ალჟირი

ალჟირი (არაბ. الجزائر‎‎; ფრანგ. Algérie, ოფიციალურო ალჟირიშ ოკათე დემოკრატიული რესპუბლიკა (არაბ. الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية‎‎; ფრანგ. République algérienne démocratique et populaire) — სახენწჷფო ოორუე აფრიკაშ მაღრიბიშ რეგიონს. სიკაბეტაშ მეჯინათ, სქირონაშქა ზუღაშ დო აფრიკაშ კონტინენტიშ პირველი, თაშნეშე მოსოფელიშ მავითა ქიანა რე. ოორუე-ბჟაეიოლშე უხურგანს ტუნისი, ბჟაეიოლშე — ლიბია, ბჟადალშე — მაროკო, ობჟათე-ბჟადალშე — ბჟადალი საჰარა, მავრიტანია დო მალი, ობჟათე-ბჟაეიოლშე — ნიგერი, ოორუეშე — სქირონაშქა ზუღა. ალჟირიშ ფართობი მეხოლაფირო რე 2,400,000 კვადრატული კილომეტრი. ნანანოღა დო უკაბეტაში ნოღა რე ალჟირი, ნამუთ იდვალუაფუ ქიანაშ უკიდაში ოორუეშე, სქირონაშქაზუღაპიჯის.

ალჟირიშ ოკათე დემოკრატიული რესპუბლიკა არაბ. اَلْجُمهُورِيَّة اَلْجَزَائِرِيَّة اَلدِّيمُقرَاطِيَّة اَلشَّعبِيَّة‎‎ ბერბ. ⵟⴰⴳⴷⵓⴷⴰ ⵜⴰⵎⴻⴳⴷⴰⵢⵜ ⵜⴰⵖⴻⵔⴼⴰⵏⵜ ⵜⴰⵣⵣⴰⵢⵔⵉⵜ ალჟირი
დევიზი: من الشعب و للشعب კათაშე დო კათაშო
ჰიმნი: قَسَمًا‎ იბფუჩუანთ
ალჟირიშ ორენი
ნანანოღა		ალჟირი
უკაბეტაში ნოღა		ალჟირი, ორანი, კონსტანტინა, ჯელფა, ბატნა, სეტიფი, ბეჯაია, ანნაბა
ოფიციალური ნინა(ეფი)		არაბული დო სტანდარტული ალჟირული ბერბერული
რელიგია		ისლამი (სუნიტური)
თარობა		უნიტარული საპრეზიდენტო-საპარლამენტო რესპუბლიკა
-	პრეზიდენტი	აბდელმაჯიდ ტებუნი
-	პრემიერ-მინისტრი	ნაზირ ლარბავი
ფართობი
-	გვალო	2,381,741 კმ2 (10-ა)
მახორობა
-	2024 ფასებათ	46,700,000 (33-ა)
-	მეჭედალა	19 ად/კმ2 (17-ა)
ედპ (ჸუპ)		2024 ფასებათ
-	გვალო	$768.52 მილიარდი (39-ა)
-	ართ მახორუშე	$5,722 (109-ა)
აგი (2022)		0.745 (93-ა)
ვალუტა		ალჟირული დინარი (DZD)
ბორჯიშ ორტყაფუ		UTC+1
ქიანაშ კოდი		DZ
Internet TLD		.dz .الجزائر
ოტელეფონე კოდი		+213

