Santralistanbul

Santralistanbul
Eski ad(lar)	Silahtarağa Elektrik Santrali
Genel bilgiler
Durum	Müze olarak kullanılmakta
Tür	Elektrik santrali (1914-1983); Müze (2007-günümüz);
Konum	Silahtarağa, Eyüpsultan
Adres	Kazım Karabekir Cad. No:2
Şehir	İstanbul
Ülke	Türkiye
Koordinatlar	41°03′59″K 28°56′46″D
Mevcut kullanan	İstanbul Bilgi Üniversitesi
Tamamlanma	1914 (santral olarak); 2007 (müze olarak);
Yenileme	2004-2007
Kapanma	1983 (santral)
Sahip	İstanbul Bilgi Üniversitesi
Teknik ayrıntılar
Kat sayısı	3
Ödüller	DASA ödülü; International Architecture Awards 2010;
Yenileme bilgileri
Mimarlık firması	Emre Arolat Architects; Nevzat Sayın Mimarlık Hizmetleri; Mimarlar ve Han Tümertekin;
Diğer bilgiler
Otopark	Var
Resmî site
	santralistanbul.org

Santralistanbul, 1914 yılında kurulan Silahtarağa Elektrik Santrali'nin restore edilmesiyle 8 Eylül 2007 tarihinde açılmış bir uluslararası kültür, sanat ve eğitim platformudur.^[1]

Pratik Bilgiler Eski ad(lar), Genel bilgiler ...

Kapat

Silahtarağa Elektrik Santrali

Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1914 yılında İstanbul'un elektrik ihtiyacını karşılaması için kurulan Silahtarağa Elektrik Santrali, 1983 yılına kadar hizmet elektrik üretim faaliyetlerini sürdürmüştür.^[2]

Restorasyon süreci

Silahtarağa Elektrik Santrali'nin restore edilmesi süreci, İstanbul Bilgi Üniversitesi'nin kurucuları arasında yer alan iş insanı Oğuz Özerden tarafından başlatılmıştır.^[3] 1 Mayıs 2004 tarihinde, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile İstanbul Bilgi Üniversitesi arasında Hidiv Kasrı'nda yapılan protokolle, Silahtarağa Elektrik Santrali kompleksi 20 yıllığına üniversiteye tahsis edilmiştir.^[1] Bu protokole karşın, 2001 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi ile elektro-teknopark kurmak için plan hazırlayan Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi dava açtı. Ancak bakanlık İstanbul Bilgi Üniversitesi'nin projesini onayladı.^[4]

Projenin konsepti genel olarak Londra'daki Tate Modern'e benzemekte, ancak Santralistanbul projesi; enerji müzesi, amfi tiyatro, konser salonları, halk kütüphanesi ve ziyaretçi sanatçılar için lojmanlardan oluştuğu için Tate Modern'e göre daha kapsamlıdır. Restorasyon projesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Doğuş Grubu, Ciner Grubu ve Laureate Education, Inc. ortaklığında, Kale Grubu ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin ana sponsorluğunda gerçekleştirilmiştir.^[5] Projenin maliyeti 45 milyon Amerikan dolarını aşarak, başlangıçtaki 30 milyon Amerikan doları tutarındaki bütçeyi aştı.

Mimari koordinasyonu İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dekanı İhsan Bilgin üstlenirken, master planı mimarlar Nevzat Sayın (halk kütüphanesi) ve Emre Arolat (çok amaçlı salon) tarafından yürütüldü. Han Tümertekin ise, enerji müzesinin tasarım çalışması için ekibe katıldı.^[6]

Santralistanbul'un ön açılışı, 17 Temmuz 2007 tarihinde dönemin Türkiye başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla açılmıştır.^[7]^[8] Resmî açılış ise 8 Eylül 2007 tarihinde gerçekleşmiştir.^[9]

7.000 m² taban alanına sahip Çağdaş Sanat Müzesi (ÇSM), Silahtarağa Elektrik Santrali'nin zaman içerisinde yıkılmış 2 binasının temelleri üzerine inşa edilmiştir. Mimarlar bu yapıları, elektrik santralinin buhar üreten su borulu kazan bölümüne ait tarihi fotoğrafları referans alarak, eski yapıların orijinal boyutlarına dayalı olarak inşa etmişlerdir.^[10]

5 katlı betonarme binalar çelik ve cam cephelerle kaplanmıştır. İki bina bir cam geçit ile birbirine bağlanmıştır. Galeriler ise hareketli alçıpanlarla ayrılmıştır. Binaların cepheleri, gündüzleri ışığın girmesine izin verirken geceleri fener benzeri bir etki yaratan alüminyum bir ağ ile kaplanmıştır. Ayrıca bina cepheleri projeksiyon perdesi olarak da kullanılabilir. Günümüzde Çağdaş Sanat Müzesi, çalışma alanları ve sınıfların bulunduğu bir eğitim kompleksi olarak da kullanılmaktadır.

