Вінніца

Ві́нніца (укр.: Вінниця) — горад абласнога значэння, адміністрацыйны цэнтр Вінніцкай вобласці Украіны. Плошча 79,94 км². Насельніцтва 387 000 чал. (2024)^[2]. Знаходзіцца за 199 км на паўднёвы захад ад Кіева. Чыгуначны вузел.

Вінніца Вінниця Герб[d] Сцяг[d] Краіна  Украіна Каардынаты 49°14′14″ пн. ш. 28°28′02″ у. д.HGЯO Кіраўнік Сяргей Маргуноў[d] Заснаваны 1363 Першая згадка 1355 Плошча 79,94 км² Вышыня цэнтра 248 м Водныя аб’екты Паўднёвы Буг Насельніцтва ▼369 739 чал. (1 студзеня 2022)[1] Часавы пояс UTC+2 і UTC+03:00 Тэлефонны код +380-432 Паштовы індэкс 21000-21499 Афіцыйны сайт Віньніцкая меская рада Вінніца на карце Украіны

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Заснавана ў 2-й палове XIV ст. літоўскімі князямі Карыятавічамі. У 1395 годзе ўключана ў Вялікае Княства Літоўскае, пасля Люблінскай уніі (1569) у складзе Кароны. У XV—XVI ст. неаднаразова спусташалася татарамі. У 1640 годзе атрымала магдэбургскае права.

З 1793 года ў Расійскай імперыі, цэнтр павета Брацлаўскага намесніцтва, з 1798 — Падольскай губерні. Была значным гандлёвым цэнтрам Падолля.

З 1917 года ў складзе Украіны. У 1918—1920 гадах акупіравана нямецка-аўстрыйскімі войскамі, белагвардзейцамі. З 1932 года цэнтр вобласці. Гл. таксама Вінніцкая трагедыя.

У Вялікую Айчынную вайну ў 1941—1944 гадах акупіравана нямецка-фашысцкімі захопнікамі.

Узброеныя сілы Расіі 14 ліпеня 2022 года нанеслі ўдар ракетамі марскога базіравання «Калібр» па будынку гарнізоннага дома афіцэраў у Вінніцы^[3].

Асвета

• Вінніцкі нацыянальны аграрны ўніверсітэт
• Вінніцкі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт
• Вінніцкі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Міхаіла Кацюбінскага
• Вінніцкі нацыянальны медыцынскі ўніверсітэт імя М. І. Пірагова
• Данецкі нацыянальны ўніверсітэт імя Васіля Стуса

Транспарт

• Вінніцкі трамвай

Насельніцтва

Год Колькасць 1849 1 214 1858 10 280 1878 23 591 [4] 1885 18 389 1888 19 419 Год Колькасць 1893 24 989 1897 30 563 1905 36 277 1923 51 315 1926 57 990 Год Колькасць 1931 60 018 1939 93 032 2010 367 610 2015 372 432 [5] 2018 371 855 [6] Год Колькасць 2021 370 601 [7] 2022 369 739 [1]

Гарады-пабрацімы

•  Vinica^[d], Паўночная Македонія (18 мая 2013)^[8]
•  Бат-Ям, Ізраіль (11 кастрычніка 2012)^[9][10]
•  Бурса, Турцыя (красавік 2004)^[11][12]
•  Бэлць, Малдова
•  Бірмінгем, ЗША (10 сакавіка 2003)^{[13][14][…]}
•  Вэнтспілс, Латвія (14 верасня 2022)^[15]
•  Гурджаані, Грузія^[16]
•  Карлсруэ, Германія (22 красавіка 2023)^{[17][18][…]}
•  Кельцы, Польшча (19 сакавіка 1994)^[19][20]
•  Люблін, Польшча (8 кастрычніка 2013)^{[21][22][…]}
•  Ліпецк, Расія
•  Мюнстэр, Германія (9 сакавіка 2023)^[23][24]
•  Нансі, Францыя (9 снежня 2023)^[25][26]
•  Неўскі раён, Расія
•  Панявеж, Літва (16 лютага 2015)^{[27][28][…]}
•  Панявежскае гарадское самакіраванне^[d], Літва (16 лютага 2015)
•  Пітэрбара, Вялікабрытанія (1991)^[29]
•  Руставі, Грузія (17 верасня 2016)^[30]
•  /  Рыбніца, Малдова / Прыднястроўе^[31]
•  Цюрых, Швейцарыя (2010)
•  Ясы, Румынія

Славутасці

• Спаса-Праабражэнскі сабор

Вядомыя асобы

• Вольга Мікалаеўна Грамыка (нар. 1978) — беларуская пісьменніца.
• Віктар Ніканавіч Емяльянаў (1926—1990) — беларускі архітэктар.
• Валерый Аляксеевіч Чалы (нар. 1970) — украінскі дыпламат.

Зноскі

1. Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны Чисельність наявного населення Українина 1 січня 2022 — Кіеў: Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q115154676'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543'></a>
2. Якою буде Вінниця у 2041 році? Населення зросте до понад 400 тисяч людей, що ще зміниться? - 20 хвилин (укр.). vn.20minut.ua. Праверана 17 верасня 2024.
3. tass.ru
4. А. С. Винница // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. VI. — С. 425–426.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q602358'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19908137'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23892902'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4413678'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24363859'></a>
5. http://vn.ukrstat.gov.ua/index.php/statistical-information/2820-2010-11-26-08-09-32.html
6. Державна служба статистики України Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року — Київ: Державна служба статистики України, 2018. Праверана 14 чэрвеня 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q64581614'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543'></a>
7. Державна служба статистики України Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року — Київ: Державна служба статистики України.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107450340'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543'></a>
8. https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab12
9. https://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab6 Праверана 29 красавіка 2022.
10. https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab6
11. https://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab5 Праверана 29 красавіка 2022.
12. https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab5
13. https://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab4 Праверана 29 красавіка 2022.
14. https://birminghamsistercities.org/ukraine Праверана 29 красавіка 2022.
15. https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab10
16. https://gurjaani.gov.ge/ge/damegobrebuli-kalakebi
17. https://vmr.gov.ua/istorychnyi-krok-u-spivpratsi-vinnytsi-ta-karlsrue-serhii-morhunov-pro-pidpysannia-uhody-pro-pobratymstvo
18. https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab7
19. https://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab1 Праверана 29 красавіка 2022.
20. https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab1
21. https://www.vmr.gov.ua/en/Contents/ContentItems/4s2h44bepmbphsvkdf1vt4qscy#parentHorizontalTab11
22. https://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/winnica-ukraina-miasto-zaprzyjaznione,9137,w.html
23. https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab9
24. https://www.stadt-muenster.de/international/solidaritaetspartnerschaft
25. https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab8
26. https://www.nancy.fr/actualites/detail-actualites/signature-dune-charte-de-jumelage-entre-nancy-et-vinnytsia-ukraine
27. https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab2
28. https://2021.vmr.gov.ua/en/Lists/TwinCities/ShowContent.aspx?ID=9
29. https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab3
30. https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab13
31. https://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab7 Праверана 29 красавіка 2022.