Rossiya siyosatchisi (1955-yilda tug'ilgan) From Wikipedia, the free encyclopedia
Sergey Kujugetovich Shoygu (ruscha: Серге́й Кужуге́тович Шойгу́, tiva tilida: Сергей Күжүгет оглу Шойгу; 21-may 1955) Rossiya harbiy arbobi, 2012-yildan buyon amaldagi mudofaa vaziri, Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstligi Mudofaa vazirlari kengashi raisi[1][2]. Xalqaro oʻt oʻchiruvchilar va qutqaruvchilar federatsiyasi Prezidenti[3][4][5]. 2012-yilda qisqa muddat Moskva viloyati gubernatori lavozimida ishlagan. Vladimir Putinning yaqin va ishonchli ittifoqchisi[6][7].
| Sergey Shoygu Сергей Шойгу | |
|---|---|
 | |
| Rossiya Federatsiyasi Xavfsizlik Kengashi kotibi | |
|
Mansab davri 12-may 2024-yil – hozirgacha | |
| Hukumat boshligʻi | Mixail Mishustin |
| Prezident | Vladimir Putin |
| Oʻtmishdoshi | Nikolay Patrushev |
| Rossiya mudofaa vaziri | |
|
Mansab davri 2012-yil 6-noyabrdan – 7-may 2024-yil | |
| Hukumat boshligʻi |
Dmitriy Medvedev Mixail Mishustin |
| Prezident | Vladimir Putin |
| Oʻtmishdoshi | Anatoliy Serdyukov |
| Vorisi | Andrey Belousov |
| MDH mudofaa vazirlari kengashi raisi | |
|
Mansab davri 2012-yil 11-dekabrdan | |
| Oʻtmishdoshi | Anatoliy Serdyukov |
| Moskva viloyati gubernatori | |
|
Mansab davri 2012-yil 11-maydan – 6-noyabrgacha | |
| Oʻtmishdoshi | Boris Gromov |
| Vorisi | Ruslan Tsalikov (v. b.) |
| Birlashgan Rosssiya partiyasi raisi | |
|
Mansab davri 2001-yil 1-dekabrdan – 2005-yil 15-aprelgacha | |
| Oʻtmishdoshi | Lavozim taʼsis etilgan |
| Vorisi | Boris Grizlov |
| Rossiya Bosh vazirining oʻrinbosari | |
|
Mansab davri 2000-yil 10-yanvardan – 2000-yil 18-maygacha | |
| Hukumat boshligʻi |
Vladimir Putin Mixail Kasyanov (v. b.) |
| Prezident | Vladimir Putin |
| Birlik partiyasi raisi | |
|
Mansab davri 1999-yil 15-oktyabrdan – 2001-yil 1-dekabrgacha | |
| Rossiya favqulodda vaziyatlar vaziri | |
|
Mansab davri 1991-yil 17-apreldan – 2012-yil 11-maygacha | |
| Hukumat boshligʻi |
Roʻyxat
|
| Prezident |
Boris Yeltsin Vladimir Putin Dmitriy Medvedev Vladimir Putin |
| Oʻtmishdoshi | Lavozim taʼsis etilgan |
| Vorisi | Vladimir Puchkov |
| Shaxsiy maʼlumotlari | |
| Tavalludi |
Sergey Kujugetovich Shoygu 21-may 1955-yil Chadan |
| Siyosiy partiyasi | Birlashgan Rossiya |
| Turmush oʻrtogʻi | Irina Shoygu |
| Bolalari |
Yuliya Kseniya |
| Mukofotlari |
Andoza:Rossiya qahramoni 
  |
| Mansubligi |
 Sovet Ittifoqi Rossiya  MDH |
| Qoʻshin turi | Fuqaro mudofaasi |
| Xizmat yillari | 1991-yildan |
| Unvoni |
 Armiya generali |
Shoygu 1955-yil 21-mayda Tuva avtonom viloyatining Chadan shahrida etnik tuvalik gazeta muharriri Kujuget Shoygu (1921–2010) va ukrainalik Aleksandra Yakovlevna Shoygu (1914—2014) oilasida tugʻilgan[8]. Aleksandra Shoygu Donbasning Kadiivka shahrida oʻsgan. Ikkinchi jahon urushi paytida nemis bosqinchi kuchlari hibsxonasida qiynoqlarni boshdan kechirgan[9][10]. Keyinchalik oʻz faoliyati davomida Tuva viloyat xalq deputatlari kengashining deputati boʻldi[11]. Kujuget Shoygu Kommunistik partiyaning Tuva viloyat qoʻmitasi kotibi lavozimiga koʻtarildi va respublika kommunistik hokimiyat tuzilmasidagi yirik shaxsga aylandi[12][13].
Tuva ASSR Qizil 1-sonli maktabni tugatgach[14], Shoygu Krasnoyarsk politexnika institutida tahsil oldi. Shoygu 1977-yilda qurilish muhandisi mutaxassisligini tamomlagan[15].
Shoygu keyingi oʻn yil davomida butun mamlakat boʻylab qurilish loyihalarida ishladi va past darajadan yuqori lavozimga koʻtarildi. 1988-yilda Shoygu Sovet Ittifoqi Kommunistik partiyasining Abakan boʻlimida, komsomolda kichik funksioner boʻldi. 1990-yilda Shoygu Sibirdan Moskvaga koʻchib oʻtdi va otasining yordami bilan Rossiya Federatsiyasi Davlat arxitektura va qurilish qoʻmitasi raisining oʻrinbosari etib tayinlandi[16]. Boʻlajak prezident Boris Yeltsin ham qurilish qoʻmitasida xuddi shunday lavozimni egallagan edi. Shu tufayli Shoygu Yeltsinning ishonchini qozongan[17].
