From Wikipedia, the free encyclopedia
Горкаўскі аўтамабільны завод (скарочана ГАЗ) — савецкае і расійскае аўтамабілебудаўнічае прадпрыемства, буйны вытворца легкавых, лёгкіх грузавых аўтамабіляў, мікрааўтобусаў і ваеннай тэхнікі. Знаходзіцца ў Ніжнім Ноўгарадзе (з 1932 па 1990 гады — Горкі).
 | Артыкул вымагае праверкі арфаграфіі Удзельнік, які паставіў шаблон, не пакінуў тлумачэнняў. |
| Горкаўскі аўтамабільны завод | |
|---|---|
| руск.: Горьковский автомобильный завод | |
 | |
 | |
| Тып | акцыянернае таварыства |
| Заснаванне | 1 студзеня 1932 |
| Заснавальнікі | Supreme Soviet of the National Economy[d] і Ford Motor Company |
| Краіна | |
| Адрас | |
| Галіна | аўтамабільная прамысловасць |
| Прадукцыя | грузавы аўтамабіль, легкавы аўтамабіль, аўтамабіль і мікрааўтобус[d] |
| Уласны капітал |
|
| Абарот |
|
| Аперацыйны прыбытак |
|
| Чысты прыбытак |
|
| Актывы |
|
| Матчына кампанія | Група ГАЗ[d] |
| Сайт |
azgaz.ru es.azgaz.ru (ісп.) |
Завод быў заснаваны ў 1932 годзе як Ніжагародскі аўтамабільны завод імя В. М. Молатава. З 1935 па 1957 гады завод называўся ЗІМ, г. зн. «Завод імя Молатава».
31 мая 1929 года ВСНГ СССР і амерыканская фірма Ford Motor Company заключылі пагадненне аб тэхнічнай дапамозе па арганізацыі і наладжванні масавага вытворчасці легкавых і грузавых аўтамабіляў. Асновай вытворчай праграмы былі абраныя мадэлі Ford-A і Ford-АА. Завод праектаваўся амерыканскім архітэктурным бюро Альберта Кана, тэхнічнае кіраўніцтва будаўніцтвам ажыццяўляла амерыканская кампанія «Осцін», будаўніцтва вёў трэст «Металабуд».[2]
Ніжагародскі аўтамабільны завод (НАЗ) уступіў у строй 1 студзеня 1932 і ў гэтым жа годзе з яго канвеера сышоў першы 1,5-тонны грузавік НАЗ-АА (з 1933 года — ГАЗ-АА). У снежні таго ж года пачалася зборка легкавога аўтамабіля ГАЗ-А з адкрытым 5-мясцовым кузавам «фаэтон».
Нягледзячы на тое, што першыя аўтамабілі завода вырабляліся па чарцяжах амерыканскай фірмы Ford, яны ўжо першапачаткова некалькі адрозніваліся ад амерыканскіх прататыпаў: на ГАЗаўскіх мадэлях былі ўзмоцнены картэры счаплення і рулявыя механізмы, зменена форма радыятараў, цалёвая разьба была заменена на метрычную. Спалучаючы фордаўскія патэнты з пошукам і ўкараненнем уласных рашэнняў, канструктары ГАЗа стварылі шырокае сямейства арыгінальных серыйных мадэляў і мадыфікацый на базе паўтаратонкі ГАЗ-АА:
17 красавіка 1935 года, з канвеера завода сышоў стотысячны аўтамабіль. Гэта быў легкавы ГАЗ-А. Такім чынам, ГАЗ апынуўся першым аўтамабілебудоўчым прадпрыемствам у краіне, якое выпусціла 100 000 аўтамабіляў.
ГАЗ працягваў атрымліваць тэхнічную падтрымку ад Ford Motor да 1935 года, калі дзеянне дагавора было датэрмінова спынена па ўзаемнай згодзе бакоў. Так у СССР атрымалі дакументацыю на мадэль Ford Model B 1933 мадэльнага года. Яна адрознівалася закрытым кузавам з сучасным выглядам і чатырохцыліндравым рухавіком (у адрозненне ад Ford Model 18 са складаным у вытворчасці васьміцыліндровы). Мадэль была прынятая для вытворчасці на ГАЗе, але з досыць сур’ёзнымі дапрацоўкамі па патрабаванням эксплуатацыі ў СССР, напрыклад, дзве папярочныя рысоры заменены на чатыры падоўжныя, а рухавік пакінуты 4-цыліндравым, але з павялічанай да 50 к. с. магутнасцю. У маі 1936 года пачаўся серыйны выпуск 4-дзвярнога 5-мясцовага седана ГАЗ-М-1 («Молотовец-1»), вядомага як «Эмка». Гэты аўтамабіль стаў самай масавай даваеннай савецкай легкавой мадэллю. На базе «Эмкі» быў створаны шэраг серыйных мадыфікацый:
Перад самым пачаткам Вялікай Айчыннай вайны на ГАЗе быў створаны армейскі камандзірскі паўнапрывадны аўтамабіль (пазадарожнік) ГАЗ-64. Першы аўтамабіль быў выпушчаны ў жніўні 1941 года практычна адначасова з выхадам амерыканскага джыпа «Willys-MA». Пры гэтым ГАЗ-64 пераўзыходзіў амерыканскі аналаг па многіх параметрах.
