From Wikipedia, the free encyclopedia
William John Burchell (* 23 Julie 1781, † 3 Maart 1863 in Fulham, Londen) was 'n Engelse ontdekkingsreisiger, natuurkundige, botanikus, kunstenaar en skrywer. Hy word by die belangrikste natuurkundiges gereken wat ekspedisies op die vasteland van Afrika onderneem het, waaronder 'n botaniese en dierkundige reis na die binneland van Suid-Afrika tussen 1810 en 1815. Sy ervarings en vakkennis van land en natuur het 'n beslissende rol by die beplanning van die eerste Britse volksplanting in die Oos-Kaap, die 1820-Setlaars, gespeel.
William John Burchell | |
|---|---|
 William John Burchell Litografie deur Thomas Herbert Maguire (1854) | |
| Gebore | 23 Julie 1781 |
| Sterf | 3 Maart 1863 Fulham, Londen, Verenigde Koninkryk |
| Nasionaliteit | Verenigde Koninkryk |
| Beroep | Ontdekkingsreisiger, natuurkundige, botanikus, kunstenaar en skrywer |
| Bekend vir | Travels in the Interior of Southern Africa, twee boekdele (1822 en 1824) |
Burchell se amptelike botaniese outeursafkorting is Burch.
Burchell is as die oudste seun van Matthew Burchell gebore, 'n welgestelde botanikus en eienaar van die Fulham-plantkwekery wat nege en 'n half akkers grond langsaan die tuine van die Fulham-paleis beslaan het. William het al vroeg in natuurkunde begin belangstel. Hy het sy opleiding as leerling-botanikus in die Koninklike Botaniese Tuin in die Londense stadsdeel Kew ontvang. In 1803 is hy as lid van die Linnean Society verkies. In hierdie tyd het hy verlief geraak op Lucia Green, 'n jong dame uit Fulham. Sy ouers was egter gekant teen hul verlowing.
Op 7 Augustus 1805 het Burchell aan boord van die Northumberland, 'n skip van die Oos-Indiese Kompanjie, na St. Helena vertrek. Hy was van voorneme om saam met 'n Londense sakevennoot, William Balcombe (1779-1829), 'n handelsonderneming op dié Suid-Atlantiese eiland te vestig. Nadat hy een jaar lank by handelsaktiwiteite op St. Helena betrokke was, het hy sy ontevredenheid met sy situasie uitgespreek, en die sakevennootskap is kort daarna ontbind. Drie maande later het hy 'n pos as onderwyser op die eiland aanvaar en is later as amptelike botanis aangestel.
Alhoewel sy verloofde Lucia Green van voorneme was om met hom te trou, het sy tydens haar skeepsreis na St. Helena in 1807 op die kaptein van haar skip verlief geraak en Burchell ná haar aankoms op die eiland afgesê. Green het vervolgens met die kaptein getrou, en Burchell was tot sy dood 'n vrygesel.
Op St. Helena het Burchell onder andere kennis gemaak met Jan Willem Janssens, die laaste Nederlandse goewerneur van die Kaapkolonie, en die Duitse natuurkundige Martin Heinrich (Hinrich) Lichtenstein wat enkele jare tevore saam met Janssens uitgebreide reise deur die Kaap onderneem het. In 1810 het Burchell op aanbeveling van Janssens na Kaapstad geseil om self plant- en dierkundige navorsing in Suid-Afrika te doen en sy botaniese versameling uit te brei.
Stormagtige weer het die aankoms van Burchell se skip in Suid-Afrika met dertien dae vertraag, maar op 26 November 1810 het hy uiteindelik in Tafelbaai geland. Die aanleer van die Kaaps-Nederlandse omgangstaal was deel van sy voorbereidings. In Junie 1811 het hy met 'n goed toegeruste ossewa vanuit Kaapstad vertrek vir sy ekspedisie na die binneland. Hy is deur Khoikhoi-gidse vergesel wat tydens sy reis verskeie kere deur ander inheemses vervang is.
Burchell het vyf jaar lank, tot en met 1815, oor 'n afstand van 7 000 km deur grotendeels onverkende gebiede van Suid-Afrika gereis en meer as 50 000 monsters versamel, waaronder diervelle met skedels. Vyfhonderd tekeninge het tydens sy ekspedisie ontstaan, terwyl hy ook sterre- en weerkundige waarnemings gedokumenteer het.
Burchell het sy ekspedisie later in sy Travels in the Interior of Southern Africa beskryf, 'n werk wat in twee boekdele in 1822 en 1824 verskyn het. Daar is min twyfel dat hy van voorneme was om 'n derde boekdeel te publiseer aangesien die tweede deel lank voor die voltooiing van sy reis eindig. 'n Fotomeganiese herdruk van sy werk is in 1967 deur C. Struik Uitgewers in Kaapstad uitgegee.[1] In respektiewelik 2010 en 2012 het Nabu Press en Ulan Press herdrukte uitgawes vrygestel wat deur amazon.com verkoop word.
Op 25 Augustus 1815 het Burchell aan boord van die Kate vanuit Kaapstadhawe vertrek, met 48 kiste van botaniese en dierkundige monsters, waaronder dié van Burchell se sebra en 'n witrenoster. Die skip het op sy reis in St. Helena aangedoen. Op 11 November 1815 het Burchell in Fulham aangekom. In die volgende tien jaar het Burchell sy versamelings georden en gedokumenteer. Groot dele daarvan het hy aan die Britse Museum se Natuurhistoriese afdeling (tans die Natuurhistoriese Museum) geskenk. Ongelukkig is baie van sy monsters beskadig omdat hulle in die museum nie op 'n professionele manier gestoor is nie, tot onsteltenis van Burchell.
