Чашнік вялікі літоўскі

Чашнік (вялікі) літоўскі (па-лацінску picerna) — пасада у Вялікім Княстве Літоўскім. Мусіў наліваць вялікаму князю напоі ў посуд, што падносіў да гаспадара падчашы вялікі літоўскі.

Пасада вядомая з 1409. Пры двары вялікага князя Аляксандра было некалькі чашнікаў. Праз нейкі час пасада ператварылася ў намінальную. У паветах існавалі павятовыя чашнікі.

З XVII ст. назва на землях ВКЛ ператварылася на польскі лад — чэснік.

Спіс вялікіх чашнікаў літоўскіх

Чашнікі ВКЛ
Асоба	Дата прыняцця пасады	Дата складання пасады альбо смерці	Заўвагі
Судзімонт Доргевіч	1409		чашнік вялікага князя Вітаўта
Федка Гаўрылавіч Меляшковіч	1494	1496
Андрэй Дрожджа	1498
Леўка Багавіцінавіч	1501
Мікалай Міцковіч	1503
Мікалай Сенькавіч Андрушэвіч	1522	1529
Войцех Андрэевіч	1533	да 1538
Войцех Ясенскі	1538	1545
Мацей Петкавіч	1546	1570
Вялікія чашнікі літоўскія
Ян Пац	1580	1589	Паступіў на віленскага цівуна
Пётр Валовіч	25 красавіка 1589	1624	Памер
Ян Галоўчынскі	15 мая 1624	1631	Памер
Аляксандр Дажбог Сапега	25 лютага 1631	1632	Адмовіўся ад пасады
Крыштаф Кішка	14 мая 1632	18 жніўня 1636	Паступіў на мсціслаўскага ваяводу
Уладзіслаў Дарагастайскі	30 жніўня 1636	май 1638	Памер
Мікалай Абрамовіч	май 1638	1640	Паступіў на мсціслаўскага кашталяна
Антоні Ян Тышкевіч	1640	кастрычнік 1640	Паступіў на надворнага літоўскага падскарбія
Аляксандр Жыжэмскі	31 кастрычніка 1640	сакавік 1643	Паступіў на вялікага літоўскага падстолія
Фелікс Ян Пац	сакавік 1643	17 сакавіка 1645	Паступіў на вялікага літоўскага стольніка
Крыштаф Патоцкі	18 сакавіка 1645	3 лістапада 1646	Паступіў на вялікага літоўскага падстолія
Яўстах Казімір Валовіч	4 лістапада 1646	16 жніўня 1656	Паступіў на вялікага літоўскага падстолія
Ян Караль Копаць	16 жніўня 1656	15 лютага 1658	Паступіў на вялікага літоўскага падстолія
Крыштаф Францішак Сапега	15 лютага 1658	18 сакавіка 1658	Паступіў на вялікага літоўскага падстолія
Марцыян Аляксандр Агінскі	18 сакавіка 1658	8 студзеня 1659	Паступіў на вялікага літоўскага падстолія
Ян Фердынанд Сапега	студзень 1659	27 сакавіка 1659	Памер
Міхал Казімір Пац	май 1659	29 кастрычніка 1659	Паступіў на вялікага літоўскага абознага
Казімір Ян Павел Сапега	9 лістапада 1659	20 ліпеня 1661	Паступіў на вялікага літоўскага падстолія
Ян Нарушэвіч	23 ліпеня 1661	1661	Паступіў на надворнага літоўскага падскарбія
Герард Дэнгаф	2 лістапада 1661	23 мая 1666	Паступіў на вялікага літоўскага падстолія
Францішак Стэфан Сапега	май 1666	1670	Паступіў на вялікага літоўскага канюшага
Ян Генрык Бокум	4 сакавіка 1670	1679
Уладзіслаў Юзафат Сапега	1679	20 мая 1684	Паступіў на вялікага літоўскага крайчага
Рыгор Антоні Агінскі	1684	красавік 1687	Паступіў на вялікага літоўскага харужага
Міхал Юзаф Сапега	4 мая 1687	20 мая 1692	Паступіў на вялікага літоўскага стражніка
Аляксандр Павел Сапега	1692	22 жніўня 1692	Паступіў на надворнага літоўскага маршалка
Мікалай Тарла	25 верасня 1692	1702	Памер
Крыштаф Шчыт	26 лістапада 1702	28 студзеня 1713	Паступіў на смаленскага кашталяна
Юзаф Шчыт	1 ліпеня 1713	10 чэрвеня 1740	Сын папярэдняга. Паступіў на мсціслаўскага кашталяна
Ігнацы Сапега	20 чэрвеня 1740	18 верасня 1744	Паступіў на надворнага літоўскага падскарбія
Міхал Казімір Агінскі	18 верасня 1744	20 чэрвеня 1748	Паступіў на польнага літоўскага пісара
Гервазы Людвік Аскерка	20 чэрвеня 1748	10 снежня 1764	Паступіў на вялікага літоўскага рэферэндара
Стэфан Алендскі	11 снежня 1764	15 чэрвеня 1765	Паступіў на вялікага літоўскага канюшага
Юзаф Несялоўскі	15 чэрвеня 1765	11 кастрычніка 1765	Паступіў на новагародскага кашталяна
Міхал Аляксандр Ронікер	19 кастрычніка 1765	1787
Роберт Бжастоўскі	19 лютага 1787	14 мая 1791	Паступіў на полацкага кашталяна
Леан Гурскі	3 верасня 1791	1794	Адмовіўся ад пасады
Міхал Геранім Бжастоўскі	1794	1795	Склаў паўнамоцтвы у сувязі са спыненнем існавання Рэчы Паспалітай

Гл. таксама

• Падчашы вялікі літоўскі
• Вялікія чашнікі каронныя

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — Менск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — 788 с.: іл. ISBN 985-11-0378-0.
• Wolff J. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego: 1385—1795. — Kraków, 1885.
• Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej. T. 1—31. — Poznań, 1879—1908.