У меншай ступені вядома аб працах на ГАЗе ў галіне танкабудавання. У 1936 годзе прадпрыемства выпусціла першую серыю малых плаваюць танкаў Т-38, распрацаваных на маскоўскім заводзе № 37. Аднак пасля здачы 35 машын іх вытворчасць было завершана, а канструктарскі калектыў паспрабаваў распрацаваць альтэрнатыўны варыянт малога плавае танка. Гэта завяршылася стварэннем прататыпа ТМ («Танк Молатава»), які па шэрагу характарыстык пераўзыходзіў Т-38, па шэрагу — саступаў, а ў цэлым абодва гэтых тыпу валодалі вельмі абмежаванай баяздольнасцю. У выніку да восені 1941 года танкабудоўля на ГАЗе далейшага развіцця не мела, хоць прадпрыемства валодала велізарным патэнцыялам па выпуску лёгкай колавай і гусенічнай бронетэхнікі, патрэбнай Чырвонай Арміі. Ён аказаўся запатрабаваным пасля.
У гады Вялікай Айчыннай вайны прадпрыемства было цалкам пераарыентавана на выпуск ваеннай тэхнікі.
У пачатковы перыяд вайны ў самыя кароткія тэрміны быў асвоены выпуск легкавога армейскага аўтамабіля падвышанай праходнасці ГАЗ-64. У кастрычніку 1941 года завод асвоіў выпуск лёгкага танка Т-60, канструкцыя якога была ўдасканалена завадчанамі з мэтай павышэння яго эксплуатацыйных характарыстык. Тады ж з улікам вялікіх магчымасцяў ГАЗу па параўнанні з маскоўскім заводам № 37, які распрацаваў Т-60, пачалося праектаванне новага лёгкага танка Т-70 з узмоцненым браніраваннем і ўзбраеннем, у снежні 1941 г. быў пабудаваны яго прататып, у серыю баявая машына пайшла з красавіка 1942 года. Пасля Т-70 стаў другім па колькасці танкам Чырвонай Арміі. Адначасова, вясной 1942 года на вытворчасць ўстаў лёгкі бронеаўтамабіль БА-64, распрацаваны на базе армейскага пазадарожніка ГАЗ-64. У 1943 годзе былі асвоены мадэрнізаваны (з пашыраным каляінай) бронеаўтамабіль БА-64Б і уніфікаваны з ім па шасі легкавы армейскі аўтамабіль падвышанай праходнасці ГАЗ-67. Танкавае канструктарскае бюро ГАЗ пад кіраўніцтвам Мікалая Аляксандравіча Астрава на працягу другой паловы 1942 года працавала над узмацненнем хадавой часткі Т-70, імкнучыся ліквідаваць яго недахоп — аднамесцавую вежу. У кастрычніку 1942 года з канвеера стаў схадзіць мадэрнізаваны Т-70М, а ў снежні таго ж года быў паспяхова выпрабаваны і прыняты на ўзбраенне новы лёгкі танк Т-80 з двухмеснай вежай. Паколькі вельмі вялікая была патрэба Чырвонай Арміі ў самаходнай артылерыі, у вытворчасць на ГАЗе была запушчана лёгкая самаходна-артылерыйская ўстаноўка (САУ) СУ-76 (СУ-12). Паколькі пераход на выраб лёгкага танка Т-80 мог пацягнуць за сабой зніжэнне выпуску Т-70М і СУ-76, яго вытворчасць перанеслі ў Мыцішчы на заводзе № 40, а гаркаўчане пабудавалі пяць вопытных і перадсерыйных машын гэтага тыпу. У 1943 годзе працы танкавага КБ былі сканцэнтраваны на ўдасканаленні САУ СУ-76, паколькі яе першы варыянт валодаў сур’ёзным канструктыўным дэфектам маторна-трансмісійнай групы, ўдасканаленая мадэль (СУ-15, а пазней СУ-76М другой версіі) была пазбаўлена ад гэтага недахопу. Таксама канструктары Газу распрацавалі некалькі доследных узораў колавай і гусенічнай бронетэхнікі, якія не пайшлі ў серыю па розных прычынах, напрыклад, САУ КСП-76, ГАЗ-74 і г. д. У верасні 1943 года быў асвоены мадэрнізаваны легкавы армейскі аўтамабіль падвышанай праходнасці ГАЗ-67Б, што выпускаўся і ў пасляваенны час. Акрамя таго, ГАЗ масава выпускаў рухавікі, мінамёты і іншую прадукцыю ваеннага прызначэння. Вядучую ролю ў канструяванні савецкіх аўтамабіляў падвышанай праходнасці адыграў канструктар Віталь Андрэевіч Грачоў, ганараваны ў 1942 годзе Сталінскай прэміі за стварэнне браневіка БА-64.
За гады Вялікай Айчыннай вайны было выпушчана:
У гады вайны завод стаў адной з галоўных цэлей нямецкіх бамбаванняў ў Горкім. У 1943 годзе налёты былі найбольш масавымі, толькі за месяц, з 4 па 22 чэрвеня германская авіяцыя бамбіла ГАЗ сем разоў. Сур’ёзныя разбурэння атрымалі 50 карпусоў і будынкаў. Перарвалася струменевая вытворчасць. 35 тыс. рамонтнікаў, мантажнікаў і будаўнікоў, працуючы па 18-19 гадзін у суткі, аднавілі завод за 100 дзён. Аднак давялося адмовіцца ад выпуску тэхналагічна складанага трохвосевага грузавіка ГАЗ-ААА, на некаторы час было спынена вытворчасць і іншай аўтамабільнай тэхнікі і браневікоў БА-64. Аднак выраб і здача войскам лёгкага танка Т-70 не спыняліся ні на дзень, хоць травеньскія паказчыкі завадчанам ўдалося перакрыць толькі ў кастрычніку 1943 года. Выбітнымі канструктарамі — наватарамі ў стварэнні баявой тэхнікі паказалі сябе А. А. Ліпгарт, М. А. Астраў, В. А. Дзядкоў, В. А. Грачоў, А. М. Крыгер, Л. В. Косткін, Ю. Н. Сарочкін, В. К. Рубцоў.
