Sinan Cemgil

Sinan Cemgil (d. 15 Kasım 1944, İstanbul - ö. 31 Mayıs 1971, Nurhak), siyasi aktivist.

Sinan Cemgil
Doğum	Sinan Cemgil 15 Kasım 1944(1944-11-15) İstanbul, Türkiye
Ölüm	31 Mayıs 1971 (26 yaşında) Nurhak, Kahramanmaraş, Türkiye
Ölüm sebebi	Silahla vurulma
Defin yeri	Karacaahmet Mezarlığı
Milliyet	Türk
Etkin yıllar	1964-1971
Organizasyon	THKO (1970-1971)
Tanınma nedeni	Politik Aktivist
Evlilik	Şirin Yazıcıoğlu (1969-1971)
Çocuk(lar)	Taylan Cemgil (d. 1970)
Ebeveyn(ler)	Nazife Cemgil (annesi) Adnan Cemgil (babası)

Türkiye'de 68 kuşağının önemli isimlerindendir. 1964 yılında Mimarlık Fakültesi öğrencisi olarak girdiği ODTÜ'de üniversite reformu talebiyle gerçekleştirilen boykot, işgal eylemlerine ve ABD Büyükelçisi Robert Komer'in arabasının yakılmasına önderlik etmiştir. Silahlı Marksist-Leninist bir örgüt olan Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu örgütünün kurucularındandır.

Yaşamı

15 Kasım 1944 tarihinde İstanbul’da doğdu. Her ikisi de öğretmen olan Adnan Cemgil ve Nazife Cemgil çiftinin ikinci oğludur. Anne tarafından dedesi Erzurumlu Cemal Bey Kurtuluş Savaşı'na Muğla'dan IV. Kuvâ-yi Milliye başkanı olarak katılıp mücadeleyi örgütleyenlerdendir.^[1]

1950 yılında kurulan Türk Barışseverler Cemiyeti'nin sekreterliğini üstlenen babası, cemiyet Türkiye'nin Kore Savaşı'na TBMM kararı olmaksızın asker göndermesini protesto eden bir bildiri dağıttığı için tutuklanan dernek yöneticileri arasındaydı. Annesi de aynı dava yüzünde Yozgat’a sürgüne gönderilmiştir.^[1] Babası 1951 yılında tahliye edildikten sonra annesinin yanından ayrılarak babası ve kardeşi ile İstanbul'a gitti. Yozgat'ta kalan annesi 1955'te istifa ederek yanlarına geldi.^[1]

Sinan Cemgil, liseyi İtalyan Lisesi'nde okudu. Onun lise yıllarında anne ve babası Türkiye İşçi Partisi'ne katıldı ve partinin önemli kademelerinde yer aldı. Annesi Nazife Cemgil 1965 genel seçimlerinde Aydın milletvekili adayı, babası Adnan Cemgil 1965 genel seçimlerinde Bursa milletvekili adayı, 1968 senato seçimlerinde Zonguldak senatör adayı olmuştur.^[2][3]

Sinan Cemgil, 1964'te Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Mimarlık Fakültesi'ne girdi. Öğrencilik yıllarında siyasetle ilgilendi. 1965 yılında arkadaşlarıyla Dönüşüm adlı bir dergi çıkardı; dergi satarken arkadaşı Şirin Yazıcıoğlu ile birlikte gözaltına alındı. Aynı yıl ODTÜ Sosyalist Fikir Kulübü’nün (SFK) kuruluşuna katıldı, bir süre genel başkanlığını yaptı ve Türkiye İşçi Partisine (TİP) de üye oldu. 1964 Kıbrıs olayları sonrasında ABD'nin politikaları nedeniyle Türkiye'de o yıllarda yaygınlaşan Amerikan-karşıtı görüşleri benimsedi. Bir sınav esnasında ABD'li bir öğretim üyesinin, "İngilizce bilmiyorum" diyen bir öğrenciye, “Yıllardan beri ODTÜ’de İngilizce eğitim görüyorsunuz. Nasıl İngilizce bilmezsiniz?” demesi üzerine, onun adına verdiği şu yanıt ünlüdür: “Biz, ODTÜ’de İngilizce üç kelime öğrendik: Yankee Go Home"^[4]

