Pangolin

Pullu memeliler olarak da bilinen pangolinler (Pholidota^[a]) bir eteneli takımıdır.^[7] Mevcut tek familyası olan Manidae familyasında üç cins bulunur: Manis, Phataginus ve Smutsia. Manis, Asya'da bulunan dört türden oluşurken, Phataginus ve Smutsia, tümü Sahra altı Afrika'da bulunan iki tür içerir.^[8] Bu türlerin uzunlukları 30 ila 100 cm arasındadır. Bir dizi soyu tükenmiş pangolin türü de bilinmektedir.

Pangolinler Yaşadığı dönem aralığı: 64-0 myö Puerkan-Günümüz[1][2]  PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
En üstte Hint pangolini (Manis crassicaudata) ve diğer soyu tükenmiş pangolin türleri.
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Sınıf: Mammalia Klad: Pholidotamorpha Takım: Pholidota Weber, 1904[3]
Alt gruplar
Metne bakınız.
Yaşayan türlerin dağılımı:      Manis crassicaudata      Manis pentadactyla      Manis javanica      Manis culionensis      Phataginus tricuspis      Phataginus tetradactyla      Smutsia gigantea      Smutsia temminckii
Sinonimler
Sinonimler listesi: Afredentata (Szalay & Schrenk, 1994) Lepidota (Lane, 1910) Manides (Gervais, 1854) Maniformes (Zagorodniuk, 2008)[4] Manitheria (Haeckel, 1895) Nomarthra (Cope, 1889)[5] Pholidotheria (Haeckel, 1895) Pholidotiformes (Kinman, 1994) Pholidotina (Pearse, 1936)[6] Repentia (Newman, 1843) Scutata (Murray, 1866) Squamata (Huxley, 1872) Squamigera (Gill, 1910)

Pangolinlerin, derilerini kaplayan tırnaklara benzer, büyük, koruyucu keratin pulları vardır; bu özelliğe sahip bilinen tek memelilerdir. Türlerine bağlı olarak içi boş ağaçlarda veya oyuklarda yaşarlar. Pangolinler gececidir ve diyetleri esas olarak uzun dillerini kullanarak yakaladıkları karıncalar ve termitlerden oluşur. Yalnız hayvanlar olma eğilimindedirler, sadece çiftleşmek ve yaklaşık iki yıl boyunca büyüttükleri yavruları üretmek için toplanırlar.

Pangolinler, (geleneksel Çin tıbbında^[9] kullanılan etleri ve pulları için) kaçak avlanma ve doğal yaşam alanlarının yoğun ormansızlaşması tehdidi altındadırlar ve dünyanın en çok ticareti yapılan memelileridir.^[10] Ocak 2020 itibarıyla, koruma durumu tehdit altındaki katmanda listelenen sekiz pangolin türü vardır. Kırmızı Listede üç (Manis culionensis, M. pentadactyla ve M. javanica) kritik tehlike altında, üç (Phataginus tricuspis, Manis crassicaudata ve Smutsia gigantea) tehlikede ve iki (Phataginus tetradactyla ve Smutsia temminckii) tehlike altında tür bulunuyor.^[11]

Etimoloji

"Pangolin" adı, Malayca "toplanan" anlamına gelen pengguling kelimesinden gelir.^[12] Ancak, Standart Malaycadaki modern ad tenggilingdir; Endonezyacada trenggling iken, Filipin dillerinde, goling, tanggiling veya balintong'dur (aynı anlamda).^[13]

Morfoloji

Manis javanica'nın ilüstrasyonu

Vücutları, kiremit gibi dizilmiş büyük keratin pullar sebebiyle, kozalaksı görünümdedir. Vücudun yalnızca üst bölümünde olan bu pullar kuyruğun tamamında bulunur. Vücudun pulsuz olan alt kısmı ve bacakların iç tarafı ise kıllıdır. Pullar arasında da kıl vardır.

Başları uzun yapılıdır. Zygomatic yay ortadan kalkmış ya da körelmiş; ptygoidea ise iyi gelişmiştir. Alt çene, basit iki kemik köprü kalacak biçimde körelmiş; angular ve articular çıkıntı yoktur. Bel omurları eklem çıkıntılarından yoksundur; köprücük kemiği oluşmamıştır. Kısa yapılı ön üyeleri kazmak için kuvvetli kazıcı tırnaklar taşır; ön ve arka ayaklar 5 ışınlı ve parmakları tırnaklıdır. Dişleri yoktur; dilleri uzun ve solucan şeklindedir. Tükürük bezleri iri yapılı; mideleri çok kaslı ve öğütücü mide dişleri vardır. Beynin koklama lobu büyük; büyük beyin ilkel yapılıdır. Midenin iç çeperi keratin çıkıntılıdır.

Biyolojisi

Pangolin, çoğunlukla Uzak Doğu'da görülen pullu memeli bir hayvandır. Gececil olan bu hayvanlar, gündüzleri kazdıkları çukurlarda, ağaç ve kaya kovuklarında saklanırlar. Pangolinler “canlı çam kozalakları” olarak adlandırılırlar. Pangolin, baş, sırt, kuyruk ve bacakları kaplayan, birbirinin üstüne binen iri, kahverengi pullardan oluşur.