Урадам СССР была высока ацэненая праца аўтазаводцаў у гады вайны. Завод быў узнагароджаны ордэнамі Леніна, Чырвонага Сцяга і Айчыннай вайны I ступені.
Па заканчэнні Вялікай Айчыннай вайны на заводзе была праведзена праца па замене ўсяго даваеннага мадэльнага шэрагу, распрацоўка якога была пачатая часткова да вайны і актыўна аднавілася ў 1943—1945 гг. Ужо ў першым пасляваенным 1946 годзе, у серыю пайшла «Перамога» М-20 (прататып у 1944 годзе) і 2,5-тонны грузавік ГАЗ-51 (прататып у 1943 годзе). У 1947-м вытворчасць паўтаратонкі ГАЗ-ММ была перададзена на УльЗІС. Тады ж асвоены выпуск гусенічнага снегабалотахода ГАЗ-47. У 1948 годзе асвоены паўнапрывадны грузавік ГАЗ-63, а ў 1949-м створаны прататып джыпа ГАЗ-69 «Працаўнік». У 1950-м з канвеера пачаў схадзіць прадстаўніцкі седан вялікага класа ЗІМ, пачалося серыйную вытворчасць бронетранспарцёра БТР-40 (ГАЗ-40). У 1953—1954 гадах было асвоена вытворчасць джыпаў ГАЗ-69 і ГАЗ-69А (у 1955—1956 гадах перададзеных на Ульянаўскі аўтамабільны завод — УАЗ), а таксама першага камфартабельнага пазадарожніка з апорным кузавам М-72 на агрэгатах ГАЗ-69.
У 1956 годзе на змену «Перамозе» прыйшоў седан сярэдняга класа «Волга» ГАЗ-21, зведаў на шляху да масавай вытворчасці шэраг мадэрнізацый. У 1959-м «ЗІМ» змяніла элегантная «Чайка» ГАЗ-13, якая пратрымалася ў вытворчасці звыш двух дзесяцігоддзяў.
Работам калектыву канструктараў і дызайнераў завода ГАЗ, такім як ГАЗ-21 «Волга», ГАЗ-13 «Чайка» і грузавік ГАЗ-52 на Сусветнай выставе ў Бруселі ў 1958 годзе была прысуджана найвышэйшая ўзнагарода — Гран-пры.
У другой палове 1950-х вядзецца падрыхтоўка вытворчасці трэцяга пакалення грузавых аўтамабіляў. Быў распрацаваны тыпаж, які прадугледжваў выпуск трох сямействаў грузавых аўтамабіляў, уніфікаваных паміж сабой. Базавым лічыўся новы грузавік ГАЗ-52 грузападымальнасцю 2,5 т, пераемнік мадэлі ГАЗ-51А. Распрацаваная для ГАЗ-52 кабіна павінна была выкарыстоўвацца на ўсіх грузавых аўтамабілях ГАЗ з капотнай кампаноўкай. Акрамя ГАЗ-52 грузападымальнасцю 2,5 т, у мадэльны шэраг грузавых аўтамабіляў ГАЗ трэцяга пакалення ўваходзілі ГАЗ-53 грузападымальнасцю 3,0 т (пазней 4,0 і 4,5 т); ГАЗ-56, грузападымальнасць якога складала 1,0—1,5 т, гэты аўтамабіль павінен быў замяніць «палутарку» ГАЗ-ММ, але серыйна не выпускаўся. Быў прадугледжаны выпуск паўнапрывадных аўтамабіляў з кампаноўкай «кабіна над рухавіком»: ГАЗ-62 грузападымальнасцю 1,2 т і ГАЗ-66 грузападымальнасцю 2 т.
У 1960-я завяршылася абнаўленне лінейкі грузавых аўтамабіляў. На канвеер усталі ГАЗ-52 (1961), ГАЗ-53 (1961) і ГАЗ-66 (1964), якія ўтварылі трэцяе пакаленне грузавых аўтамабіляў ГАЗ. На ГАЗ-53 і ГАЗ-66 пачалі ўсталёўваць новыя сілавыя агрэгаты з магутным карбюратарным рухавіком V8. Паўнапрывадны грузавік падвойнага прызначэння ГАЗ-66 быў першым сярод аўтамабіляў СССР ганараваны Дзяржаўнага знака якасці.
У сярэдзіне 60-х гадоў была зроблена спроба павялічыць грузападымальнасць аўтамабіляў за кошт стварэння трохвосевых мадыфікацый. З выкарыстаннем агрэгатнай базы ГАЗ-53А ствараўся ГАЗ-33, а на базе ГАЗ-66 — ГАЗ-34. Аднак яны так і засталіся доследнымі. Усяго вырабілі адзін макетны і два доследныя асобнікі ГАЗ-33[3] і адзін макетны і пяць доследных асобнікаў ГАЗ-34[4]. У сямействе акрамя грузавікоў капотнай кампаноўкі былі запланаваныя і бескапотныя машыны з кабінай ад ГАЗ-66 — бартавы ГАЗ-53К і седлавы цягач ГАЗ-53П.
З пачатку 1960-х на змену знакамітай «21-й» «Волзе» вялася распрацоўка легкавога аўтамабіля ГАЗ-24 «Волга», доследна-прамысловая партыя якога была гатовая ў 1968 годзе, а з 1970 года пачалася масавая вытворчасць. Аўтамабіль быў адзначаны ўзнагародамі: залатымі медалямі на Міжнародных выставах у 1969 годзе ў Плоўдзіве (Балгарыя) і ў 1970 годзе ў Лейпцыгу (ГДР). Вытворчасць ветэрана ГАЗ-21 было згорнута ў ліпені 1970-га, а ў красавіку 1975 года, з вытворчасці быў зняты другі ветэран — ГАЗ-51А. Апошні легендарны грузавік, які сышоў з канвеера, адправіўся ў Музей гісторыі ГАЗ.
