ერნესტო ჩე გევარა
From Wikipedia, the free encyclopedia
ერნესტო გევარა (დ. 14 მანგი, 1928 — ღ. 9 გჷმათუთა, 1967) — ირკოჩიშო ჩინებული, მუჭოთ „ჩე გევარა“, ვარა „ელ ჩე“ რდჷ არგენტინალი ექიმი, მარქსისტი რევოლუციონარი, პოლიტიკოსი, კუბაშ პარტიზანული ლიდერი. თიშ სტილიზაფირ სახექ გინირთჷ აწორინჯალაშ ირკოჩიშო მოდვალირ კონტრკულტურულ სიმბოლოთ დო კათეფიშ კულტურაშ გლობალურ შანო.[1]
ჩე გევარა | |
ალბერტო კორდაშ ჯოხოშინელი ფოტო „გერილიერო ეროიკო“ ("Guerrillero Heroico") გჷნოღალირი რე 1960 წანაშ 5 მელახის | |
ჯოხო დაბადებაშვანს |
ერნესტო გევარა |
---|---|
მოღალობა |
ექიმი, მარქსისტი რევოლუციონერი, |
ბიოგრაფიული ჩინებეფი
| |
დაბადებაშ თარიღი |
1928 წანაშ 14 კვირკვე |
დაბადებაშ აბანი |
როსარიო, სანტა-ფე, არგენტინა |
ღურაშ თარიღი |
1967 წანაშ 9 გჷმათუთა (39 წანერი) |
ღურაშ აბანი |
ლა-იგერა, ვალიეგრანდე, ბოლივია |
ნთხორუაშ აბანი |
ჩე გევარაშ მავზოლეუმი, სანტა-კლარა, კუბა |
მენოღალობა | |
ერუანობა | |
მუმა |
ერნესტო გევარა ლინჩი |
ნანა |
სელია დე ლა სერნა ი ლიოსა |
ალმასქუ |
ილდა გადეა (1955–1959) |
სქუალეფი |
ილდა (1956–1995), ალეიდა (დ. 1960) |
მუჭოთ ომედიცინე ფაკულტეტიშ ახალნორდი სტუდენტინ, გევარა ედომუშამი ლათინურ ამერიკას შარალენდჷ დო თინა ნჭუაფილო გეგნოთირუ თი უღვენჯობაქ დო გოშხვაშთურაფაქ, მუსჷთ თინა თე შარალუაბორჯის აკმოხვადუდჷნ.[2] შარალუაბორჯის ეჭოფილ გუნამორსილობაქ დო დაკვირეფქ თის გჷშაღალაფუ დუნასქვი, ნამუდა რეგიონს ჩხვიჩხვგოდგჷმილი ეკონომიკური უწორწოობა კაპიტალიზმიშ, მონოპოლიზმიშ, ნეოკოლონიალიზმიშ დო იმპერიალიზმიშ მოღალუ რდჷნ, მუდგაშ აკა კაკალია წამალი მოსოფელიშ რევოლუცია იჸუაფუდჷ.[3] თიში ტომბა რწუმაქ ქანჩი ქჷმეჩჷ თიშ მიშახოლინს გვატემალაშ რეფორმეფშა პრეზიდენტ ხაკობო არბენსიშ დუდალათ, ნამუდგაშ დოხუაფაშ უკულით, მუთ ოეგებიეთ ააშ-იშ ცენტრალურ ოთოლორანჯე ოაგენტეს მიაჭარუაფუნ, ჩე გევარაშ პოლიტიკურ იდეოლოგიაქ უმოსო გემეკენჯჷ. მოგვიანაფილო, მუჟამსჷთ მეხიკოს ოხორანდჷნ, თიქ რაულ დო ფიდელ კასტროეფს აკოხვადჷ, ქახოლჷ 26 კვირკვეშ ყარაფის დო თინეფწკჷმა კუბაჸურე გონჩურჷ იახტა გრანმათ. თინეფიშ ღანკი დიქტატორ ფულხენსიო ბატისტაშ რეჟიმიშ დოხუაფა რდჷ, ნამუსჷთ ოჭიშის ააშ არზენდჷნ.[4] გევარაქ გვალო მალას არყებულეფ შქას ქჷმიწიძინჷ, თინა მაჟირა რდჷ ნჯღვერალას დო გჷნმაჭყვადალი როლი ილაჸაფჷ ჟირწანამ პარტიზანულ ლჷმას, ნამუქჷთ საბოლათ ბატისტაშ რეჟიმი ქჷდახუ.[5]