1966 Varto depremzedeleri için ODTÜ’nün 10 ev yaptığı Muş'un Korkut ilçesine bir ilkokul yapma amacıyla 1967 yılında giden ODTÜ kafilesinde yer aldı.^[5] İlçede sekiz hafta kalarak ilkokulu bitiren kafiledekiler, bir yandan da halk kültürü üzerine incelemelerde buludu. Bu sırada öğrendikleri ”Çift jandarma" türküsü, o yıllarda öğrenciler arasında çok söylenen bir türkü olmuştur.^[5]

1967'de Antalya ilinin Elmalı ovasındaki topraksız köylülerin toprak sahibi ağalarla mücadelesi ile başlayan Elmalı Olayları sırasında köylülere destek vermek için değişik aralıklarla yöreye giden öğrenciler arasında yer aldı. Elmalı köylülerini ziyaretinin Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Merkezi tarafından tepki ile karşılanması üzerine TİP’ten istifa etti.^[6]

"Üniversite Öğrenci Birliği seçimlerine “Toplumcu Grup” adıyla katılan grupta yer aldı. Ekim 1968'de üniversite reformu talebiyle ODTÜ’de gerçekleşen boykota, Ocak 1969'da ABD Büyükelçisi Robert Komer'in ODTÜ ziyaretinde arabasını yakılması olayına, Nisan 1969’daki ODTÜ'nün öğrenciler tarafından işgaline önderlik etti.^[7]

8 Şubat 1969 yılında Şirin Yazıcıoğlu ile evlendi. 28 Ocak 1970'te bu evlilikten bir oğlu oldu. Oğluna, faili meçhul bir cinayet sonucu öldürülen arkadaşı Taylan Özgür'ün adını verdi.^[8]

Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu ve eylemler

1970 yılında, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan, Alpaslan Özdoğan, Deniz Gezmiş ve Cihan Alptekin'le birlikte Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu’nun (THKO) kuruluş çalışmalarını yürüttü. THKO'nun şehir gerillası eylemlerinde yer aldı. 12 Mart 1971 muhtırası’ndan sonra, arkadaşlarıyla birlikte Ankara'dan ayrıldı.

Sinan Cemgil ve arkadaşları, Yozgat'ı geçtikten sonra anayoldan güneye doğru inerek Sarıkaya ilçesinde ve tanıdıkları bir üsteğmenin evinde konakladı^[9] (üsteğmen daha sonra bu olay nedeniyle tutuklanacaktır). Bir müddet dinlendikten sonra tekrar yola çıkartılar. Tecer İstasyonu'ndan trenle Malatya'ya kadar gittiler.^[10] Elbistan civarındaki Nurhak Dağı'na çıkarak burada arkadaşlarıyla birlikte THKO'nun gerilla kampını kurdular.^[11] Sinan Cemgil komutasındaki gerilla birliği, planlandığı gibi Kürecik Radar Üssü'nü basmak için harekete geçti.

Ölümü

Kürecik Radar Üssü’ne yapacakları baskın öncesinde Sinan Cemgil ve arkadaşları, Adıyaman ili Gölbaşı ilçesine bağlı İnekli (yeni adıyla Yeşilova) Köyü muhtarının ihbarı üzerine kuşatıldı. Cemgil, 31 Mayıs 1971’de Nurhak dağlarında arkadaşları Kadir Manga ve Alpaslan Özdoğan ile birlikte askerlerle çıkan çatışmada öldürüldü. Naaşını almaya anne ve babası gelmiştir. Annesi oradaki köylülere şunları söylemiştir:^[12]