.jpg)
У 1977 годзе пачаўся выпуск ГАЗ-14 «Чайка» — прадстаўніка трэцяга пакалення легкавых аўтамабіляў вялікага класа. Гэты аўтамабіль славіўся высокім тэхнічным узроўнем і камфортам.
Таксама ў 1970-я гады была праведзена рэарганізацыя вытворчасці: 24 жніўня 1971 года на базе заводаў-філіялаў і вытворчасцей галаўнога прадпрыемства створана вытворчае аб’яднанне «АўтаГАЗ». У 1973 годзе яна перайменавана ў «ГАЗ», у склад якога ўвайшлі 11 заводаў.
За паспяховае асваенне вытворчасці новых грузавых і легкавых аўтамабіляў для народнай гаспадаркі ў 1971 году аўтазавод ГАЗ узнагароджаны ордэнам Леніна.
У гэтыя гады пачынаецца распрацоўка наступнага пакалення грузавых аўтамабіляў ГАЗ з прыцэлам на іх дызелізацыю, а таксама намячаецца істотная мадэрнізацыя «Волгі».
У сакавіку 1981 года з канвеера завода сышоў 10-мільённы аўтамабіль ГАЗ.
У 1980-я гады, кіруючыся ўрадавай праграмай дызелізацыі, ГАЗ пачынае працу над грузавіком чацвёртага пакалення і дызельным рухавіком для яго. У 1984 годзе быў сабраны першы грузавы аўтамабіль ГАЗ-4301 з дызельным рухавіком паветранага астуджэння, самастойна распрацаваным спецыялістамі аўтазавода.
Дызелізацыя ў 1980-х гадах стала прыярытэтным напрамкам развіцця прадпрыемства. Рэканструкцыя, якая праводзілася ў сувязі з гэтай праграмай, аказалася самай значнай за ўсю гісторыю завода. Будаўніцтва завода дызельных рухавікоў пачалося ў 1984 годзе, але пуск завода аўтамабільных матораў ГАЗ адбыўся ўжо ў 1993 годзе.
На фоне гэтага даўгабуда ў вытворчасці легкавых аўтамабіляў намеціўся пэўны застой. «Новая Волга» ГАЗ-3102 з рухавіком з фаркамерно-паходневым запальваннем і пярэднімі дыскавымі тармазамі, якая з’явілася ў 1981 годзе, была не прынцыповай навінкай, а толькі глыбокім рэстайлінгам «24-кі». Да таго ж аб’ёмы яе вытворчасці былі абмежаваныя некалькімі тысячамі ў год. У выніку прэстыжная «31-я» мадэль «Волгі» заняла нішу паміж звычайнай «Волгай» і «Чайкай» і, як і апошняя, прызначалася выключна для абслугоўвання кіраўніцтва важных дзяржаўных устаноў. У той жа час ГАЗ-24, які быў мадэрнізаваны ў 1985 годзе і атрымаў індэкс ГАЗ-24-10, працягваў паступаць у таксапарк і ў абмежаванай колькасці прадавацца прыватным уладальнікам (пераважна праз сетку чэкавых крамаў «Бярозка»).
23 верасня 1987 з канвеера сышлі першыя ГАЗ-24-12 «універсал» і ГАЗ-24-13 «санітарная», вырабленыя на базе ГАЗ-24-10[5]
У канцы 1980-х пачалася распрацоўка прынцыпова новага сямейства легкавых аўтамабіляў з пярэднім і поўным прывадам. Першым пачалося праектаванне прадстаўніцкага седана ГАЗ-3105, які пасля выпускаўся абмежаванай серыяй. Прызначаныя для масавага вытворчасці седаны ГАЗ-3103 (пярэдні прывад) і ГАЗ-3104 (поўны прывад) з-за крызісу ў 1990-х так і не сталі серыйнымі.
У 1989 годзе на хвалі перабудовы на заводзе пачаліся актыўныя работы па стварэнні малатанажнага грузавіка поўнай масай да 3,5 тон для патрэб малога бізнесу, які толькі з’явіўся ў той час. Дзякуючы сістэме канструявання САПР і паскоранай працэдуры выпрабаванняў будучыню сямейства «Газель» ўстала на канвеер ў рэкордна кароткія тэрміны — ужо ў першай палове 1990-х.
З канца 1989 года на канвеер устаў пераходны ад трэцяга да чацвёртага пакаленню грузавік ГАЗ-3307.
Праектная магутнасць і выпуск аўтамабіляў заводам да канца савецкага перыяду перавышалі 300 тысяч у год, каля паловы з ліку якіх складалі легкавыя аўтамабілі.
Пасля распаду СССР прамысловасць Расійскай Федэрацыі пагрузілася ў глыбокі сістэмны крызіс. ГАЗ стаў адным з першых буйных прадпрыемстваў краіны, спрабавалі адаптавацца да новых рынкавых умоў. У лістападзе 1992 года Горкаўскі аўтамабільны завод быў ператвораны ў акцыянернае таварыства адкрытага тыпу (ААТ). Прэзідэнтам ААТ «ГАЗ» быў абраны Н. А. Пугін.
З пачатку 1990-х сярэднетанажны карбюратарны грузавік ГАЗ-3307 пераходнага пакалення, а таксама закліканыя яму на змену дызельныя мадэлі чацвёртага пакалення: ГАЗ-4301, ГАЗ-3306 і ГАЗ-3309 з арыгінальнымі дызелямі ГАЗ паветранага астуджэння, страцілі масавы рынак і ўжо не маглі забяспечыць поўнай загрузкі магутнасцяў і далейшага паспяховага фінансавага існавання велізарнага горадаўтваральнага прадпрыемства ва ўмовах адсутнасці дзяржпадтрымкі. Затое велізарны з часоў СССР адкладзены попыт на легкавыя аўтамабілі дазволіў ГАЗу павялічыць выпуск «Волгі» ў 1,8 разы (з ~70 да 125 тыс. машын у год).