კუბაშ რევოლუციაშ უკული, გევარაქ ახალ თარობას მუსხირენი გიშნაგორა პოსტის გედირთჷ. თინეფ შქას რდჷ მაჸოთამალი რაზმეფიშ მადუდე თინეფიშ მეხჷ, მით ტრიბუნალქ ლჷმაშ დჷმაშებუთ მირჩქინჷნ;[6] რეწუალაშ მინისტრიშ პოსტის თიქ აგრარული რეფორმა ქჷმჷწიჭყჷ, ოხვარუდჷ ჭარუა-კითხირიშ გჷმაფაჩალ ოკათე კამპანიას, თაშნეშე მუშენდჷ კუბაშ ერუანული ბანკიშ პრეზიდენტო დო კუბაშ აკოანჯარაფილი ნძალეფიშ ოგურაფუ დირექტორო, თე ბორჯისჷნე, კუბური სოციალიზმიშ ჯოხოთ ედომუშამ მოსოფელს შარალენდჷ, მუჭოთ დიპლომატი. თეშნერი პოზიცია გევარას მეშქაშალას არზენდჷ ულაჸაფინუდჷკო ცენტრალური ფიგურაშ როლი მილიციური ნძალეფიშ წვართუასჷ, ნამუქჷთ მუკიჸონჷ ღეჯეფიშ ჸუჯიშ ოპერაცია[7] დო მუშეღჷ სხუნუეფიშ ბირთვული ბალისტიკური ქობინეფი კუბაშა, მუდგაქჷთ გაუფრაშჷ 1962 წანაშ კარიბიშ კრიზისი.[8] თეწკჷმა ართო, გევარა ჸოფიერი ჭარუ დო დღარეფიშ ავტორი რდჷ, აკოქიმინჷ ხეშნაჭარა პარტიზანულ ლჷმაშენ, თებორჯისჷნე თინა ავტორი რე ბესთსელერი მემუარული ნახანდიშ ახალნორდალას ობჟათე ამერიკაშ ომანგაშეთ მოტოციკლით შარალუაშ გეშა. 1965 წანას ჩე კუბას იტალენს დო თანჯეფგალე მიშარუაფუ რევოლუციურ გინოქიმინუაშა თიაშ მიშაღალაშ ღანკით; მაართათ უმუწუძინუო კონგოშ დემოკრატიულ რესპუბლიკაშა დო უკული ბოლივიაშა, სოდეთ თინა ცენტრალურ ოთოლორანჯე ოაგენტეშ მორსხუე ბოლივიურ ნძალეფქ ოჭოფეს დო დოჸვილეს. [9]
გევარა ამუდღარშახ მინშო ოჸოროფული, ოდო მინშო ოლანძღარ ისტორიულ ფიგურათ სქიდუ, პოლარიზაფილი რე მიარე კოლექტიურ წჷმოსახუას, გჷშაკერზაფილო დიდი მუდანობაშ ბიოგრაფიეფს, მემუარეფს, ესეეფს, დოკუმენტურ ფილმეფს, ბირეფს დო ვარდა ხანტილურ ფილმეფს. თიშ გეშა, ნამუდა თინა მირჩქინუაფუ მუჭოთ წამებულინ, პოეტური ინოჩამეფი კლასობური ლჷმაშ მეხჷ დო ხვამილაფეფი „ახალი ადამიერიშ“ აკაქიმინალო უმოსო მორალს გეპონჷ, ვინდარო მატერიალურ მოტივეფს. ჩე გევარაქ ინოჩამაშ ხატო დო წყუთ გჷნირთჷ მიარე მეკვარჩხანე გეზაშ ყარაფიშო. ჟურნალ „ტაიმქ“ თინა XX ოშწანურაშ 100 არძოშე გოლინუამ ადამიერეფ შქას გიორინუ.[10] ალბერტო კორდაშით გინოღალირი თიში ფოტო გერილიერო ეროიკო (Guerrillero Heroico) ჩინებული რე „მოსოფელს არძოშე ჩინებულ ფოტოთ“.[11]