“	Bu oğ­lum Si­nan. Bun­lar da onun ar­ka­daş­la­rı[not 1] kar­deş­le­ri. On­lar da oğul­la­rım. Bu ço­cuk­lar, bu oğul­lar; bu ül­ke­yi, hal­kı, siz­le­ri sev­di­ler. Baş­ka bir is­tek­le­ri yok­tu. Her bi­ri bi­rer de­hay­dı. Her bi­ri üs­tün ze­ka­lı gü­zel ço­cuk­lar­dı. Di­le­se­ler­di, dü­ze­nin adam­la­rı ol­sa­lar­dı, şim­di bu­ra­da can­sız yat­maz­lar­dı. Bi­rer mil­yo­ner olur­lar­dı. Ama on­lar, hal­kı, siz­le­ri sev­di­ler. Si­zin so­run­la­rı­nı­zı omuz­la­dı­lar.	„

Naaşı, 10 Haziran 1971 günü naaşı İstanbul'a getirildi ve Karacaahmet Mezarlığına gömüldü.

Yazılarda Sinan Cemgil

Kitaplar

• Sinan: Nurhak Dağlarından Sonsuzluğa, Turhan Feyizoğlu, Ozan Yayıncılık, İstanbul, Ağustos 2000, ISBN 975-7891-29-0
• Gülünün Solduğu Akşam, Erdal Öz, Can Yayınları, İstanbul, 1997, ISBN 978-975-510-086-9
• Öldükleriyle Kalmadılar, Orhan İyiler, Ceylan Yayıncılık, İstanbul, 1996, ISBN 978-975-842-606-5

Filmler

• Hoşçakal Yarın (Sinan Cemgil'in rolünü Rıza Sönmez oynamıştır)

Diziler

• Hatırla Sevgili (Sinan Cemgil rolünü Çetin Demir oynamıştır)

Ayrıca bakınız

• Türkiye'de 68 kuşağı
• Deniz Gezmiş
• Hüseyin İnan
• Yusuf Aslan
• Mustafa Yalçıner
• 12 Mart Darbesi
• Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO)
• Türkiye Halk Kurtuluş Partisi - Cephesi
• Mahir Çayan
• İbrahim Kaypakkaya
• Harun Karadeniz
• Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF)
• Türkiye Devrimci Gençlik Federasyonu (DEV-GENÇ)

Notlar

1. Kadir Manga ve Alpaslan Özdoğan'dan bahsediyor

Kaynakça

1. Özerden, Halide (13 Ekim 2003). "Sinansız Yıllar Bitti". Bianet. 23 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
2. "Nazife Cemgili Kaybettik". Bianet.org. 7 Ekim 2003. 23 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
3. Şahin, Eren (2020). "Cumhuriyet Döneminde aydın bir öğretmen: Adnan Cemgil-hayatı ve fikirleri /". 23 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
4. ""Biz ODTÜ'de İngilizce Üç Kelime Öğrendik: Yanke Go Home"". Halkinkurtulusu.net. 27 Mayıs 2015. 19 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
5. "OYG | Şavşat Barı (Çift Jandarma)". Simurg. 16 Ekim 2007. 16 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
6. "Elmalı ovasında devrim provası". Acikgazete.com. 1 Kasım 2009. 19 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
7. "Komer'in arabası ODTÜ'de böyle yakıldı". Odatv4.com (İngilizce). 6 Ocak 2013. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
8. "Sinan Cemgil kimdir?". Evrensel.net. 15 Kasım 2019. 15 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
9. Akbulut, Metehan. Şarkışla'ya Düşürmesin Allah 4 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 15 Mart 2022. - "Yolları Neden Şarkışla’ya Düşmüştü?" başlığında. (Ayrıca harita üzerinde, planladıkları yol -mavi renkle gösterilmiş-, Deniz Gezmiş'in izlediği güzergâh -kırmızı renkle gösterilmiş- ve Sinan Cemgil'in trenle izlediği güzergâh -siyah renkle gösterilmiş-)
10. Erikler Çiçek Açınca - Nurhak'ı Hatırlamak, A.Tuncer Sümer Kitabı, Ayrıntı Yayınları, 2014 (Sayfa:109-110)
11. "Bu oğlum Sinan..." Bianet.org. 7 Ekim 2003. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
12. Yalçın, Soner. "Sinan Cemgil ile Şirin Cemgil'in efsane aşk hikayesi". Oda TV. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.