Remove ads
Kirpi (Erinaceus), kirpigiller (Erinaceidae) familyasından gececil, böcekçil bir memeli cinsi.
| Kirpi | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Batı Avrupa kirpisi (Erinaceus europaeus) | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
|
E. amurensis (Amur kirpisi) | ||||||||||||||||||
Yaklaşık 30 cm boyundadır. Ağırlığı cinsiyete, yaşa ve yaşadığı koşullara bağlı olarak 500-1200 gr. arasında değişir. Gövdesinin üzeri 2-2,5 cm uzunluğundaki kılçık dikenlerle örtülüdür. Kızdırıldığı zaman vücudu yuvarlak hale gelir ve böylece bir diken topuna dönüşür.
Çalılıklı ormanlardan, büyük park ve bahçelere kadar pek çok yerde yaşayabilir. Nemli yerleri sever. Toprak içine açtığı tünellerde ve kaya kovuklarında barınır.
Avrupa ve Asya'da görülür. Türkiye'nin hemen her yerinde rastlanır. Yalnız geceleri etkindir. Çevre sıcaklığının 4 °C'nin altına düştüğü zaman kış uykusuna yatar. Hamilelikleri 5-6 hafta sürer. Her doğumda 3-8 yavru doğurur. Ortalama ömrü 18 yıldır.
Doğal hayatta beslenmeleri
Çoğunlukla böcek, sümüklüböcek, kurbağa, solucan, nadiren küçük fare ve yılan yavrularını yer.
İnsanların dayanabildiği tetanus zehri miktarının 7 bin katına dayanıklı oldukları saptanmıştır. Çok zehirli bazı böcek ve yılanları kolaylıkla avlayıp yer. Ancak engerek zehri gibi bazı zehirlere karşı da dayanıksızdır.
Esaret altında beslenmeleri
Öncelikle, kirpiler doğal hayattan koparılıp esir edilmemelidir. Olağanüstü bir durum olmadığı sürece, şirin diye kirpi yavrularına bakmak için eve götürmek, doğal hayata zarar verir. Kirpilerin Türkiye'de koruma altındaki türlerden olduğu unutulmamalıdır.
Erişkin kirpiler kedi mamalarını severek yer. İnek sütü verilmemelidir. Yüksek miktarda laktoz içerdiğinden kirpiler için öldürücüdür, çünkü kirpiler laktozu sindiremez. Bu durum bağırsaklarda ishale sebebiyet verir, ishale bağlı su kaybı ve beslenme yetersizliğinden ölür. Yetim kalan yavruların beslenmesi gerektiğinde yabani hayvan konusunda tecrübeli veteriner hekimlere danışılmalıdır. Dişleri çıkan yavruya konserve veya ıslatılmış kuru kedi-köpek maması verilebilir.
Remove ads
Kirpi etinin egzama hastalığına iyi geldiği, halk arasında yaygın fakat yanlış bir inançtır.[kaynak belirtilmeli] Bunun Hayat-ül hayvan gibi kitaplarda da verilmesi, kirpinin yasak olduğu halde avlanılmasını tetiklemektedir.[kaynak belirtilmeli] Kirpi Hanefi ve Hanbeliler'de mekruh, Şafii ve Malikiler'de helâl sayılmıştır.[kaynak belirtilmeli]
Türkiye'de 2 türe ait 3 alt tür bulunur:
- E. concolor (Ak göğüslü kirpi)
- E. c. concolor: Karadeniz bölgesinde
- E. c. transcaucasicus: Diğer bölgelerde
- E. roumanicus (Doğu Avrupa kirpisi)
- E. r. drozdovskii: Trakya bölgesinde
E. europaeus türü Türkiye'de bulunmaz. Bu ad altında literatürde[1] geçenlerin Trakya hariç hepsi E. concolor türündendir.
Türkiye'de avlanması yasaktır.[2] Kırmızı listede "NT" kategorisindedir. Kirpiler, Türkiye'nin koruma altındaki türlerinden biridir; Resmi Gazete'de yayınlanan “Çevre ve Orman Bakanlığı’nca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları” (EK LİSTE 1) listesinde belirtilmiştir. Ayrıca kirpilerin doğal ortamından uzaklaştırılması, satılması, evlerde pet hayvanı olarak bakılması yasaktır. Konuyla ilgili ihbarlarla Doğa Koruma ve Milli Parklar İl Müdürlükleri ilgilenmektedir.[3]
Remove ads
- Erinaceus concolor (Ak göğüslü kirpi)
- Erinaceus concolor concolor TÜRKİYE (Karadeniz)
- Erinaceus concolor rhodius (Rodos kirpisi)
- Erinaceus concolor transcaucasicus TÜRKİYE (diğer bölgeler)
- Erinaceus roumanicus (Doğu Avrupa kirpisi)
- Erinaceus roumanicus roumanicus
- Erinaceus roumanicus bolkayi
- Erinaceus roumanicus drozdovskii TÜRKİYE (Trakya)
- Erinaceus roumanicus nesiotes (Girit kirpisi)
- Erinaceus roumanicus pallidus
- Erinaceus europaeus (Batı Avrupa kirpisi)
- Erinaceus amurensis (Amur kirpisi)
Kirpi (Şarkışla)
Dikenleri
Yavru
Yuvada yavrular
.jpg)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads