Remove ads
Özel Kuvvetler Komutanlığı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin değişik sınıf ve rütbelerdeki subay, astsubay ve uzman erbaşlardan oluşan, iç ve dış tehditlerin bertaraf edilmesine karşı her türlü arazi ve iklim şartlarında görev yapabilecek nitelikte üst düzey eğitime tabi tutularak yetiştirilmiş seçkin askerlerden oluşan birlik.[8][9] Doğrudan Genelkurmay Başkanlığına bağlı olarak tugay seviyesinde 1992 yılında kurulmuştur.[10] Türk Silahlı Kuvvetleri kıyafet yönetmeliğine göre bordo renkte bere kullanırlar.[11][12]
| Özel Kuvvetler Komutanlığı | |
|---|---|
 | |
| Etkin | 1992–günümüz |
| Ülke |  Türkiye |
| Bağlılık | Türk Silahlı Kuvvetleri |
| Sınıfı | Kara Kuvvetleri |
| Tipi | Özel Kuvvetler |
| Görevi | Özel harekât Özel keşif Gayrinizami harp |
| Büyüklük | Kolordu |
| Parçası | Genelkurmay Başkanlığı |
| Karargâh | Gölbaşı, Ankara |
| Takma Adı | Bordo Bereliler |
| Slogan | "Ülkem, Bayrağım, Onurum" "Zoru başarır, imkânsız zaman alır"[1] |
| Renkleri | Bordo |
| Marş | Alay Marşı[2] |
| Savaşları |
|
| Komutanlar | |
| Komutan | Tümgeneral Ömer Ertuğrul Erbakan |
| Kurmay Başkanı | Tuğgeneral Bülent Akdeniz |
| Ünlü komutanları | Engin Alan Servet Yörük Zekai Aksakallı |
Remove ads
Kuvvet komutanlıklarının uygun göreceği miktarda personel Özel Kuvvetler eğitimiyle birlikte atanır. Gerekli sayının tamamlanmaması durumunda komando veya paraşüt kursu almış personel Özel Kuvvet kursunu tamamladıktan sonra Özel Kuvvet kadrolarına atanır.[13] Sınıf gözetmeksizin, kara, hava, deniz farketmeksizin ordunun her bölümünden, her birliğinden alım yapılır. Sosyal ilişkileri gelişmiş, kendini rahatlıkla ifade edebilen, yabancı dile yatkın, yabancı dilini ve onları geliştirme konusunda yatkın. Değişen şartlara, ortamlara, insanlara karşı kolay adapte olabilen fiziki dayanıklılığı yüksek olmaları istenir.[14] Personelde olması gereken minimum fiziki standartlar şunlardır:[15]
- 48 tekrar şınav (2 dakikada)
- 64 tekrar mekik (2 dakikada)
- 9 tekrar barfiks
- 3,9 m uzun atlama
- 1,15 m yüksek atlama
- 5000 m koşu (25 dakikada)
Remove ads
İlk olarak 27 Eylül 1952 yılında "Hususi ve Yardımcı Muharip Birlikleri" adıyla Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Özel Harekât Kuvvetleri ortak eğitimleri ile kurulmuş, 7 Kasım 1953 yılında "Seferberlik Tetkik Kurulu" adını almıştır. 14 Aralık 1970 yılında ise "Özel Harp Dairesi" adını almıştır.[16][17] 14 Nisan 1992 yılında Körfez Savaşı'ndan sonra dış tehlikelerin belirmesi ve Irak'ın kuzeyinden tehditler gelmesi nedeniyle 1992 yılında yerleşkesi ve yapısı değiştirilerek kurulmuştur.[18][19][20][21] İlk olarak tugay seviyesinde daha sonra tümen, ardından 2006 Yüksek Askerî Şûra kararı ile kolordu,[22] 2010 Yüksek Askerî Şûra kararı ile tekrar tümen ve 2016 YAŞ kararlarıyla ile tekrar kolordu yapıldı. Burada görev yapan askerler uzun süre verilen eğitimin sonucunda özel olarak seçilmiştir.
Çuval Olayı'ndan sonra Genelkurmay Harekât Başkanlığından alınarak Genelkurmay II. Başkanı'na bağlanmıştır.