'n Dispuut oor dié saak het tussen Burchell en die museum se bestuurders ontstaan wat kwade gevoelens aan albei kante ontlok het. Dr. John Edward Gray (1800-1875), die destydse kurator van die Britse Museum se dierkundige versamelings, het ná die dispuut aan Burchell se sebra die Latynse naam Asinus burchelli gegee, welwetende dat asinus ook die Latynse term vir "domkop" is.[2] Die huidige wetenskaplike naam is Equus burchelli.
Burchell het tussen 1825 en 1830 verdere ekspedisies onderneem, hierdie keer in Brasilië waar hy weer tienduisende monsters versamel het, waaronder meer as 20 000 insekte en 362 voëlspesies. In Maart 1825 het hy uit Engeland vertrek. Op pad na Suid-Amerika het hy twee maande lank monsters in Portugal en op die Kanariese eiland Tenerife versamel.
Burchell het in Julie 1825 in Rio de Janeiro aangekom waar hy meer as 'n jaar sou deurbring. Tydens sy verblyf in die stad het hy 'n reeks van aansigte van Rio de Janeiro geteken wat later as voorbeeld vir Robert Burford se panoramiese skildery sou dien. Daarnaas het hy talle sterre- en weerkundige waarnemings gedoen, botaniese, entomologiese en mineralogiese monsters in die omliggende distrikte versamel en 'n besoek aan Minas Gerais gebring.
Vanuit Rio de Janeiro het Burchell verder suidwaarts na Santos geseil, waar hy drie maande lank monsters versamel het, en verder na Cubatão gereis waar hy twee maande in 'n afgeleë boshut deurgebring het. Sy volgende bestemming was São Paulo waar hy sewe maande lank sou bly. Vir sy ekspedisie na Goiás het hy muile en muildrywers gehuur. Burchell was oorspronklik van plan om enkele jare lank monsters in die Brasiliaanse binneland te versamel, maar nadat die nuus hom bereik het dat een van sy ouers ernstig siek was het hy sy ontdekkingsreis verkort. Hy het noordwaarts na Porto Real getrek en in Junie 1829 in Pará aangekom van waar hy terug na Engeland gevaar het.
Die enigste verslae oor sy Brasiliaanse ekspedisies kom in twee briewe voor wat hy aan William Hooker geskryf het en wat later deur die Linnean Society in boekdeel II van Botanical Miscellany gepubliseer is. Die reisjoernale het egter verlore gegaan, net soos die dagboeke wat Burchell gedurende sy latere reise geskryf het. Sy veldnotaboeke met noukeurige beskrywings van sy plantversameling, waaruit die laaste deel van sy reis gerekonstrueer kan word, word in Kew bewaar.
Tydens sy laaste ekspedisies, wat ook 'n groot finansiële las op hom geplaas het, het Burchell uitgeput geraak. In 1830 het hy vir goed na Engeland teruggekeer. Die omvang en betekenis van sy wetenskaplike werk is nie deur al sy tydgenote raakgesien en gewaardeer nie. Burchell het hom in sy latere lewe in toenemende mate aan die openbare lewe onttrek en is as gedesillusioneerde enkeling beskryf. In sy laaste jare het hy bowendien aan 'n siekte gely. In 1863 het Burchell in sy woning in Fulham, Churchfield-huis, selfmoord gepleeg.
Burchell se omvattende Afrika-versameling het plante, diervelle, geraamtes, insekte, plantsade, bolle en visse ingesluit. Twee jaar ná sy afsterwe het sy suster Anna Burchell die grootste deel van sy versamelings aan wetenskaplike instellings geskenk. Die meeste plantmonsters word sedertdien in die botaniese tuin in Kew bewaar, terwyl sy entomologiese, etnologiese, geologiese en dierkundige versamelings, waaronder baie insekte, voël- en soogdierspesies, aan die nuut geopende Oxfordse Universiteitsmuseum vir Natuurgeskiedenis oorgedra is.
Burchell het bekend gestaan vir sy omvangryke en breedvoerige beskrywings wat elke versamelde monster vergesel het, met besonderhede oor habitat en gewoontes, asook vir sy talle tekeninge en skilderye van landskapstonele, mense, kleredragte, diere en plante. Die Pruisiese regering het Burchell genader en vir hom 'n aansienlike pensioen in vooruitsig gestel, onder voorwaarde dat hy sy hele versamelings na Berlyn sou saamneem om daar te werk en te woon. Hy het die aanbod nie aanvaar nie omdat hy van voorneme was om die resultate van sy navorsingsreise in sy eie land te publiseer, 'n plan wat hy nooit verwesenlik het nie.[3]
In 1819 is Burchell deur 'n gekose komitee van die Britse Laerhuis ondervra oor die geskiktheid van emigrasie na Suid-Afrika, gegewe sy vlak van kennis en ervaring. Sy Hints on emigration to the Cape of Good Hope is in dieselfde jaar gepubliseer. So is reeds een jaar later die eerste Britse emigrasieskema van stapel gestuur waarvolgens die 1820-Setlaars hulle met staatsubsidies in die Oos-Kaap gevestig het.
Die Universiteit van Oxford het in 1830 'n eredoktersgraad aan Burchell toegeken. Hy is daarnaas met 'n reeks plant- en diername vereer, waaronder die monotipiese plantgenus Burchellia R. Br., en 'n verskeidenheid benamings soos Burchell se sebra (Equus burchelli), Burchell se rooivlerkie, die Engelse benaming vir die Gewone vleiloerie (Burchell's coucal), Gevlekte sandpatrys (Pterocles burchelli), Blinksuikerbos (Protea burchellii) en Echiton burchellii, 'n trekmierspesie uit die Nuwe Wêreld.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
