Словения

Too many Викимәгълүмат entities accessed.

Словения
словен. Slovenija
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	25 июнь 1991
Рәсми исем	Republika Slovenija, Slovenija, Repubblica di Slovenia һәм Szlovén Köztársaság
Кыскача исем	🇸🇮
ХФӘ билгесе	ʂluˈʋeːnɪɑ һәм slɐˈvʲenʲɪjə
Гомер озынлыгы	80,77561 ел[1]
Демоним	Slovenec, Slovenka, szlovén, Slovene, Sloveniano, sloveno, Sloveniyänan, سلوفيني, سلوفينية, سلوفينيون, словенцы, словенец, словенка, словенець, словенка, словенці, Slovenian, סלובני, סלובנית, sloveni, sloven, slovenă, স্লোভেনীয়, Slovène[2], sloveno, slovena, sloveni, slovene, slovenian, eslovenu, eslovena, esloveno, sloveni, sloven, slovena, slovene, صلوڤيني, صلوڤينية, صلوڤينيين, صلوڤينيات, Slowene, Slowenin, Sloveen һәм Slóivéanach[3]
Рәсми тел	словен теле[4]
Гимн	Словения милли гимны[5]
Мәдәният	Словения мәдәнияте[d]
Шигарь тексты	I feel SLOVEnia
Дөнья кисәге	Европа[6]
Дәүләт	Словения
Башкала	Любляна
Сәгать поясы	UTC+01:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Әдрән диңгез һәм Урта диңгез
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан	Үзәк Яурупа һәм Балкан ярымутравы
Иң көнчыгыш ноктасы	46°28′11″ т. к. 16°36′38″ кч. о.
Иң төньяк ноктасы	46°53′ т. к. 16°14′ кч. о.
Иң көньяк ноктасы	45°25′18″ т. к. 15°10′38″ кч. о.
Иң көнбатыш ноктасы	46°17′52″ т. к. 13°22′31″ кч. о.
Геомәгълүматлар	Data:Slovenia.map
Иң югары ноктасы	Триглав[d]
Иң түбән ноктасы	Әдрән диңгез
Идарә итү формасы	демократик республика[d][7]
Дәүләт башлыгы вазыйфасы	Словения президенты[d]
Ил башлыгы	Наташа Пирц-Мусар[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	Словения премьер-министры[d]
Хөкүмәт башлыгы	Роберт Голоб[d]
Башкарма хакимият	Словения хөкүмәте[d]
Канунбирү органы	Словения парламенты[d]
Югары мәхкәмә органы	Словения республикасы югары мәхкәмәсе[d]
Үзәк банкы	Словения банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләр	Италия, Германия, Австралия, Исраил, Хорватия, Америка Кушма Штатлары, Беларусь, Словакия, Болгария, Канада, Дания, Мисыр, Финляндия, Косово Җөмһүрияте, Молдова, Нидерланд, Румыния, Төньяк Македония, Мексика, Кытай Җөмһүрияте, Россия, Черногория, Сербия, Маҗарстан, Корея Халык Демократик Җөмһүрияте[8], Кытай, Гана һәм Польша
Әгъзалык	Аурупа Берлеге, Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Төньяк Атлантик килешү оешмасы, Халыкара икътисадый хезмәттәшлек һәм үсеш оешмасы, Аурупа шурасы, Бөтендөнья сәүдә оешмасы[9], ОБСЕ, Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Австралия группасы[d], Евроконтроль[d], Ачык күкләр буенча килешү[d], Интерпол[10][11], Атом-төш чималны сатучылар төркеме[d][12], ХКТО[d][13][14], Movement Coordination Centre Europe[d][15], Strategic Airlift Capability[d][16], Халыкара гидрография оешмасы[d][17], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[18], Җирнең биофизик торышын күзәтү төркеме[d], Бөтендөнья почта берлеге[19][20], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][21], Шенген зонасы[d][22], Visa Waiver Program[d][23], Бөтендөнья метеорология оешмасы[24], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[25], Халыкара миграция сәясәтен яхшырту үзәге[d], Бөтендөнья таможня оешмасы[d][26] һәм Холокостны истә тоту һәм өйрәнү буенча халыкара оешмасы[d][27]
Балигълык яше	18 яшь
Никахка керү яше	18 яшь
Мәҗбүри белем алуның минималь яше	6 яшь
Мәҗбүри белем алуның максималь яше	15 яшь
Халык саны	2 066 880 (1 гыйнвар 2018)[28]
Ир-ат халкы	1 045 795[29], 1 055 356[29], 1 059 477[29] һәм 1 061 664[29]
Хатын-кыз халкы	1 042 591[29], 1 047 063[29], 1 048 601[29] һәм 1 050 321[29]
Административ бүленеше	Айдовщина (община), Белтинци (община), Блед[d], Бохинь (община), Боровниця (община), Бовець (община), Брда (община), Брезовиця (община), Брежице (община), Тишина (община), Целе (община), Церкле-на-Горенськем (община), Церкниця (община), Церкно[d], Чреншовци (община), Чрна-на-Корошкем (община), Чрномель (община), Дестрник (община), Дивача (община), Добреполе (община), Доброва-Полхов Градець, Дол-при-Любляни (община), Домжале (община), Дорнава (община), Дравоград (община), Дуплек (община), Гореня вас-Поляне, Горишниця (община), Горня Радгона (община), Горний Град (община), Горни Петровци (община), Гросупле, Шаловци (община), Храстник (община), Хрпеле-Козина, Идрия[d], Иг (община), Илирська Бистриця (община), Иванчна Гориця (община), Изола (община), Есенице (община), Юршинци (община), Камник (община), Канал (община), Кидричево (община), Кобарид (община), Кобилье[d], Кочевье (община), Комен (община), Копер, Козе (община), Крань[d], Кранська Гора (община), Кршко (община), Кунгота (община), Кузма (община), Лашко (община), Ленарт (община), Лендава (община), Лития (община), Любляна (община), Любно (община), Лютомер (община), Логатець (община), Лошка Долина, Лошкий Поток (община), Луче (община), Луковиця (община), Майшперк (община), Марибор (община), Медводе (община), Менгеш (община), Метлика (община), Межиця (община), Мирен-Костаневиця, Мислиня (община), Моравче (община), Моравське Топлице (община), Мозире (община), Мурська Собота (община), Мута (община), Накло (община), Назаре (община), Нова Гориця (община), Ново Место (община), Одранци[d], Ормож (община), Осилниця (община), Песниця (община), Пиран (община), Пивка (община), Подчетртек (община), Подвелка (община), Постойна (община), Преддвор (община), Птуй (община), Пуцонци (община), Раче-Фрам (община), Радече (община), Раденци (община), Радле-об-Драви (община), Радовлиця (община), Равне-на-Корошкем (община), Рибниця, Рогашовци (община), Рогашка Слатина (община), Рогатець (община), Руше (община), Семич (община), Севниця (община), Сежана (община), Словень Градець (община), Словенська Бистриця (община), Словенське Конице (община), Старше (община), Светий Юрий-об-Щавници (община), Шенчур (община), Шентиль (община), Шентерней (община), Шентюр (община), Шкоцян (община), Шкофя Лока (община), Шкофлиця (община), Шмаре-при-Елшах (община), Шмартно-об-Паки (община), Шоштань (община), Шторе (община), Толмин, Трбовле (община), Требне (община), Тржич (община), Турнище (община), Велене (община), Велике Лаще (община), Видем (община), Випава (община), Витане (община), Водице (община), Войник (община), Врхника (община), Вузениця (община), Загоре-об-Сави (община), Заврч (община), Зрече (община), Железники, Жири (община), Бенедикт (община), Бистриця-об-Сотли (община), Блоке (община), Брасловче (община), Цанкова (община), Церквеняк (община), Добе (община), Добрна (община), Добровник (община), Доленьське Топлице (община), Град (община), Хайдина (община), Хоче-Сливниця (община), Ходош (община), Хорюл (община), Езерсько (община), Коменда (община), Костел (община), Крижевци (община), Ловренц-на-Похорю (община), Марковци (община), Миклавж-на-Дравськем Полю (община), Мирна Печ (община), Оплотниця (община), Подлехник (община), Ползела (община), Преболд (община), Превале (община), Разкриже (община), Рибниця-на-Похорю (община), Селниця-об-Драви (община), Содражиця (община), Солчава (община), Света Ана (община), Светий Андраж-в-Словенських Горицях (община), Шемпетер-Вртойба, Табор[d], Трновська Вас (община), Трзин[d], Велика Полана (община), Вержей (община), Врансько (община), Жалець (община), Жетале (община), Жировниця (община), Жужемберк (община), Шмартно-при-Литии (община), Апаче (община), Циркулане (община), Костаневиця-на-Крки (община), Маколе (община), Мокроног-Требелно (община), Польчане (община), Ренче-Вогрско, Средище-об-Драви (община), Стража (община), Света Троица-в-Словенських Горицях (община), Светий Томаж (община), Шмарешке Топлице (община), Горе (община), Лог-Драгомер (община), Речиця-об-Савиньи (община), Светий Юрий-в-Словенських Горицях (община), Шентруперт (община), Мирна (община) һәм Ankaran Municipality[d]
Акча берәмлеге	евро
Номиналь тулаем эчке продукт	61 748 586 535 $[30] һәм 62 117 768 015 $[30]
Кеше потенциалы үсеше индексы	0,918[31]
Inequality-adjusted Human Development Index	0,878[32]
Үз-үзенә кул салулар күрсәткече	14
Эшсезлек дәрәҗәсе	10 ± 1 процент[33]
Медиан керем	25 085 $
Нәрсә белән чиктәш	Италия, Австрия, Хорватия һәм Маҗарстан
Автомобил хәрәкәте ягы	уң[d][34]
Челтәр көчәнеше	230 вольт[35]
Электр аергычы төре	Europlug[d][35] һәм Schuko[d][35]
Әүвәлгесе	Ыславиния Айрат Җөмһүрияте
Алыштырган	Югославия Социалистик Федератив Республикасы һәм Ыславиния Айрат Җөмһүрияте
Кулланылган тел	словен теле, итальян теле, маҗар теле, бошнак теле[d], хорват теле, македон теле, серб теле[d], алман теле, романи теле, синти чегән теле һәм албан теле
Углерод эзе	15 365 000 tonne of carbon dioxide equivalent[36], 15 939 000 tonne of carbon dioxide equivalent[36], 18 334 000 tonne of carbon dioxide equivalent[36] һәм 16 624 000 tonne of carbon dioxide equivalent[36]
Мәйдан	20 271 км²[37]
Рәсми веб-сайт	gov.si​(слв.), gov.si/en/​(ингл.) һәм gov.si/it/​(италь.)
Һәштәге	Slovenia
Югары дәрәҗәле Интернет домены	.si
Тематик география	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Тимер юл хәрәкәте ягы	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Нинди вики-проектка керә	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Ачык мәгълүматлар порталы	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Феноменның икътисады	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Феноменның демографиясе	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Мәктәптә укымаган балалар саны	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Джини коэффициенты	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Өстәлгән кыйммәт салымы күләме	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Тулаем туулар коэффициенты	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Шәһәр халкы	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Авыл халкы	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Демократия индексы	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
BTI Governance Index	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
BTI Status Index	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Туым күрсәткече	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Үлем күрсәткече	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Happy Planet Index score	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Илнең мобиль коды	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Илнең телефон коды	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Халыкара префикс	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Илнең GS1 коды	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Номер тамгасы коды	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Диңгездәге идентификацияләү номеры	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Монда җирләнгәннәр төркеме	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме	Too many Викимәгълүмат entities accessed.
Too many Викимәгълүмат entities accessed.