2004 yılında Almanya'da yapılan Dünya Özel Kuvvetler Şampiyonası'nda, yirmi altı özel kuvvet birliği arasında birinci olmuşlardır.[23][24][25] Özel Kuvvetler Komutanlığı Karargâhının adı 15 Temmuz Darbe Girişimi'nin ardından P. Asb. Kd. Bçvş. Ömer Halisdemir olarak değiştirilmiştir.[26]
Remove ads
- 1998 yılında Türkiye KDP'ye Şemdin Sakık'ın teslim edilmesi için talepte bulunmuş olumsuz yanıt alınması üzerine özel kuvvet timi Irak'a sızarak operasyonla ele geçirmiş ve ülkeye getirmişlerdir.[27][28]
- 1999 yılında Kenya Yunanistan Büyükelçiliği'nde bulunan Abdullah Öcalan'ın uçakla Hollanda'ya kaçacağının istihbaratının alınmasının ardından kiralanan uçağa benzer bir uçak kullanılarak Nairobi Havalimanına iniş yapılmış ve özel kuvvet timi tarafından yakalanarak Türkiye'ye getirilmiştir.[29][30]
- 2014 yılında 49 konsolosluk çalışanının IŞİD tarafından Musul'da rehin alınmasının ardından MİT ile ortak operasyon yürüterek rehinelerin kurtarılmasında görev almışlardır.[31]
- 2017 yılında Suriye'ye yönelik harekâtın başlamasıyla bölgeye sızarak keşif faaliyetlerinde bulunmuşlar ve Özgür Suriye Ordusu ile birlikte operasyonlara katılarak destek vermişlerdir.[32][33]
- 10-14 Şubat 2021'de Irak'ın kuzeyi Gara'ya düzenlenen Pençe Kartal 2 operasyonunda hava harekâtı sonrası helikopterle bölgeye indirilen unsurlar teroristlere ait barınak karargah ve mühimmat depolarını imha etmişlerdir. Ayrıca 48 terorist ölü, 2 terörist de sağ olarak ele geçirilmiştir. Operasyonlarda 3 özel kuvvet personeli hayatını kaybetmiştir.[34][35][36]
Remove ads
Komutanlığın asli görevleri olası bir savaş durumunda halkı örgütlemek ve yetiştirmek, diğer askerî birliklerin imkân ve kabiliyetini aşan özel operasyonları gerçekleştirmektir. Özel Kuvvet personeli harekât ortamına hızlı şekilde girerek önemli bir kuvvet çarpanı olarak görev yaparlar.[37] Milli İstihbarat Teşkilatı'ndan alınan bilgiler doğrultusunda terör örgütlerinin yönetici kadrolarına ve sınır ötesindeki kritik noktalarına karşı özel harekât terminolojisinde doğrudan eylem olarak geçen baskınlar gerçekleştirirler.[38][39][40] Savaş şartlarının sürdüğü ülkelerde elçiliklerin korunmasında ve herhangi bir saldırı durumunda bölgenin savunmasında, personelin tahliye edilmesinde o ülkenin dilini bilen ve bölgede tecrübesi olan dış görev timi görevlendirilir.[41][42] Bordo Bereliler aynı zamanda devlet büyüklerinin yakın koruma görevini de yerine getirirler. Başta Genelkurmay başkanı olmak üzere kuvvet komutanlarının ve yüksek rütbeli generallerin koruma ve güvenlik görevlerini üstlenirler. Dost ve müttefik ülkelerin ordularına eğitim, yardım ve destek faaliyeti yürütürler.[43][44] Harekât düzenlenecek bölgelere önceden sızarak kritik tesis ve birimlerin işaretlenip etkisiz hâle getirilmesini ve düşman topraklarda keşif ve istihbarat toplayarak dost kuvvetlerin daha rahat hareket etmesine imkân sağlarlar.[45] Ayrıca yüksek riskte düşman topraklarından esir kurtarma operasyonu yürütmekle görevlidirler.[46]
Remove ads