Uzun kuyruklu pangolin (Phataginus tetradactyla)

Uzun ve yapışkan dokulu dil yapısı vardır. Genellikle termit, karınca, pupa, larva, yumurta, kısacası yuvada ne varsa diliyle zorlanmadan toplayarak yer. Yavrular anne tarafından vücut üzerinde taşınırlar. Tehlike anında tostoparlak olurlar. Karınca ve termitlerin bünyelerinde bulunan asitler, midesinin kalın kaslı çeperli olması nedeniyle zarar veremezler. Nesli tükenmekte olan pangolinler, kendilerini korumak için top haline geldikleri anda yakalanıp poşetlere koyulup, vakumlanarak öldürülüyorlar.^[14]

Beslenme

Pangolin, Gir Ormanı, Gujarat, Hindistan

Pangolinler böcekçildirler. Besinlerinin önemli bir bölümünü karınca ve termitler oluşturur. Doğadaki termit popülasyonunu kontrol etmede önemli bir regülatör görevi üstlenirler.^[15] Görme yetileri sınırlı olduğundan avlarını koku ve duyma yetileri ile yakalarlar.^[16]

Covid-19 virüsünün sebebi gösterilmesi

Güney Çin Tarım Üniversitesi uzmanları, dünyayı etkisi altına alan COVID-19 pandemisine neden olan virüsün pangolinlerden yayıldığını öne sürmüştür.^[17]

Sınıflandırma ve filogeni

Taksonomi

• Takım: Pholidota (Weber, 1904) (pangolinler)
  • Cins: † Euromanis (Gaudin, Emry & Wible, 2009)
    • † Euromanis krebsi (Storch & Martin, 1994)
  • Aile: † Eurotamanduidae (Szalay & Schrenk, 1994)
    • Cins: † Eurotamandua (Storch, 1981)
      • † Eurotamandua joresi (Storch, 1981)
  • Alt takım: Eupholidota (Gaudin, Emry & Wible, 2009) (gerçek pangolinler)
    • Süper Aile: † Eomanoidea (Gaudin, Emry & Wible, 2009)
      • Aile: † Eomanidae (Storch, 2003)
        • Cins: † Eomanis (Storch, 1978)
          • † Eomanis waldi (Storch, 1978)
    • Süper Aile: Manoidea (Gaudin, Emry & Wible, 2009)
      • Ailesi: Manidae (Gri, 1821) (pangolinler)
        • Alt familya: Maninae (Gri, 1821) (Asya pangolinleri)
          • Cins: Manis (Linnaeus, 1758) (Asya pangolinleri)
            • Manis crassicaudata (Gray, 1827) (Hint pangolini)
            • Manis pentadactyla (Linnaeus, 1758) (Çin pangolini)
            • † Manis hungarica (Kormos, 1934)
            • † Manis lydekkeri (Dubois, 1908)
            • Alt cins: Paramanis (Pocock, 1924)
              • Manis javanica (Desmarest, 1822) (Sunda pangolini)
              • Manis culionensis (de Elera, 1895) (Filipin pangolini)
              • † Manis palaeojavanica (Dubois, 1907) (Dev Asya pangolini)
        • Alt familya: Phatagininae (Gaubert, 2017) (küçük Afrika pangolinleri)
          • Cins: Phataginus (Rafinesque, 1821) (Afrika ağac pangolinleri)
            • Phataginus tetradactyla (Linnaeus, 1766) (Uzun kuyruklu pangolin)
            • Phataginus tricuspis (Rafinesque, 1821) (Ağaç pangolini)
        • Alt familya: Smutsiinae (Gray, 1873) (büyük Afrika pangolinleri)
          • Cins: Smutsia (Gri, 1865) (Afrika yer pangolinleri)
            • Smutsia gigantea (Illiger, 1815) (Dev pangolin)
            • Smutsia temmincki (Smuts, 1832) (Yer pangolini)
        • Incertae sedis
          • † Fayum pangolin (manidae sp. [ DPC 3972 & DPC 4364 ] (Gebo & Rasmussen, 1985) ) ^[18]
      • Aile: † Patriomanidae (Szalay & Schrenk 1998) [ sensu Gaudin, Emry & Pogue, 2006]
        • Cins: † Cryptomanis (Gaudin, Emry & Pogue, 2006)
          • † Cryptomanis gobiensis (Gaudin, Emry & Pogue, 2006)
        • Cins: † Patriomanis (Emry, 1970)
          • † Patriomanis americana (Emry, 1970)
      • Incertae sedis
        • Cins: † Necromanis (Filhol, 1893)
          • † Necromanis franconica (Quenstedt, 1886)
          • † Necromanis parva (Koenigswald, 1969)
          • † Necromanis quercyi (Filhol, 1893)