Адначасна ажыццяўлялася перманентная мадэрнізацыя сямейства «Волга». Так, у 1992 годзе з’явіўся седан ГАЗ-31029, які адрозніваўся ад ранейшай мадэлі ГАЗ-24-10 пераважна асучасненым дызайнам пярэдняй і задняй частак кузава. Паралельна на базе «Волгі» быў створаны развазны пікап ГАЗ-2304 «Бурлак», так і не трапіўшы ў серыю па прычыне рэзкага павелічэння выпуску легкавой мадэлі. Дробнасерыйны седан бізнес-класа ГАЗ-3105, які намячаўся на месца «Чайкі», попыту не знайшоў з-за высокага кошту, які быў звязаны, перш за ўсё, з адсутнасцю айчынных тэхналогій вытворчасці сучасных камплектуючых і аксесуараў, а таксама канкурэнцыяй з боку прэстыжных іншамарак, якая ўсё ўзмацнялася.
Затое малатанажны грузавік «Газель», які з’явіўся ў ліпені 1994 года, поўнай масай 3,5 т стаў першай пасляваеннай серыйнай паўтаратонкай ГАЗ. Пазней сямейства «Газель» стала самай запатрабаванай малатанажнай серыяй у зараджаючымся класе LCV, надзвычай папулярным у дробнага і сярэдняга бізнесу і іншых галін постсавецкай эканомікі, стаўшы, такім чынам, сапраўдным выратавальнікам прадпрыемства і забяспечыўшы яму дастаткова ўстойлівыя перспектывы развіцця. Першы мільён «газеляў» будзе выпушчаны за 11 гадоў.
У снежні 1995 года быў сабраны 15-мільённы аўтамабіль маркі «ГАЗ».
Мікрааўтобус ГАЗ-32213 сямейства «Газель», засвоены вясной 1996 года, стаў асновай адроджанага масавага віду грамадскага транспарту — маршрутнага таксі.
У 1996 годзе ГАЗ стаў першым у Расіі вытворцам, які выкарыстаў на сваіх мадэлях рухавікі з 4 клапанамі на цыліндр. Гэта былі 2,3-літровыя 4-цыліндравыя маторы сямейства ЗМЗ-406. Аднак яны яшчэ доўга не маглі выцесніць маральна састарэлыя карбюратарныя рухавікі сямейства ЗМЗ-402, якія вядуць свой радавод з 1958 года, па прычыне іх ніжэйшага кошту.
У 1997 годзе была праведзена чарговая мадэрнізацыя «Волгі». Новая мадэль атрымала індэкс ГАЗ-3110. У тым жа годзе ГАЗ набыў ліцэнзію ў аўстрыйскай кампаніі Steyr на вытворчасць малалітражных дызельных рухавікоў для легкавых аўтамабіляў, мікрааўтобусаў і легкіх грузавікоў. Таксама ў 1997 годзе ГАЗ заключыў пагадненне з італьянскім канцэрнам Fiat аб стварэнні сумеснага прадпрыемства пад назвай «Ніжагорад-мотарс» па зборцы легкавых аўтамабіляў Fiat. Пад новае СП былі падрыхтаваныя плошчы цэхаў былога завода дызельных рухавікоў ГАЗ, якія прастойвалі пасля згортвання іх выпуску, але з-за дэфолту 1998 года праект не адбыўся. У другой палове 1998 года ў вытворчасць была запушчана другое сямейства малатанажных грузавікоў і мікрааўтобусаў ГАЗ «Собаль» поўнай масай да 2,8 т. У 1999 годзе пазадарожны грузавік падвойнага прызначэння ГАЗ-66, выпушчаны амаль мільённым накладам, быў заменены больш дасканалым капотным грузавіком ГАЗ-3308 «Садко», таксама прынятым на ўзбраенне Расійскай арміі.
З другой паловы 1990-х праводзіліся актыўныя працы па стварэнні сямейства малатанажных пікапаў і пазадарожнікаў ГАЗ-2308 «Атаман», ГАЗ-23081 «Атаман Ярмак» і ГАЗ-3106 «Атаман-2». У 1998 годзе на заднепрываднай платформе «Волга» быў распрацаваны «пераходны» седан ГАЗ-3111, закліканы ўмацаваць пазіцыі Газу ў бізнес-класе (сегмент Е2) да моманту асваення ў серыі перспектыўных мадэляў ГАЗ-3103 і ГАЗ-3104, заснаваных на платформе мадэлі ГАЗ-3105. Аднак пасля дэфолту 1998 года нават кошт не гэтак складанай мадэлі ГАЗ-3111 апынулася занадта высокай для «прасеўшага» рынку.
З канца 1990-х ГАЗ пачаў канструктарскія работы па стварэнні перспектыўнага сярэднетанажнага нізкарамнага грузавіка ГАЗ-3310.
У 1990-я гады ГАЗ разгарнуў супрацоўніцтва з сусветнымі вытворцамі абсталявання і аўтакампанентаў:
У лістападзе 2000 года кантрольны пакет ААТ «ГАЗ» быў набыты кампаніяй «Базавы элемент», Алега Дзерыпаскі. У 2001 годзе ГАЗ увайшоў у склад аўтамабілебудаўнічага холдынгу «Руспрамаўта», які ў выніку кардынальнай рэструктурызацыі 2005 года ператвораны ў холдынг «Група ГАЗ», дзе ГАЗу адведзена роля галаўнога прадпрыемства. Адпаведна ўсе прадукты «Групы» былі размеркаваны паміж дывізіёнамі, сфармаванымі па вытворчаму, а не тэрытарыяльнаму прынцыпу. Спецыялізацыя ГАЗу па выпуску лёгкіх і сярэдніх камерцыйных аўтамабіляў была захавана. Па дадзеных «Групы» яна займае месца лідара ў Расіі па выпуску лёгкіх камерцыйных аўтамабіляў.