Özel Kuvvetler Komutanlığı'na bağlı MAK Alay Komutanlığı, terörle mücadelede 90'lı yıllarda çok etkin faaliyet göstermiştir. Muharebe sahasında düşen uçakların pilotları ile düşman gerisinde esir/rehin kalmış TSK personelini aramak ve kurtarmakla görevlidir. Ayrıca MAK Alay Komutanlığı, barış şartlarında teröristle mücadelede ağırlıklı olarak operasyonel görev alan birliklerden birisidir.[47] MAK teriminin İngilizcesi; ''CSAR'' olmasına rağmen, Alay'ın rolleri Hava Kuvvetleri CSAR görevlerinden ibaret değildir. Alay, rehine kurtarma ve terörle mücadele'ye odaklanmıştır. Dünya çapında muadili 1. Sınıf Özel harekat kuvvetleri olarak bilinen Delta Force, GROM, JTF2, 22. Special Air Service ile benzer roller üstlenmiştir. Mustafa Levent Göktaş, döneminin Alay komutanı olarak bu birimde terörle mücadelede çok üstün başarılar göstermiş, çok sayıda operasyona katılmıştır.[48] MAK Alay Komutanlığı'nın personelinin eğitimi Özel Kuvvetler ve MAK kursu'nun yanı sıra detaylı olarak rehine kurtarma, sızma, kapalı alanlarda muharebe (CQB), istihbarat toplama, önemli kuvvet komutanlarını koruma, askeri serbest paraşütçülük, kurbağaadam ve kapalı devre dalışı konularında eğitim almış ve odaklanmış olup, Terörle mücadele kapsamında Yüksek Değerli Hedefleri yakalama operasyonlarında da görev almıştır. Ergenekon davalarında birçok suçlamaya maruz kalan birlik, 2014'te lağv edilerek dağıtılmıştır.[49] Özel Kuvvetler MAK Alay komutanlığı 2000'li yıllarda kurulup, günümüzde de aktif olarak Türk Hava Kuvvetleri'ne bağlı faaliyet gösteren Muharebe Arama Kurtarma(yeni adıyla Personel Kurtarma) ile karıştırılmamalıdır.[50][51][52] MAK Alay Komutanlığı'nın, Yüksek Değerli Hedefleri yakalamak veya etkisiz hale getirmek için yaptığı baskınlar gibi terörle mücadele ve rehine kurtarma görevleri, yetenekleri ve misyonu halen Özel Kuvvetler Komutanlığı'na bağlı timler tarafından yürütülmektedir.[53][54][55][56][57]
Remove ads
Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli subay, astsubay ve uzman erbaşlar arasından gönüllü olan personel eğitime başvurabilir.[58] Yurt içi, yurt dışı ve ihtisas eğitim olmak üzeri 3 ayrı dalda 47 ders eğitimi görürler. Yurt içinde 72 hafta temel nitelikli kurslar gören askerler yurt dışında gönüllülük esasına göre 10 ila 52 hafta arasında eğitime tabi tutulurlarak 3,5 - 5[59] yıl içinde özel timlerde görev yapabilecek seviyeye gelirler.[60][61] Kazandırılan yeteneklerden bazıları şunlardır;[62][63][64]
- Gayrinizami Harp ve Çeşitli Özel Harp Türleri
- Özel Operasyonlar
- Özel Keşif ve Sızma[65]
- Direkt Görev Harekâtı[66]
- Su üstü ve Su altı Harekâtı[67]
- Statik Paraşüt ve HALO/HAHO (Gece ve Gündüz atlayışı)[68][69]
- Meskun Mahallerde Teröristle Mücadele (CQB/CQC Harekâtı)
- Hayati İdame ve İşkence-Sorgu'ya dayanma
- Pusu, Baskın, Sabotaj, Kaçma-Kurtulma
- Yakın Dövüş, VIP Koruma ve Taktik atış
- Uzman Nişancılık
- İstihbarat ve Yabancı dil
- Derin kar, şiddetli soğuklarda[70] ve çöl sıcağında harekât
- Sıhhiye
- Bomba İmha
- Güven atışı
- Savaş Beden Eğitimi
- Psikolojik Harekât, Halka yardım, Halkla ilişkiler
- Hedef tarifi, Ateş tanzimi, Hasar Tespiti
- İlk ve Acil yardım, Cerrahi Teknisyen
- Tahrip teknikleri, Mayın ve bubi tuzakları[71]
Özel Kuvvetler Komutanlığı'na yeni katılacak personelin yemin töreni sırasında bulunan birliğe "şahit timi" adı verilir.[72]
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads