From Wikipedia, the free encyclopedia
Burundi, täuz' oficialine nimi — Burundin Tazovaldkund (rundikš: Republika y'u Burundi, franc.: République du Burundi), om valdkund Päivnouzmafrikas, üks' kaikiš gollembišpäi mail'mas. Sen politine pälidn om Giteg vspäi 2019, ekonomine pälidn da kaikiš suremb lidn — Bužumbur.
Flag
| Valdkundznam |
| Pälidn | Giteg |
| Eläjiden lugu (2018) | 11,844,520[1] ristitud |
| Pind | 27,834 km² |
 | |
| Kel' | rundin, francijan |
| Valdkundan pämez' | Evarist Ndajišimije (Évariste Ndayishimiye) |
| Päministr | hän-žo |
| Religii | hristanuskond |
| Valüt | burundin frank (BIF) |
| Internet-domen | .bi |
| Telefonkod | +257 |
| Aigvö | UTC+2 |
Vl 1962 heinkun 1. päiväl Burundi tedištoiti ripmatomudes Bel'gijaspäi.
Edeline Konstitucii oli hüvästadud kaiken rahvahan referendumal vn 2005 uhokus[2]. Jäl'gmäine Konstitucijan reform om tehtud vn 2018 semendkus vn 2017 referenduman satusiden mödhe, linneb päministran radnikuz, prezidentan strok seičeme vot, monarhijan udessündundan voimudenke.
Burundi om mavaldkundröunoiš Kongon Demokratiženke Tazovaldkundanke päivlaskmas (röunoiden piduz — 233 km), Ruandanke (290 km) pohjoižes, Tanzanijanke päivnouzmas da suvipäivnouzmas (451 km). Ühthine röunoiden piduz — 974 km. Burundi om mererandatoi valdkund.
Valdkund sijadase mägiplatol 1500..2000 m ü.m.t. korktusil. Sen kaikiš korktemb čokkoim om Heh-mägi, 2760 m valdmeren pindan päl. Burundin suvipäivlaskmaine röun mäneb Tanganjik-järvedme (kendäk om kaikiš madalamb sija valdkundas — 772 m valdmeren pindan päl), sen 2000 km² oma burundižed.
Klimat om tropine, man enambal palal om 1300..1600 mm sadegid vodes.
Londuseližed pävarad oma metallad (nikelin mail'man varan 3..5%, platin, kuld, vol'fram, vanadii) da fosforitad.
Ohjandusen form om prezidentine tazovaldkund äjiden partijoiden sistemanke. Valdkundan pämez' om prezident (franc.: Président de la République du Burundi), hän-žo om ohjastusen-ki pämez' da armijan päkäsknik. Kaik rahvaz valičeb händast videks vodeks, ühten kahtenden strokun voimuz om olmas.
Parlament om kaks'kodine. Üläkodi om Senat (franc.: Sénat du Burundi) 37..54 ühtnijanke (2015 — 43), valitas heid videks vodeks (34 — agjoiden valičemižlaudkundad valitas hutulašt da tutsilašt üksin, sen ližaks sihe mülüdas kaik enččed prezidentad, om naižiden 30% kvot). Alakodi om Nacionaline Suim (fr. L'Assemblée Nationale 127 ühtnijanke vspäi 2015). Kaik rahvaz valičeb sen 100 ühtnijad videks vodeks, siš om kvotid: 60% — hutulaižed, 40% — tutsilaižed, 30% — naižed, mugažo Nacionaline valičemižlaudkund ezitab kandidatoid rahvahanvähembusišpäi änestamha.
Burundin parlamentan i prezidentan päjärgvaličendad oliba vn 2020 20. päiväl semendkud. Edel sidä valitihe prezidentad järgkerdan vn 2015 21. päiväl heinkud, Pjer Nkurunziza sai 69,41%, se oli hänen koumanz' strok. Nkurunziza koli 8. heinkud südäimen kurospäi edel tobmuden oigendust, Paskal' Njabenda radoi velgusentäutajaks keskustas. Evarist Ndajišimije-jenaral kändihe prezidentaks vn 2020 kezakun 18. päiväspäi, hän oti vägestust vn 2020 prezidentan valičendoiden ezmäižes turas 71,45% satusenke.
Kacu kirjutuz: Burundin administrativiž-territorialine jagand.
Burundiš om 17 agjad (provincijad), ned alajagasoiš 117 kommunaks. Kommunad alajagasoiš 2639 kolin:ha (francijaks znamoičeb «kukkaz»).
Burundiš elädas rundilaižed (heimod: hutulaižed — 81%, tutsilaižed — 16%, lingalaižed — 2%, tvalaižed — 1%), evropalaižed — läz 3000, suviazijalaižed — läz 2000. Om äi emigrantoid susedmaihe (läz 80 tuh. rist. 2000 vodes). Vl 2012 valdkundan ristitišt oli 8 749 000 eläjid[3]. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.
Religijan mödhe (2008): Riman katolikad — 62,1%, protestantad — 23,9%, islamanuskojad — 2,5%, toižed uskojad — 3,6%, religijan märhapanendata — 7,9%.
Burundin toižed sured lidnad (enamba 30 tuh. ristituid vn 2010 rahvahanlugemižen mödhe, surembaspäi penembha): Bužumbur, Mujing, Rujigi.
Burundin päeksport om kofe, kuld, čai; toine eksport — puvill, nahkad.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