Ужо ў канцы 2000 года на ГАЗе пачалася буйная рэарганізацыя. Пасля шэрагу перспектыўных напрамкаў, у тым ліку праграма выпуску пікапаў і пазадарожнікаў «Атаман», легкавы аўтамабіль ГАЗ-3115 сегмента D і шэраг іншых праектаў былі згорнутыя з-за недахопу фінансавых сродкаў і нізкай маркетынгавай прывабнасці. Была кардынальна рэарганізавана дылерская сетка (па сутнасці яна была створана з нуля), праведзена поўная фінансавая рэвізія прадпрыемства, шэраг няпрофільных актываў выведзены за рамкі ААТ. Гэтыя меры дазволілі спачатку паменшыць стратнасць, а да сярэдзіны дзесяцігоддзя выйсці на ўзровень рэнтабельнасці. Асноўная ўвага была нададзена развіццю найканкурэнтаздольнейшага напрамку — лёгкім камерцыйным аўтамабілях поўнай масай да 3,5 т (Light Commercial Vehicle), у сегменце якіх ГАЗ фактычна з’яўляецца манапалістам. У 2005 годзе прадпрыемства змагло асвоіць серыйны выпуск новага сямейства нізкарамных сярэднетанажных грузавікоў ГАЗ-3310 «Валдай», а агульнае ажыўленне эканомікі павысіла попыт і на традыцыйныя сярэднетанажныя грузавікі ГАЗ-3307, 3309 і ГАЗ-3308 «Садко». У 2005-м і 2006 гадах «Група ГАЗ» прадпрымала істотныя намаганні па пераадоленні тэхналагічнага і часовага адставання ад вядучых сусветных вытворцаў, пры гэтым для паскарэння асваення новай тэхнікі актыўна выкарыстоўваўся вопыт вядучых аўтавытворцаў. У лік стратэгічных мэтаў «групы ГАЗ» уваходзіла павелічэнне маштабаў бізнесу і ўваходжанне ў клуб глабальных гульцоў міжнароднага аўтамабільнага рынку. Асноўную ўвагу «Група ГАЗ» засяродзіла на сегментах лёгкіх камерцыйных аўтамабіляў, легкавых аўтамабіляў класа Е і сілавых агрэгатаў. Дывізіён «LCV» у 2006 годзе быў павялічаны за кошт набыцця «групай ГАЗ» ангельскай фірмы LDV Group, якая спецыялізуецца на вытворчасці лёгкіх пярэднепрывадных фургонаў Maxus поўнай масай да 3,5 т. у траўні 2008 года ГАЗ прыступіў да зборкі ў Ніжнім Ноўгарадзе фургонаў і мікрааўтобусаў Maxus з ангельскіх буйнавузлавых камплектаў. Па меры лакалізацыі і пераходу на тэхналогію CKD зборкі, аб’ём вытворчасці Maxus павінен быў скласці 50 тыс. у год, але з-за крызісу і банкруцтва LDV праект да гэтай стадыі так і не дайшоў і быў згорнуты ў сярэдзіне 2009 года.
Да 2005 года функцыянаваў як адзінае ААТ «ГАЗ», у ходзе рэструктурызацыі зборачныя вытворчасці легкавых і грузавых аўтамабіляў выдзелены ў асобнае даччынае таварыства ААТ Аўтамабільны завод «ГАЗ» (Аўтамабільны завод «Горкаўскі аўтамабільны завод»). У жніўні 2009 года, пасля скарачэнняў, на ААТ «ГАЗ» (цяпер аб’ядноўвае аўтакампанентныя вытворчасці прадпрыемства) і ААТ Аўтамабільны завод «ГАЗ» працавала 27 000 чалавек[6], да 2013 года колькасць персаналу скарацілася ўжо да 25 000 чалавек.
З 2005 года Горкаўскі аўтазавод уваходзіў у адзін з найбуйнейшых[7] аўтамабілебудаўнічых холдынгаў Расіі «Група ГАЗ». Прадпрыемства аб’ядноўвае два дывізіёна «Групы ГАЗ» — Дывізіён «Лёгкія камерцыйныя і легкавыя аўтамабілі» і Дывізіён «Аўтакампаненты». У Дывізіён «Лёгкія камерцыйныя і легкавыя аўтамабілі» ўваходзяць магутнасці ГАЗа па выпуску аўтамабільнай тэхнікі, у Дывізіён «Аўтакампаненты» — нарыхтоўчыя вытворчасці завода (металургічная, кавальская інструментальная і прэсава-рамная вытворчасці; вытворчасць арматуры, колаў і рулявога кіравання; корпус каляровага ліцця; завод аўтамабільных агрэгатаў; завод штампаў і прэс-формаў).
З-за канфлікту па цэнах на рухавікі з ЗМЗ у 2006—2008 гадах частка выпуску аўтамабіляў «Волга», «Собаль» і «ГАЗель» абсталёўваліся імпартнымі рухавікамі Chrysler 2,4 л.