Словения (словен. Slovenija [slɔˈʋèːnija]) яки Словения Республикасы (словен. Republika Slovenija [reˈpublika slɔˈʋèːnija]), Урта Диңгез төбәгенең төньягында һәм Үзәк Европаның көньягында урнашкан дәүләт. Словения көнбатышта Италия белән, төньякта Австрия белән, төньяк-көнчыгышта Венгрия белән һәм көнчыгышта һәм көньякта Хорватия белән чиктәш. Мәйданы 20 271 км² булып Словения уртача зурлыктагы Европа дәүләтләренә керә. Дәүләт чигенең озынлыгы 1382 км, шуларның 921 км коры җир чиге, 413 км елга чиге һәм 48 диңгез чиге. Әдрән диңгезенең Словения өлешенең озынлыгы 46,6 км. Төп шәһәр булып Любляна тора, ул дәүләт, мәдәни һәм сәяси үзәк булып тора, иң югары нокта булып Триглав тора (2864 км).
Словения мәдәниятенә Үзәк Европа һәм Аппенин мәдәни пространтвосы йогынты ясаган. 2011 ел халык санын алу буенча Словениядә якынча 6000 торак пунктында 2050189 кеше яшәгән. Словеннар халыкның 83%-ын тәшкил иткән, аннан соң венгрлар (0,32%), итальяннар (0,11%), чегәннәр (0,17%). Словениянең рәсми һәм дәүләт теле булып словен теле тора, итальян һәм венгр азчылыклары яшәгән урыннарда рәсми тел булып итальян теле һәм венгр теле тора.
Словения дәүләтчелеккә 1990 елның 23 декабрендә бәйсезлек турында плебисцитта ирешкән. Сәяси корылышы буенча Словения конституцион парламентар демократия. Словениянең президенты булып Борут Пахор тора. 1992 елның 22 маенда Берләшкән Милләтләр Оешмасына кергән. Словения Европа Шурасы, Дөнья Сәүдә Оешмасы, НАТО һәм башка оешмалар әгъзасы булып тора. 2004 елның җәендә ул Европа Берлегенә кергән.

