Мерчын Новак-Нехарньскі

Ме́рчын Но́вак-Не́харньскі, сапраўднае прозвішча — Нойман (в.-луж.: Měrćin Nowak-Njechorński, ням.: Martin Neumann; 13 чэрвеня 1900, вёска Нехарнь каля Будзішына, Саксонія, Германія — 6 ліпеня 1990, Нехарнь, Германія) — лужыцкі пісьменнік, журналіст і мастак.

Мерчын Новак-Нехарньскі
в.-луж.: Měrćin Nowak-Njechorński
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	13 чэрвеня 1900(1900-06-13)[1][2] ці 13 мая 1900(1900-05-13)[3]
Месца нараджэння	Nechern[d], раён Баўтцэн[d], акруга Дрэздэн[d], ГДР
Дата смерці	6 ліпеня 1990(1990-07-06)[1] (90 гадоў)
Месца смерці	Nechern[d], Wurschen[d], раён Баўтцэн[d], Германія
Пахаванне	Friedhof Gröditz[d]
Грамадзянства	Германія  ГДР
Альма-матар	Вышэйшая школа графікі і кніжнага мастацтва[d] Вышэйшая школа выяўленчых мастацтваў[d] Акадэмія прыгожых мастацтваў у Варшаве
Месца працы	Serbske Nowiny Саюз палякаў у Германіі[d] Rozhlad
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	мастак, пісьменнік, рысавальнік, графік
Грамадская дзейнасць
Член у	Домавіна
Узнагароды	прэмія імя Якуба Чышынскага
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Родны дом

Нарадзіўся 13 ліпеня 1900 года ў лужыцкай вёсцы Нехарнь (Нехерн). Скончыў сярэднюю школу ў вёсцы Ворцынь (Вуршэн), пасля чаго навучаўся жывапісу. У 1919 годзе ў Гёрліцэ была арганізавана яго першая мастацкая выстава. З 1920 года навучаўся ў Лейпцыгу ў Вышэйшай школе графікі і выяўленчых мастацтваў. З 1921 па 1923 год навучаўся ў дрэздэнскай Вышэйшай школе выяўленчых мастацтваў. Падчас навучання займаўся мастацкай рэканструкцыяй славянскай міфалогіі. З 1923 года навучаўся ў Празе, з 1927 па 1929 год — у варшаўскай Акадэміі прыгожых мастацтваў.

Пасля заканчэння навучання вярнуўся ў Будзішын, дзе з 1929 года стаў рэдактарам лужыцкай газеты «Serbske Nowiny». У 1933 годзе пасля прыходу да ўлады нацыстаў пакінуў працу ў рэдакцыі. Удзельнічаў у Другой сусветнай вайне. Пасля заканчэння вайны вярнуўся з амерыканскага палону і стаў працаваць з 1947 года ў рэдакцыі газеты «Nowa doba» (пазней гэтай газеце было вернута даваеннае найменне «Serbske Nowiny»). З 1950 года па 1969 год быў галоўным рэдактарам літаратурнага лужыцкага часопіса «Rozhlad». Быў членам адной з камісій саюзнага кіравання «Домавіны».

У 1958 годзе змяніў нямецкую прозвішча Нойман на аналагічную лужыцкую версію Новак, дадаўшы сабе псеўданім Нехарньскі ад назвы роднай вёскі Нехарнь.

У 1969 годзе выйшаў на пенсію і стаў займацца жывапісам і пісьменніцкай дзейнасцю, жывучы ў роднай вёсцы Нехарнь. У 1974 годзе ўдзельнічаў разам з лужыцкімі мастакамі Евай Воршай Ланзінай і Янам Букам на VII з’ездзе Таварыства мастакоў ГДР у Карл-Маркс-Штаце.

Памёр 6 ліпеня 1990 года ў роднай вёсцы Нехарнь.

Сачыненні

• Ruskie byliny, Praha, 1927;
• Po serbskich pućach, Budyšín, 1936,
• Wusaty Krjepjel a druhe bajki, Budyšín, 1950;
• Wuknimy dolnoserbski. Krótki kurs delnjoserbšćiny za hornjołužiskich Serbow, Budyšín, 1952;
• Zapiski Bobaka, Budyšín, 1952;
• Serbski Wšudźebył, Budyšín, 1954;
• Mišter Krabat, Budyšín, 1954;
• Kołowokoło Błotow, Budyšín, 1957;
• Bołharske podlěćo, Budyšín, 1958;
• Wot wčerawša na jutřiše, Budyšín, 1960;
• Molerjo, spěwarjo, podróżnicy, Budyšín, 1961;
• Pod Pamirom a za Kaukazom, Budyšín, 1961;
• Baćon a žaby a druhe bajki, Budyšín, 1967.

Узнагароды

• Ордэн «За заслугі перад Айчынай» — двойчы;
• Ордэн «Зорка дружбы народаў»;
• Нацыянальная прэмія ГДР;
• Лаўрэат літаратурная прэмія арганізацыі «Домавіны»;
• Лаўрэат прэміі імя Якуба Чышынскага (1959);

Памяць

• У вёсцы Нехарнь дзейнічае музей, прысвечаны Мерчыну Новак-Нехарньскаму.

Зноскі

1. Martin Nowak-Neumann // filmportal.de — 2005. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812'></a>
2. The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166'></a>
3. Person Profile // Internet Movie Database — 1990. Праверана 25 чэрвеня 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q37312'></a>

Літаратура

• Гугнин А. А., Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, Российская академия наук, Институт славяноведения и балканистики, научный центр славяно-германских отношений, М., 1997, стр. 139, 145—147, 158, 160, 166—167, ISBN 5-7576-0063-2
• Лаптева, Л. П., Мерчин Новак-Нехорньский: видный деятель серболужицкой культурной и национальной жизни [Текст] / Л. П. Лаптева // Славяноведение. — 2001. — N 1. — С. . 86-87
• Wubrane spisy, zwjazk 1 (pućowanske wobrazy). Bautzen 2000, ISBN 3-7420-1822-1
• Wubrane spisy, zwjazk 2 (bajki). Bautzen 2000, ISBN 3-7420-1824-8
• Helmut Kaltšmit: Leksikon awtorow serbskich knihow 1945—1978. Bautzen 1979
• Dietrich Scholze: Martin Nowak-Neumann (1900—1990), Sächsische Biografie. Herausgegeben vom Institut für Sächsische Geschichte und Volkskunde, bearb. vonMartina Schattkowsky.

Спасылкі

• Бібліяграфія (ням.)
• Біяграфія Архівавана 24 верасня 2015. (ням.)