Дывізіён «Легкавыя аўтамабілі» ажыццявіў у чэрвені 2007 года рэстайлінг салона седанаў «Волга» (31105 і 3102), але падзенне попыту на маральна састарэлы мадэльны шэраг і крызіс прымусілі ГАЗ згарнуць у канцы 2008 года вытворчасць дадзеных мадэляў. У развіццё легкавога мадэльнага шэрагу «Група ГАЗ» купіла ў 2006 годзе ў канцэрна DaimlerChrysler зборачнае прадпрыемства «Стэрлінг-Хілз», якое вырабляла сяреднеразмерныя седаны Chrysler Sebring і Dodge Stratus. На абсталяванні, якое было вывезенае з ЗША, з ліпеня 2008 года быў арганізаваны выпуск уласнай мадэлі сегмента Е Volga Siber. Аб’ём вытворчасці Volga Siber меркаваўся ў колькасці 65 тыс. у год, але мадэль апынулася непапулярнай, і пасля выпуску 8,7 тыс. аўтамабіляў зборка была згорнута ў канцы 2010 года.
У 2010 годзе ГАЗ вырабіў 70,3 тыс. грузавых аўтамабіляў (+78,1 % да 2009 году). Праз дылерскую сетку ААТ «ГАЗ» у 2010 годзе было рэалізавана 83,25 тыс. грузавых аўтамабіляў і аўтобусаў (+61,6 % да 2009 года), у тым ліку экспарт у больш чым 30 краін свету.
Калі доля Газу ў вытворчасці LCV і мікрааўтобусаў ў краіне складае каля 59 %, то ў вытворчасці легкавых аўтамабіляў яго доля ўпала да 0,4 % і на гэтым прысутнасць самастойнай маркі «ГАЗ» у легкавым сектары скончылася. Аднак прадпрыемства вярнулася ў легкавы сегмент за кошт зборкі замежных брэндаў Bmw, Volkswagen і Skoda.
Ужо ў верасні 2008 года ГАЗ сутыкнуўся з фінансавым крызісам, а з кастрычніка — з крызісам збыту. У чацвёртым квартале 2008 года і ў студзені 2009 года ГАЗ некалькі разоў спыняў канвеер з мэтай разгрузкі затавараных пляцовак гатовай прадукцыі. У сувязі з узнікненнем сур’ёзнай запазычанасці перад пастаўшчыкамі, а таксама аферты па аблігацыях на суму $147 млн, у пачатку лютага Урадам РФ было прынята рашэнне аб аказанні фінансавай падтрымкі «Групе ГАЗ»[8].
У сувязі з крызісам кіраўніцтва ГАЗу распачало розныя антыкрызісныя пакеты мер, так, з канца 2008 года ўведзены карацейшы працоўны тыдзень і скарочаны персанал (са 105 да 95 тыс.). Нягледзячы на прыпынак у лістападзе 2008 года канвеернага вытворчасці седанаў 31105 і 3102 маральна састарэлага сямейства «Волга», меркавалася ажыццявіць іх патанненне і пры наяўнасці попыту зноў запусціць у вытворчасць. Аднак аднаўлення попыту так і не настала і вясной-летам 2009 года легкавы канвеер быў дэмантаваны, у далейшым на ім мяркуецца зборка іншамарак. Планы па выпуску ў 2009 годзе новай мадэлі Volga Siber былі скарэкціраваны да 8 тыс., а пазней і да 3 тыс., фактычна было выраблена толькі 1717 седанаў, з якіх рэалізаваны 428 машын. У 2009 годзе Volga Siber была ўключана ў спіс расійскіх аўтамабіляў для цэнтралізаваных дзяржзакупак, але не патрапіла ў афіцыйны спіс легкавых мадэляў з датуемымі крэдытамі для фізічных асоб. У 2010 Siber трапіў у спіс мадэляў, уключаных у праграму ўтылізацыі, за кошт чаго ГАЗ змог вырабіць за 10 месяцаў 2010 года запланаваны аб’ём у 5,1 тыс. седанаў і згарнуў 31 кастрычніка іх вытворчасць[9].
6 мая 2009 года «Група ГАЗ» прадала малайзійскаму канцэрну Weststar свой брытанскі завод LDV Holdings, які належаў расейскаму канцэрну на працягу трох гадоў і выпускаў камерцыйныя аўтамабілі пад маркай Maxus[10]. Пастаўкі зборачных камплектаў Maxus на ГАЗ былі спыненыя ў тым жа 2009 годзе, а мадэль выведзена з расійскага рынку.
Для захавання продажаў лёгкіх камерцыйных аўтамабіляў ГАЗ распрацаваў версію «Газель», патаннеўшую да $6 000, з рухавіком УМЗ-4216 і палегчанай кабінай[11]. Аднак мадэль не карысталася попытам — была выпушчаная толькі абмежаваная партыя каля 700 машын.
4 лютага 2010 года «Група ГАЗ» пачала серыйны выпуск мадэрнізаваных сямействаў лёгкіх камерцыйных аўтамабіляў «Газэль-Бізнэс» і «Собаль-Бізнэс». Продаж мадэрнізаваных аўтамабіляў праз дылерскую сетку распачаты 25 лютага 2010 года[12].
20 ліпеня 2010 года «Група ГАЗ» пачала серыйны выпуск дызельнай мадыфікацыі аўтамабіля «Газэль-Бізнэс»[13].
У канцы кастрычніка 2010 года ГАЗ абвясціў аб пачатку вытворчасці 4-тонай версіі ГАЗ-33106 з рухавіком Cummins ISF 3.8[14].
31 кастрычніка 2010 года спынена вытворчасць Volga Siber[15].
23 снежня 2010 года канцэрн Daimler і «Група ГАЗ» падпісалі пагадненне аб арганізацыі вытворчасці лёгкіх камерцыйных аўтамабіляў Mercedes-Benz Sprinter (серыі W901-W905) на Горкаўскім аўтазаводзе. Выпуск LCV пачаты ў 2013 годзе[16].