Filogeni

Plasentalılar arasında

Pholidota takımı, Xenarthra'nın (neotropik karıncayiyenler, tembel hayvanlar ve armadillolar) kardeş taksonu olarak kabul edilirdi, ancak son genetik kanıtlar, en yakın yaşayan akrabalarının, Ferae veya Ostentoria olarak adlandırılan bir dal oluşturdukları etçiller olduğunu gösteriyor.^{[19][20][21][22]} Creodonta ve Palaeanodonta gibi fosil grupları, pangolinlerinlerin daha da yakın akrabalarıdır (ikinci grup, Pholidotamorpha kladında pangolinlerle sınıflandırılır).^[23][24] Etçiller ve pangolinler arasındaki bölünmenin 79-87 milyon yıl önce (milyon yıl) meydana geldiği tahmin ediliyor.^[22][25]

Boreoeutheria  (95 myö)    Euarchontoglires  (primatlar, kolugolar, sivri sincapçıklar, kemirgenler, tavşanlar)     Laurasiatheria (90 myö)    Eulipotyphla  (kirpiler, sivri faregiller, köstebekler, solenodonlar (haita yılandişi)     Scrotifera (84 myö)    Chiroptera  (yarasalar ve uçan tilkiler)     Ferungulata (82 myö)  Ferae (78 myö)    Pholidota  (pangolinler)       Carnivora  (kediler, sırtlanlar, köpekler, ayılar,yüzgeçayaklılar, vb.)       Euungulata (75 myö)    Perissodactyla   (atlar, tapirler, gergedanlar, vb.)      Cetartiodactyla  (domuzlar, geviş getirenler, su aygırları, balinalar, vb.)

Bu kladogram, mitokondriyel DNA, nükleer DNA ve protein özelliklerinin analizi ile oluşturulmuştur.

Pholidota'nın Ferae kladı içerisindeki yeri.[26][27]

Ferungulata    Pan-Euungulata    Ferae   Pholidotamorpha    Pholidota (sensu stricto)     †Palaeanodonta    (Pholidota sensu lato)   Pan-Carnivora     †Oxyaenodonta  †Oxyaenidae        †Hyaenodonta      †Altacreodus     †Tinerhodon   †Altacreodus/Tinerhodon clade     †Hyaenodonta (sensu stricto)    sensu lato    Carnivoramorpha (Carnivora sensu lato)

Manidae'nin Pholidota içerisindeki yeri.[8][24]

Pholidotamorpha    †Palaeanodonta    Pholidota     †Euromanis  †Euromanis krebsi      ?  †Pholidota sp. (BC 16’08)      †Eurotamanduidae   †Eurotamandua  †Eurotamandua joresi      Eupholidota   †Eomanoidea   †Eomanidae   †Eomanis  †Eomanis waldi        Manoidea     †Patriomanidae   †Cryptomanis  †Cryptomanis gobiensis    †Patriomanis  †Patriomanis americana          †Necromanis    †Necromanis franconica     †Necromanis parva     †Necromanis quercyi    ?    Manidae            sensu stricto   (Pholidota sensu lato)

Manidae arasında

Mevcut Manidae filogenisindeki ilk ikilik, Asya pangolinlerini (Manis) Afrika pangolinlerinden (Smutsia ve Phataginus) ayırır. İlki içinde, Manis pentadactyla, M. crassicaudata ve M. javanica'dan oluşan bir klanın kardeş grubudur. İkincisi içinde, bir bölünme, Smutsia cinsinin büyük karasal Afrika pangolinlerini Phataginus cinsinin küçük arboreal Afrika pangolinlerinden ayırır.^[28]

Bu kladogram moleküler genetik çalışmalar ve fosil buluntularına göre oluşturulmuştur.^{[8][24][28][29]}

Manidae   Maninae   Manis     (Paramanis)      Manis culionensis     Manis javanica    ?  †Manis palaeojavanica      ?  Manis sp. (Scale_H4 & Scale_H8)        ?  †Manis lydekkeri     Manis crassicaudata        ?  †Manis hungarica     Manis pentadactyla        ?  †Manidае sp. (''DPC 3972'' & ''DPC 4364'')    Smutsiinae   Phatagininae   Phataginus    Phataginus tetradactyla     Phataginus tricuspis        Smutsiinae   Smutsia    Smutsia gigantea     †Smutsia sp. (Olteţ River Valley, Romania)     Smutsia temminckii      sensu stricto   sensu lato

Asyalı ve Afrikalı pangolinlerin 47 ila 38 milyon yıl önce ayrıldığı düşünülüyor.^[28][29]

Galeri

Osteoloji Müzesi'ndeki Pangolin iskeletleri (2009)

Savunma duruşundaki Yer pangolini

Bir Filipin pangolini yavrusu ve annesi; Palawan ada grubuna özgü, kritik derecede nesli tükenmekte olan bir tür. Lüks bir tıbbi incelik olarak kabul edildiği Çin ve Vietnam'a yapılan pangolin ticareti için yasadışı avlanma tehdidi altındadır.^[30]

Notlar

1. Grekçe φολιδωτός - "pullarla kaplı" anlamına gelir.