1991-yilda Yeltsin uni qutqaruv va tabiiy ofatlarga javob berish tizimi uchun mas’ul boʻlgan yangi tashkil etilgan Rossiya Qutqaruv korpusining rahbari etib tayinladi. Qutqaruv korpusi sobiq sovet fuqaro mudofaasi tizimining oʻrniga paydo boʻldi. Mudofaa vazirligining 20 ming kishilik harbiylashtirilgan fuqaro mudofaasi qoʻshinlarini oʻziga oldi. Shoygu Rossiya Federatsiyasi Fuqarolik mudofaasi, favqulodda vaziyatlar va tabiiy ofatlar oqibatlarini bartaraf etish davlat qoʻmitasining raisi etib tayinlandi. Fuqaro mudofaasi Sovet amaliyotini davom ettirgan holda kvazi-harbiy tashkilot boʻlib qoldi. Shoygu 1992-yilda Rossiya tomonidan qoʻllab-quvvatlangan Afgʻoniston Prezidenti Muhammad Najibulloni evakuatsiya qilishga muvaffaqiyatsiz urinish, 1993-yil oktyabrdagi davlat toʻntarishida fuqaro mudofaasi zaxiralaridan qurollarni Yeltsin tarafdorlariga tarqatish kabi siyosiy voqealarda ishtirok etdi. Rossiya fuqarolik mudofaasining harbiylashtirilgan xususiyatiga muvofiq, Shoygu 1993-yilda general-mayor[18], 1995-yilda general-leytenant[19], 1998-yilda general-polkovnik[20], 2003-yilda armiya generali unvoniga koʻtarildi[21]. Qoʻmita 1994-yilda Favqulodda vaziyatlar vazirligi (MChS) deb oʻzgartirildi va Shoygu hukumat vaziri etib tayinlandi[22]. Shoygu davrida 2002-yilda vazirlikning mas’uliyati Rossiya Davlat yongʻin xizmatini qabul qilib, kengaytirildi va MChS Rossiyaning uchinchi yirik kuch tuzilmasiga aylandi[23].
1999-yilda „Vatan – Butun Rossiya“ ittifoqining hukumatparast „Birlik“ partiyasining yetakchilaridan biriga aylandi. Birlik Vladimir Putinning prezidentlikka koʻtarilishiga imkon berdi. 2001-yilda hukmron "Yagona Rossiya" partiyasiga birlashtirildi, ammo Shoygu birlashishga qarshi ovoz bergan yagona delegat edi[24]. 1999-yilda Shoygu Rossiyaning eng nufuzli davlat mukofoti – Rossiya Federatsiyasi Qahramoni unvoni bilan taqdirlandi[25].
Ikkinchi jahon urushi davrida Sovet harbiy taktikasini tanqid qilishni jinoyat deb hisoblaydigan qonunni taklif qildi[26].
Yigirma yildan ortiq Favqulodda vaziyatlar vaziri lavozimida ishlagan Shoygu Vladimir Putin bilan yaqin munosabatlar oʻrnatgan va 2012-yilda Moskva viloyati gubernatori etib tayinlangan[27][28].
2012-yil 6-noyabrda Shoygu Rossiya-Gruziya urushidagi natijalariga javoban Rossiya Qurolli Kuchlarida keng qamrovli islohotlarni amalga oshirgan Anatoliy Serdyukovning oʻrniga Putin tomonidan Mudofaa vaziri etib tayinlandi. Ekspert Sergey Smirnovning soʻzlariga koʻra, „Peterburg guruhi“ deb ataladigan „silovik“lar (Sergey Ivanov, Sergey Chemezov va Viktor Ivanov) oʻz sheriklaridan birini Serdyukov oʻrniga boʻlishini xohlashgan, biroq Putin klanni kuchaytirishni istamagan va neytral Shoyguni tanlagan[29][30].
2013-yil iyul oyida Shoygu qoʻmondonlarga har kuni ertalab kazarmada Rossiya madhiyasini ijro etishni, harbiy-vatanparvarlik kitoblarini majburiy oʻqitishni va demobilizatsiya albomlarini (esdalik daftarining bir turi) tayyorlash uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga olishni buyurdi[31]. 2013-yil avgust oyida Mudofaa vazirligining barcha xodimlariga xodimlariga majburiy forma kiyishni buyurdi[32].
2014-yil fevral oyida Shoygu Rossiyaning Vyetnam, Kuba, Venesuela, Nikaragua, Seyshel orollari, Singapur va boshqa davlatlar bilan doimiy harbiy bazalarni joylashtirish va/yoki samolyotlarga yonilgʻi quyish stansiyalarini joylashtirish boʻyicha shartnomalar rejalashtirayotganini aytdi[33]. Keyingi yil davomida faqat Vyetnam bilan shartnoma imzolandi[34].
2022-yil 23-fevralda Yevropa Ittifoqi Shoyguni Ukrainaning hududiy yaxlitligi, suvereniteti va mustaqilligiga, shuningdek, Ukrainadagi barqarorlik yoki xavfsizlikka putur yetkazuvchi va tahdid soluvchi harakatlar, siyosatlarni faol qoʻllab-quvvatlash uchun javobgar deb hisobladi. Shu sababli, Yevropa Ittifoqi Shoyguni 269/2014-sonli Nizom (EI) 1-ilovasida koʻrsatilgan jismoniy va yuridik shaxslar roʻyxatiga qoʻshdi[35][36].
2022-yil 25-fevralda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi ortidan Qoʻshma Shtatlar Shoyguni taqiqlangan shaxslar roʻyxatiga kiritdi. Shoygu Buyuk Britaniya hukumati tomonidan 2022 yilda Rossiya-Ukraina urushi munosabati bilan sanksiyalangan edi[37].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