Geçici sergiler

Çağdaş Sanat Müzesi'nde yer almış bazı geçici sergiler:

"Modern Aspects" - Pompidou Merkezi, Paris, Fransa (17 Temmuz 2007 – 26 Temmuz 2007) - Birinci kat
"Touch me Istanbul" - ZKM, Karlsruhe, Almanya (17 Temmuz 2007 – 26 Temmuz 2007) - İkinci kat^[11]
"An Interpersonal Journey" - MUSAC, León, İspanya (17 Temmuz 2007 – 26 Temmuz 2007) - Üçüncü kat^[12]
"Light, Illumination, & Electricity", Anna Lindh Foundation (ALF) desteğiyle Townhouse Çağdaş Sanat Galerisi ile işbirliği içinde (Kahire, Mısır), ZINC – ECM de la Friche Belle de Mai (Marsilya, Fransa), NOMAD (İstanbul) ve SCCA Ljubljana, Ljubljana, Slovenya (1 Eylül 2007 – 30 Kasım 2007)
10. İstanbul Bienali, film festivali (8 Eylül 2007 - 2 Kasım 2007)^[13]
"Mahrem", 6 ülkeden 9 sanatçının İslam'da kadınların baş ve vücut örtülerine ilişkin videoları, fotoğrafları, plastikleri ve yerleştirmeleri (17 Ekim 2007 - 21 Kasım 2007)^[14]
"Modern and Beyond", 1950'den 2000'e 100 Türk sanatçının 450 eseri (8 Eylül 2007 - 29 Şubat 2008)^[15]
"Uncharted: User Frames in Media Arts", dijital ve etkileşimli medyanın geniş ölçekli kullanımını içeren çağdaş sanat eserleri, (21 Mart - 16 Ağustos 2009), Peter Weibel, Bernhard Serexhe ve Atıf Akın küratörlüğünde^[16]
Kesişimler-Dönüşümler - Ahmet Güneştekin, İstanbul (1 Mart 2012)^[17]

Koleksiyon

Santralistanbul koleksiyonunda güncel olarak; Abidin Dino, Alaettin Aksoy, Ergin İnan, Gürdal Duyar, Hakkı Anlı, Ilgım Veryeri, İlhan Koman, Kalliopi Lemos, Kemal Önsoy, Mehmet Günsür, Mithat Şen, Mübin Orhon, Nil Yalter, Sadi Pektaş, Sarkis Zabunyan, Selim Birsel, Selim Cebeci, Selim Turan, Tiraje Dikmen, Yüksel Arslan ve Yurdaer Altıntaş'ın çeşitli eserleri bulunmaktadır.^[18]

Kuruluş koleksiyonunda ise; Ayşe Erkmen, Burhan Doğançay, Burhan Uygur, Canan Tolon, Ferruh Başağa, İrfan Önürmen, Mehmet Güleryüz, Nejad Melih Devrim, Neş'e Erdok, Ömer Uluç, Osman Dinç ve Selma Gürbüz'ün çeşitli eserleri yer almıştır.^[19]

İddialar

2013 yılında, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın da onayıyla müzenin koleksiyonunun bir kısmı müzayedeye çıkartılacağı iddia edilmiştir.^[20] Ancak üniversite tarafından yapılan açıklamada; bağışlanan eserlerin müzayedeye gitmeyeceği, üniversitenin kendi satın aldığı eserlerin müzayedeye gideceği belirtilmiştir.^[21]

1913 ve 1921 yıllarında inşa edilen 1 ve 2 numaralı makine daireleri, Silahtarağa Elektrik Santrali yerleşkesinde yapılan restorasyon çalışmaları kapsamında; Enerji Müzesi olarak düzenlenmiş,^[22]^[23] makine dairelerindeki AEG, Brown Boveri, Siemens ve Thomson Houston marka türbin-jeneratör grupları 1983 yılında bırakıldığı gibi korunmuştur.^[24] Ayrıca müze içerisinde yer alan interaktif deneyler de ziyaretçiler tarafından deneyimlenebilir.

Enerji müzesi toplam 1,738.83 m² alana sahiptir.^[23]

Müzeye genel bakış
Müzeye genel bakış
Müzenin gece çekilmiş bir fotoğrafı
Siemens marka enerji tribünleri
Kumanda odası
Müze içerisinde yer alan bir film makinesi
Enerji Müzesi'nin DASA Ödülü