Климаты

Словения уртача географик киңлекләрдә Альпларның Динар тауларына күчкән урында урнашкан. Словениядә кояшлы көннәр сәгатьләре елына уртача 2100 - 2400 була. Иң салкын айның уртача температурасы 0°С, иң җылы айның 20°С.

Театрлар

Словениядә ике һөнәри халык театры бар Любляна халык театры һәм Марибор халык театры.

Любляна халык театры Любляна халык театры   Марибор халык театры Марибор халык театры

Дин

Халыкның якынча 80%-ы - католицизм тарафдарлары. Католик Чиркәвенең метрополиясе Люблянада, шуннан ул архиепископ һәм митрополит тарафыннан идарә ителә. Башка дини конфессиялар: православ дине, иудаизм.

2018 елга Словениядә католиклык (ил халкының 73,4% ы), ислам (3,7%), православие (3,7%), протестантлык (0,3%) диннәре тарафдарлары яшәгән.

• Словениядә ислам
  • Любляна мәчете

Дәүләт гимны

Zdravljica

Žive vsi narodi,

ki hrepéne dočakat’ dan:

da, koder sonce hodi,

prepir iz sveta bo pregnan,

da rojak prost bo vs’ak,

ne vrag, le sosed bo mejak,

da rojak prost bo vs’ak,

ne vrag, le sosed bo,

ne vrag, le sosed bo mejak.

Исәнлек тосты

(икенче куплет тәрҗемәсе)

Имин булсын дөнья көтеп

яши торган барча халык.

“Булсын!” диеп, тырыш хезмәт

куйган милләт кенә – алып!

Бетсен, диеп, җирдә сугыш,

һәрбарчага булсын ирек,

яшик күршеләрне

дошман түгел, дус-иш күреп,

күршеләрне якын күреп!