დოხორელი რე დიო ხოლო წჷმი ისტორიული პერიოდიშე, ალჟირი იდვალუაფუ ანდა კულტურაშ დო ცივილიზაციაშ აკართაფუს, თინეფს შქას ფინიკიალეფიშ, ნუმიდიალეფიშ, რომაალეფიშ, ვანდალეფიშ, ბიზანტიაშ ბერძენეფიშ დო თურქეფიშ. ქიანაშ თეხანური იდენტობა იჭყაფუ არაბულ-მუსლიმური მიგრაციაშ რეღმეფშე, მაშკვითა ოშწანურაშე დოჭყაფილი დო ჯინჯიერი მახორობაშ გეჸვენჯური არაბიზაციათ. VIII–XV ოშწანურეფს, ისლამური არაბული დო ბერბერული დინასტიეფიშ თირუაშ უკული, 1516 წანას გიჭყჷ ალჟირიშ სარეგენტოქ მუჭოთ შანულამ დონეშა ზოხორინელი სახენწჷფოქ, მარა ოსმალეთიშ იმპერიაშ დოჸუნალობაშ გიმე. დოხოლაფირო სუმოში წანას სქირონაშქა ზუღაშ კაბეტი ჟისახენწჷფოთ სქიდუდჷ 1830 წანაშა, მუჟანსჷთ საფრანგეთიქ გეჭოფჷ დო 1848 წანას ოფიციალური ანექსია იქჷნ, მარა ედომუშამო დოჸუნელქ დო გოჭოფილქ იჸუ ხვალე 1903 წანას. ფრანგული მართუალაქ გჷმიჭანუ ევროპალეფიშ მასობური გინოხორაფა, ჯინჯიერი მახორობაშ გიშარაჸუა, ნამუეფიშ მუდანობაქ ნასუმორით მირკჷ ლჷმეფიშ, ლახარეფიშ დო შქირენაშ გეშა. 1945 წანაშ სეტიფიშ დო გილმეშ ჸვილუა-ჟილიტუაქ გჷმიჭანუ აბანობური აწორინალა, ნამუშ დათებუთ გჷნირთუ 1954 წანაშ ალჟირიშ ლჷმაშ დოჭყაფაქ. 1962 წანას, ალჟირქ ზოხორინალა მიპალჷ. 1992-2002 წანეფს ქიანას მიშჷ ზისხირმაწიმუ ომენოღალე ლჷმა.

ალჟირიშ კლიმატი გვერდოგოლოფური რე, ტერიტორიაშ უმენტაშობა უკებჷ საჰარაშ ტიოზის, ჸოფური დო გვალამი ოორუე ნორთიშ მოხ, სოდე მახორობაშ უმენტაშობა ოხორანსჷნ. 44 მილიონიანი მახორობათ ალჟირი აფრიკაშ მავითა ქიანა რე მახორობაშ მუდანობათ დო 33-ა – მოსოფელს. ალჟირიშ ოფიციალურო ნინეფი რე არაბული დო ტამაზიხტი; ფრანგული გჷმირინუაფუ მასმედიას, გონათუას დო კანკალე ადმინისტრაციულ ოკითხირეეფს, მარა ვაუღჷ ოფიციალურო სტატუსი. მახორობაშ უმენტაშობა რაგადანს არაბულ ნინაშ ალჟირულ დიალექტიშა. ალჟირალეფიშ უმენტაშობა რე არაბი, ბერბერეფი შანულამი უჭიჭაშობას აკმადგინანა. სუნიტური გემაჸვენჯობაშ ისლამი რე ოფიციალური რელიგია დო მახორობაშ 99% თე რელიგიაშ გემაჸვენჯი რე.

ალჟირი რე არაბული ქიანეფიშ ლიგაშ, გოართოიანაფილი ერეფიშ ორგანიზაციაშ, აფრიკაშ რსხუშ დო ოპეკიშ მაკათური ქიანა.

ჯოხოდვალა

• ოფიციალურო: ალჟირიშ ოკათე დემოკრატიული რესპუბლიკა.
• ოდაბადურ: (al-Jazair), Al Jumhuriyah al Jazairiyah ad Dimuqratiyah ash Shaabiyah; Algerie, Republique Democratique Populaire d'Algerie
• ეტიმოლოგია: ალჟირი რე არაბული სიტყვაშ ფრანგული ფორმა - ალ ჯაზაირ, ნამუშ არაბული შანულობა რე კოკეფი. ჯოხოქ დუდშე ნოღას ქიგიადუ, ნამუთ დუდშე ოთხ კოკის რდჷ ეგაფილი, უკული თე ჯოხოქ ნთელ ქიანაშე გიფაჩჷ. შხვა ჯოხოეფი: Algérie (ფრანგული); Argelia (ესპანური); Tamurt n Ldzayer (ბერბერული).