[1]
Masatlıoğlu, Sanem Ersine (1 Ocak 2018). "Endüstri Mirası Yapılarının Yeniden Değerlendirilmesinde Yaklaşımlar ve Türkiye'de Üniversite Kampüsleri". Üsküdar Dergisi. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[2]
Okandan, Gökçe Dervişoğlu (9 Haziran 2016). "İşletmecilik Tarihinde Modern'den Postmodern'e Bir Yolculuk: Silahtarağa Elektrik Santrali'nden Santralistanbul'a Süreklilik ve Değişim". İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 45: 40-48. ISSN 1303-1732. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[3]
Kadak, Şelale (25 Aralık 2005). "Sanat virüsü müzenin yolunu açtı". Sabah. 26 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[4]
Newspaper Turkish Daily News September 8, 2007 11 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
[5]
"Santralistanbul'a Kale imzası". v3.arkitera.com. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[6]
"santralistanbul / EAA, NSMH, Mimarlar ve Han Tümertekin". Arkitektuel. 6 Ekim 2017. 16 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[7]
"Bilgi Üniversitesi Rektörü'nden Başbakan'a yanıt". Hürriyet. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[8]
"Santralistanbul şehre yakışacak". v3.arkitera.com. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[9]
"Silahtarağa Elektrik Santrali'nin Santralistanbul'a Dönüşümü". buldink. 8 Ocak 2021. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[10]
Gzt (1 Mart 2021). "Endüstriyel bir miras: Silahtarağa Elektrik Santrali - ÇSM". Gzt. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[11]
Yapı (Türkçe)
[12]
Newspaper Akşam July 15, 2007 14 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
[13]
"Santralİstanbul". 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[14]
Antoloji 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
[15]
Arkitera September 11, 2007 4 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
[16]
"Radikal National Newspaper March, 16 2009". 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[17]
"Güneştekin'in sergisi Santralistanbul'da". Sabah. 26 Şubat 2012. 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2012.
[18]
"Mevcut Koleksiyon". www.santralistanbul.org. 15 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[19]
"Kuruluş Koleksiyonu". www.santralistanbul.org. 15 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[20]
"Bilgi Üniversitesi kurucusunun derlediği müze koleksiyonu satışta". T24. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[21]
"Santralistanbul ÇŞM kapanıyor mu? | Milliyet Sanat". www.milliyetsanat.com. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[22]
"cocukistanbul » santralistanbul Enerji Müzesi". 22 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[23]
"ENERJI MÜZESI". www.santralistanbul.org. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
[24]
"EMO - SİLAHTARAĞA SANTRALI GEZİSİ GERÇEKLEŞTİRİLDİ". www.emo.org.tr. Erişim tarihi: 13 Mart 2022.

Wikimedia Commons'ta Santralistanbul ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Santralistanbul resmî web sitesi 23 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[:0-1] [1]
Masatlıoğlu, Sanem Ersine (1 Ocak 2018). "Endüstri Mirası Yapılarının Yeniden Değerlendirilmesinde Yaklaşımlar ve Türkiye'de Üniversite Kampüsleri". Üsküdar Dergisi. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[2] [2]
Okandan, Gökçe Dervişoğlu (9 Haziran 2016). "İşletmecilik Tarihinde Modern'den Postmodern'e Bir Yolculuk: Silahtarağa Elektrik Santrali'nden Santralistanbul'a Süreklilik ve Değişim". İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 45: 40-48. ISSN 1303-1732. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[3] [3]
Kadak, Şelale (25 Aralık 2005). "Sanat virüsü müzenin yolunu açtı". Sabah. 26 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[4] [4]
Newspaper Turkish Daily News September 8, 2007 11 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[5] [5]
"Santralistanbul'a Kale imzası". v3.arkitera.com. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[6] [6]
"santralistanbul / EAA, NSMH, Mimarlar ve Han Tümertekin". Arkitektuel. 6 Ekim 2017. 16 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[7] [7]
"Bilgi Üniversitesi Rektörü'nden Başbakan'a yanıt". Hürriyet. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[8] [8]
"Santralistanbul şehre yakışacak". v3.arkitera.com. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[9] [9]
"Silahtarağa Elektrik Santrali'nin Santralistanbul'a Dönüşümü". buldink. 8 Ocak 2021. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[10] [10]
Gzt (1 Mart 2021). "Endüstriyel bir miras: Silahtarağa Elektrik Santrali - ÇSM". Gzt. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[11] [11]
Yapı (Türkçe)

[12] [12]
Newspaper Akşam July 15, 2007 14 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)

[13] [13]
"Santralİstanbul". 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[14] [14]
Antoloji 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)

[15] [15]
Arkitera September 11, 2007 4 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)

[16] [16]
"Radikal National Newspaper March, 16 2009". 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[17] [17]
"Güneştekin'in sergisi Santralistanbul'da". Sabah. 26 Şubat 2012. 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2012.

[18] [18]
"Mevcut Koleksiyon". www.santralistanbul.org. 15 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[19] [19]
"Kuruluş Koleksiyonu". www.santralistanbul.org. 15 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[20] [20]
"Bilgi Üniversitesi kurucusunun derlediği müze koleksiyonu satışta". T24. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[21] [21]
"Santralistanbul ÇŞM kapanıyor mu? | Milliyet Sanat". www.milliyetsanat.com. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[22] [22]
"cocukistanbul » santralistanbul Enerji Müzesi". 22 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[:1-23] [23]
"ENERJI MÜZESI". www.santralistanbul.org. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.

[24] [24]
"EMO - SİLAHTARAĞA SANTRALI GEZİSİ GERÇEKLEŞTİRİLDİ". www.emo.org.tr. Erişim tarihi: 13 Mart 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]