Барбара Мак-Клінтак

Барбара Мак-Клінтак (англ.: Barbara McClintock; 16 чэрвеня 1902, Хартфард, Канектыкут — 2 верасня 1992, Хантынгтан, Нью-Ёрк) — амерыканскі навуковец-цытагенетык, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне (1983). На працягу сваёй кар’еры Мак-Клінтак займалася галоўным чынам даследаваннем цытагенетыкі кукурузы.

Барбара Мак-Клінтак
англ.: Barbara McClintock
Барбара Мак-Клінтак, 1983 год.
Дата нараджэння	16 чэрвеня 1902(1902-06-16)[1][2][…]
Месца нараджэння	Хартфард, Capitol Planning Region[d], Канектыкут, ЗША[3]
Дата смерці	2 верасня 1992(1992-09-02)[1][2][…] (90 гадоў)
Месца смерці	Хантынгтан, акруга Сафалк[d], штат Нью-Ёрк, ЗША
Грамадзянства	ЗША
Маці	Sara Ryder McClintock[d][4]
Род дзейнасці	cytogeneticist
Навуковая сфера	генетыка[5] і цытагенетыка[5]
Месца працы	Місурыйскі ўніверсітэт[3] Лабараторыя ў Колд-Спрынг-Харбар[d] Карнельскі ўніверсітэт[3]
Альма-матар	Карнельскі ўніверсітэт[3] Erasmus Hall High School[d] (1919) Cornell University College of Agriculture and Life Sciences[d] Місурыйскі ўніверсітэт[3]
Навуковы кіраўнік	Rollins Adams Emerson[d]
Вядомыя вучні	Харыет Крэйтан[6] Элен Краўс[7]
Вядомая як	адкрывальнік транспазона
Член у	Нацыянальная акадэмія навук ЗША[8] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Амерыканскае філасофскае таварыства[9] Амерыканская асацыяцыя садзейнічання развіццю навукі[9] Лонданскае каралеўскае таварыства
Узнагароды	грант Гугенхайма (1933) стыпендыя Мак-Артура (снежань 1981) прэмія Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні (1981) прэмія Вольфа па медыцыне (1981) Нацыянальная зала славы жанчын[d] (1986) Thomas Hunt Morgan Medal[d] (1981) прэмія Луізы Грос-Хорвіц (1982) Connecticut Women's Hall of Fame[d] (2008) Кімбераўская прэмія па генетыцы[d] (1967) Rosenstiel Award[d] (1977) прэмія Шарля-Леапольда Маера[d] (1982) член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (29 чэрвеня 1989) ганаровы доктар Гарвардскага ўніверсітэта[d] (чэрвень 1979)
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Скончыла Бруклінскі і Карнельскі ўніверсітэты (1927). З 1927 года ў Карнельскім, з 1936 года ў Місурыйскім універсітэтах, з 1941 года ў інстытуце Карнегі ў Вашынгтоне.

З’яўляецца аўтарам навуковых прац па цытагенетыцы. Апісала рад нястачы асобных локусаў у храмасомах кукурузы і яго генетычныя вынікі. Даказала наяўнасць абмену аднолькавымі гамалагічнымі ўчасткамі храмасом разам з лакалізаванымі ў іх генамі пры красінговеры. Вызначыла механізм сістэмы геннага кантролю на прыкладзе сістэмы «дысацыяцыя — асацыяцыя», адкрыла існаванне «кантралюючых элементаў», якія павялічваюць мутабільнасць.

Член Нацыянальнай АН ЗША, Амерыканскай акадэміі навук і мастацваў.

Барбара Мак-Клінтак памерла ад натуральных прычын у Хантынгтане, Нью-Ёрк, 2 верасня 1992 года ва ўзросце 90 гадоў. Яна ніколі не была замужам і не мела дзяцей^[10].

Узнагароды

• Kimber Genetics Award (1967)
• Нацыянальны навуковы медаль ЗША (1970)
• Louis and Bert Freedman Foundation Award (1978)
• Lewis S. Rosensteil Award (1978)^[11]
• Прэмія Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні (1981)^[12]
• Прэмія Вольфа па медыцыне (1981)
• Медаль Томаса Ханта Моргана (1981)
• Прэмія Луізы Грос-Хорвіц (1982)^[13]
• Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне (1983)
• Нацыянальная зала славы жанчын (1986)
• Медаль Бенджаміна Франкліна за выдытныя дасягненні ў навуцы (1993)^[14]

Асноўныя публікацыі

• «A cytological and genetical study of triploid maize». (1929)
• «A Correlation of Cytological and Genetical Crossing-Over in Zea Mays». (1931)
• «The order of the genes C, Sh, and Wx in Zea Mays with reference to a cytologically known point in the chromosome». (1931)
• «The stability of broken ends of chromosomes in Zea Mays». (1941)
• «Neurospora: preliminary observations of the chromosomes of Neurospora crassa». (1945)
• «The origin and behavior of mutable loci in maize». (1950)
• «Induction of instability at selected loci in maize». (1953)
• «Some parallels between gene control systems in maize and in bacteria». (1961)
• «Chromosome constitution of races of maize. Its significance in the interpretation of relationships between races and varieties in the Americas». (1981)

Зноскі

1. Barbara McClintock // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. Barbara McClintock // FemBio database Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q61356138'></a>
3. Guggenheim Fellows database

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107425373'></a>
4. Geni.com — 2006.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2621214'></a>
5. Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
6. Kass L. B. «Harriet B. Creighton (1909-2004), on Women Pioneers in Plant Biology»(англ.) // American Society of Plant Biologists website. — 2007. Архівавана з першакрыніцы 27 ліпеня 2010.
7. Gerbi S.A.. Helen Crouse (1914–2006): Imprinting and Chromosome Behavior (англ.) (pdf). Genetics Society of America (24 кастрычніка 2009). Праверана 21 жніўня 2009.
8. http://www.nasonline.org/member-directory/deceased-members/52803.html Праверана 25 лютага 2018.
9. NNDB — 2002.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513'></a>
10. Kolata, Gina (4 September 1992), Dr. Barbara McClintock, 90, Gene Research Pioneer, Dies, New York Times
11. Fedoroff, Nina (1995), «Barbara McClintock», Biographical Memoirs V.68 (Washington, DC: National Research Council/The National Academies Press): pp. 211—236
12. Geneticist B. McClintock Dies; Nobelist, Washington Post — via HighBeam Research (subscription required)
13. «The Louisa Gross Horwitz Prize for Biology or Biochemistry», cumc.columbia.edu (Columbia University)
14. Benjamin Franklin Medal for Distinguished Achievement in the Sciences Recipients, American Philosophical Society

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — 560 с.: іл.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Barbara McClintock
• Аўтабіяграфія Барбары Мак-Клінтак на Нобелеўскім сайце
• Cold Spring Harbor Laboratory Archives, Barbara McClintock:A Brief Biographical Sketch
• Enhancer and Gene Trap Transposon Mutagenesis in Arabidopsis, comprehensive article on the use of Ac/Ds and other transposons for plant mutagenesis
• Парадоксы непрызнання: Мендэль і Мак-Клінтак Архівавана 28 красавіка 2020.
• Гіганты генетыкі: непазбежнасць непрызнання Архівавана 4 сакавіка 2016.
• Cтруктура і арганізацыя генома Архівавана 9 снежня 2008.