гимн турында

Словениянең дәүләт гимны тексты итеп доктор Франц Прешеренның (dr.France Prešeren, 1800-1849) “Zdravljica” (“Исәнлек тосты”) исемле һәм биш куплеттан торган шигыре сайлап алынган, көен композитор Станко Премрл (Stanko Premrl, 1880-1965) язган. Текстның икенче куплеты гимнның җыйнак варианты буларак расланган, ул рәсми чараларда уйнала. Словения гимнының тулы тексты Европаның дистәгә якын теленә тәрҗемә ителгән, шул исәптән ил халкының нибары 0,3 процентын гына тәшкил итүче маҗарлар теленә дә.

“Исәнлек тосты” фигуралы поэзия үрнәге булып тора, аның биш куплетын да бокал рәвешендә урнаштырырга мөмкин.

  İmin bulsın, dönya kötep    
  yäşi torğan barça xalıq.
“Bulsın!” diep, tırış xezmät  
 quyğan millät kenä – alıp!  
 Betsen, diep, cirdä suğış,  
      härbarçağa
      bulsın irek,  
        yäşik,
      kürşelärne,
      doşman tügel,
      dus-iş kürep,
   kürşelärne yaqın kürep! 

Искәрмәләр

1. ЮНЕСКО-ның статистика институты

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q3152127
2. http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
3. The National Terminology Database for Irish — 2006.

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q5463833https://wikidata.org/wiki/Track:P12796
4. 11 // Конституция Словении

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q2294338
5. http://www.dvajset.si/prvih-20/pregled/prej-in-zdaj/drzavni-simboli/
6. https://www.workwithdata.com/place/slovenia
7. Конституция Словении

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q2294338
8. https://www.ncnk.org/sites/default/files/content/resources/publications/NCNK_Issue_Brief_DPRK_Diplomatic_Relations.pdf
9. https://www.wto.org/english/thewto_e/countries_e/slovenia_e.htm
10. https://www.interpol.int/Member-countries/World — Интерпол.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q8475
11. https://www.interpol.int/Who-we-are/Member-countries/Europe/SLOVENIA
12. http://www.nuclearsuppliersgroup.org/en/participants1 — Атом-төш чималны сатучылар төркеме.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q1480793
13. https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/ — ХКТО.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q842490
14. https://www.opcw.org/about-us/member-states/slovenia
15. http://mcce-mil.com/wp-content/uploads/glance/MCCE-AT-A-Glance-September-2017.pdf — Movement Coordination Centre Europe.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q3866537
16. https://www.sacprogram.org/en/Pages/The%20Strategic%20Airlift%20Capability.aspx — Strategic Airlift Capability.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q1579424
17. https://www.iho.int/srv1/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=452&lang=en — Халыкара гидрография оешмасы.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q233611
18. http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp
19. http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html
20. https://www.upu.int/en/Universal-Postal-Union/About-UPU/Member-Countries?csid=-1&cid=269
21. https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8
22. https://www.touteleurope.eu/les-pays-membres-de-l-espace-schengen.html
23. https://www.dhs.gov/visa-waiver-program-requirements
24. https://public.wmo.int/en/members/slovenia
25. https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/
26. https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf
27. https://holocaustremembrance.com/countries/slovenia
28. Population, Slovenia, 1 January 2018 — Statistical Office of the Republic of Slovenia, 2018.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629661
29. (unspecified title) — база данных Всемирного банка.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q21540096
30. https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD — Бөтендөнья банкы.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q7164
31. Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q161718https://wikidata.org/wiki/Track:Q1185686
32. Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q161718https://wikidata.org/wiki/Track:Q1185686
33. http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS
34. http://chartsbin.com/view/edr
35. World Plugs / мөхәррир Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q193858
36. Crippa, M Fossil CO2 emissions of all world countries - 2020 Report — 2020. — ISBN 978-92-76-21515-8 — doi:10.2760/143674

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q117267783https://wikidata.org/wiki/Track:Q106231928
37. https://www.stat.si/StatWeb/File/DocSysFile/10033/Spremembe_povrsine_Slovenije.pdf

Сылтамалар

• Словения хөкүмәте (ингл.)

Моны да карагыз