У пачатку лютага 2011 года «Група ГАЗ» і амерыканскі канцэрн GM падпісалі пагадненне аб кантрактнай зборцы на магутнасцях ГАЗ новага пакалення мадэлі Chevrolet Aveo. Пачатак зборкі адбылося ў лютым 2013 года.
У сярэдзіне чэрвеня 2011 года Volkswagen Group Rus і група ГАЗ падпісалі пагадненне на восем гадоў аб кантрактнай зборцы 110 000 легкавых аўтамабіляў у год на магутнасцях ГАЗу. Пагадненне падпісана ў рамках пераходу Volkswagen на новы рэжым прамысловай зборкі аўтамабіляў у Расіі. Зборка мадэляў VW Jetta, Škoda Yeti і Škoda Octavia будзе ажыццяўляцца на базе лініі Volga Siber[17]. Вытворчасць легкавых мадэляў ўласнай распрацоўкі ў бліжэйшы час пакуль не мяркуецца.
9 красавіка 2013 года было пачата серыйную вытворчасць аўтамабіля «Газель Next», якая з’яўляецца «Газеллю» другога пакалення[18].
У 2020 годзе «Группа ГАЗ» запусціла продаж пазадарожных грузавікоў «Садко Некст» грузападымальнасцю да трох тон.
У студзені 2021 года «Группа ГАЗ» адкрыла продаж на новы сярэднетанажны грузавы аўтамабіль «Валдай NEXT».
18 лютага 2021 года «Группа ГАЗ» афіцыйна прэзентуе «Валдай NEXT» ва ўсіх дылерскіх аўтасалонах краіны.
У 2012 годзе завод выпускаў розныя мадэлі аўтамабіляў:
Акрамя гэтага, аўтазавод ўдзельнічае ў рэалізацыі нацыянальнага праекта «Ахова здароўя», пастаўляючы аўтамабілі хуткай дапамогі на базе аўтамабіля «ГАЗель» ва ўстановы аховы здароўя ва ўсіх рэгіёнах Расіі (80 % парку медыцынскіх аўтамабіляў краіны).
У 2010 годзе АЗ ГАЗ было адгружана 88 347 аўтамабіляў, што на 64,6 % больш, чым у 2009 годзе (53 668 адз.)[19].
«ГАЗ» экспартуе сваю прадукцыю ў больш чым 30 краін свету. Традыцыйнымі рынкамі збыту з’яўляюцца краіны Усходняй Еўропы і СНД, Паўднёва-Усходняй Азіі, Паўднёвай Амерыкі, Блізкага Усходу і Афрыкі.
ГАЗ мае сертыфікат на адпаведнасць сістэмы якасці нацыянальным і міжнародным стандартам ISO 9001:2000, прысвоены экспертамі «TUV Management Service GmbH» (Германія).
| Мадэль | Года выпуску |
|---|---|
| ГАЗ-А | 1932—1936 |
| ГАЗ-М-1 | 1936—1942 |
| ГАЗ-11-73 | 1940—1942, 1945—1948 |
| М-20 «Перамога» | 1946—1958 |
| ЗІМ (ГАЗ-12) | 1950—1960 |
| ГАЗ-21 «Волга» | 1956—1970 |
| ГАЗ-22 «Волга» | 1962—1970 |
| ГАЗ-23 «Волга» | 1962—1970 |
| ГАЗ-13 «Чайка» | 1959—1981 |
| ГАЗ-24 «Волга» | 1967—1985 |
| ГАЗ-24-95 | 1974 |
| ГАЗ-24-02 «Волга» | 1972—1987 |
| ГАЗ-24-24 «Волга» | 1971—1986 |
| ГАЗ-14 «Чайка» | 1977—1989 |
| ГАЗ-24-10 «Волга» | 1985—1992 |
| ГАЗ-24-34 «Волга» | 1986—1991 |
| ГАЗ-3102 «Волга» | 1981—2009 |
| ГАЗ-3101 «Волга» | 1984—1991 |
| ГАЗ-31029 «Волга» | 1992—1997 |
| ГАЗ 31022 «Волга» | 1992—1997 |
| ГАЗ-3103 «Волга» | 1997 |
| ГАЗ-3105 «Волга» | 1992—1996 |
| ГАЗ-3107 «Волга» | |
| ГАЗ-3110 «Волга» | 1997—2005 |
| ГАЗ-310221 «Волга» | 1997—2008 |
| ГАЗ-3111 «Волга» | 2001—2002, 2004 |
| ГАЗ-3112 «Волга» | |
| ГАЗ-31105 «Волга» | 2003—2009 |
| ГАЗ-311055 «Волга» | 2005—2007 |
| Volga Siber | 2008—2010 |
| Мадэль | Года выпуску |
|---|---|
| ГАЗ-АА | 1932—1938 |
| ГАЗ-ААА | 1936—1943 |
| ГАЗ-ММ | 1938—1947 |
| ГАЗ-51 | 1946—1975 |
| ГАЗ-63 | 1948—1968 |
| ГАЗ-62 | 1959—1962 |
| ГАЗ-52 | 1961—1992 |
| ГАЗ-53 | 1961—1992 |
| ГАЗ-66 | 1964—1999 |
| ГАЗ-3307 | 1989—2009 |
| ГАЗ-4301 | 1992—1995 |
| ГАЗ-3306 | 1993—1995 |
| ГАЗ-3302 «Газэль» | з 1994 |
| ГАЗ-3309 | 1995—2020 |
| ГАЗ-2705 «Газэль» | з 1995 |
| ГАЗ-3308 «Садко» | 1997—2020 |
| ГАЗ-3310 «Валдай» | 2004—2015 |
| Газэль NEXT | з 9 красавіка 2013 |
| ГАЗон NEXT | з 19 верасня 2014 |
.JPG)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