სახენწჷფო

• სახენწჷფო სისტემათ ალჟირი რე რესპუბლიკა.
• სახენწჷფოშ მადუდე — პრეზიდენტი .
• თარობაშ ხემანჯღვერი — პრემიერ-მინისტრი
• კანონიშდუმადვალუ ორგანო — ჟირპალატამი პარლამენტი (380+144 მაკათური).

ადმინისტრაციული გორთუალა

• ადმინისტრაციულო ირთუ 48 ვილაიეთო (Wilayat).

დემოგრაფია

• ალჟირს ოხორანს 34,895,000 კოჩი (2009), თენეფშე ალჟირალი არაბი 80%, ბერბერი 20%.
• უდიდაში ნოღეფი: ორანი (752), კონსტანტინი (530), ბატნა (278), ანაბა (246).

ნინეფი

ოფიციალური ნინა რე არაბული. შხვა ნინეფი - ფრანგულ და ბერბერული.

რელიგია

რელიგია : ისლამი (სუნიზმი).

გალერეა

• 
  ალჟირიშ შოშეეფი
• 
  რომაული ტიმგადიშ აკნაციმეფი
• 
  გვალა თაჰათი, ახაგარიშ გვალონა
• 
  ბჟაშ ალულა ალჟირს
• 
  ელ-ჰუა, კონსტანტინეს
• 
  კასბაშ აბანოეფი
• 
  ანაბაშ წყარპიჯი

ლიტერატურა

• Ageron, Charles-Robert (1991). Modern Algeria – A History from 1830 to the Present. Translated from French and edited by Michael Brett. London: C. Hurst & Co. ISBN 978-0-86543-266-6.
• Aghrout, Ahmed; Bougherira, Redha M. (2004). Algeria in Transition – Reforms and Development Prospects. Routledge. ISBN 978-0-415-34848-5.
• Bennoune, Mahfoud (1988). The Making of Contemporary Algeria – Colonial Upheavals and Post-Independence Development, 1830–1987. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-30150-3.
• Frantz Fanon (1966; 2005 paperback). The Wretched of the Earth. Grove Press. ASIN B0007FW4AW, ISBN 978-0-8021-4132-3.
• Alistair Horne (1977). A Savage War of Peace: Algeria 1954–1962. Viking Adult. ISBN 978-0-670-61964-1, ISBN 978-1-59017-218-6 (2006 reprint)
• Laouisset, Djamel (2009). A Retrospective Study of the Algerian Iron and Steel Industry. New York City: Nova Publishers. ISBN 978-1-61761-190-2.
• Roberts, Hugh (2003). The Battlefield – Algeria, 1988–2002. Studies in a Broken Polity. London: Verso Books. ISBN 978-1-85984-684-1.
• Ruedy, John (1992). Modern Algeria – The Origins and Development of a Nation. Bloomington: Indiana University Press. ISBN 978-0-253-34998-9.
• Stora, Benjamin (2001). Algeria, 1830–2000 – A Short History. Ithaca, New York: Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-3715-1.
• Sidaoui, Riadh (2009). "Islamic Politics and the Military – Algeria 1962–2008". Religion and Politics – Islam and Muslim Civilisation (via Google Books). Farnham: Ashgate Publishing. ISBN 0-7546-7418-5.

რესურსეფი ინტერნეტის

ვიკიოწკარუეს^? რე ხასჷლა თემაშენ:

ალჟირი

• People's Democratic Republic of Algeria თარობაშ ოფიციალური ხასჷლა
• ალჟირიშ ეტიმოლოგია