-h-wlasnego
2. Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. V, Ziemia połocka i województwo połockie XIV‒XVIII wiek / пад рэд. Г. Люлевіч — Warszawa: 2018. — С. 239. — ISBN 978-83-65880-49-9

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q120756022'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q22114975'></a>
3. Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : spisy. T. 9, Województwo mścisławskie XVI-XVIII wiek / пад рэд. А. Рахуба — Warszawa: 2019. — С. 194. — ISBN 978-83-65880-76-5

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q121092284'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q11686050'></a>
4. Мицик Ю. Халецькі – провідний шляхетський рід Речицького краю у XVII–XVIII ст. // Україна крізь віки: Збірник наукових праць на пошану академіка НАН України професора Валерія Смолія — Київ: Інститут історії України НАН України, 2010. — С. 1065. — 1096 с. — ISBN 978-966-02-5552-4

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4201535'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12123840'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q121408326'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q121408048'></a>
5. Цудатворны абраз Маці Божай Студэнцкай і гарадзенская шляхта: ідэнтыфікацыя, радаводы, сувязі. «Герольд Litherland» № 18. 2011.

Літаратура

• Грыцкевіч А. Агінскія // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 203. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.

Спасылкі

• Генеалогія магнацкіх радоў Рэчы Паспалітай Архівавана 27 верасня 2013.