İbrahim Kaypakkaya

İbrahim Kaypakkaya (1948 - 18 Mayıs 1973), fikirlerini benimseyenler arasında anıldığı adıyla İbo veya kod adıyla Hamza, 68 Kuşağı'nın en öne çıkan isimlerinden Türk Marksist-Leninist devrimci ve Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist'in kurucu lideridir.

İbrahim Kaypakkaya
Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist 1. Genel Sekreteri
Görev süresi 24 Nisan 1972 - 18 Mayıs 1973
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Yerine gelen	Süleyman Cihan[1]
Kişisel bilgiler
Doğum	1948 (resmi olarak 1949)[2][not 1] Karakaya, Sungurlu, Çorum
Ölüm	18 Mayıs 1973 (25 yaşında) Diyarbakır Cezaevi
Partisi	Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist Türkiye İhtilalci İşçi Köylü Partisi Türkiye İşçi Partisi[3]
İlişkiler	Ali Kaypakkaya (Babası)[4] Mediha Kaypakkaya (Öz annesi)[5] Şükran Kaypakkaya (Üvey annesi)[6]
Mesleği	Yazarlık[not 2][7][8] Özel öğretmenlik[not 3][9]
Askerî hizmeti
Takma adı	İbo Hamza
Bağlılığı	Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist
Hizmet yılları	1972-73
Çatışma/savaşları	Türkiye'de Maocu çatışması

1949'da Çorum'daki Karakaya köyünde doğan Kaypakkaya, ilk kez İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde okurken sol düşüncelerle tanıştı. Daha sonra siyasi hayatı boyunca önce Türkiye İşçi Partisi (TİP), daha sonra Türkiye İhtilalci İşçi Köylü Partisi (TİİKP) içinde yer aldı, Aydınlık ve Türk Solu dergilerine yazılar yazdı. 1972 yılında TİİKP'nin revizyonist ve oportünist olduğunu öne sürerek yollarını ayırdı ve Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist'i (TKP/ML) kurdu. TKP/ML, Türk hükûmetine karşı özellikle Tunceli'de yoğunlaşan bir halk savaşı yürütmeye başladı. Bu savaşın bir parçası olarak Ocak 1973'te Tunceli'deki Gökçek köyünde bir çatışmanın ardından kolluk güçleri tarafından yakalandı ve gözaltına alındı. Diyarbakır Cezaevi'ne alındı ve burada dört ay boyunca kendisine çok ağır işkenceler edilerek sorgulandı. 18 Mayıs 1973'te, yine işkenceli bir sorgunun ardından tahminen konuşmayı reddetmesi üzerine vurularak öldürüldü. Resmi ölüm sebebi ise "intihar" olarak kayıtlara geçti. Ölümüne kadar Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) tarafından Türkiye'de fikirleri "en tehlikeli devrimci" olarak görülen Kaypakkaya,^[10] ölümünden sonra da Türk komünist hareketi için bir şehit haline geldi. Genç yaşına rağmen Marksizm-Leninizm-Maoizm'in ve Türkiye'de Marksizm'in en önemli teorisyenlerinden biriydi ve ideolojik doktrini en çok Kemalizm'e yönelik eleştirileri ve Kürt sorunu üzerine tezleriyle hatırlandı.

Yaşamı

1949 yılında Çorum'un Sungurlu ilçesinin Karakaya köyünde Türkmen Alevi^[11] bir ailede doğdu. İlkokulu bitirdikten sonra Hasanoğlan Öğretmen Okulu'na girdi. Öğretmen Okulunun ardından İstanbul'daki Çapa Yüksek Öğretmen Okulu'nda okumaya başladı. Aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi - Fizik Bölümü öğrencisi olan Kaypakkaya, sol düşüncelerle burada tanıştı. Mart 1968'de Çapa Fikir Kulübü'nün kurucuları arasında yer aldı. Çapa Fikir Kulübü'nün başkanı olan Kaypakkaya, 6. Filo'ya karşı bildiri yayınladığı gerekçesiyle Kasım 1968'de okuldan atıldı.

FKF ve TİP içinde ortaya çıkan ayrışmada Millî Demokratik Devrim (MDD) tezini savunan kesimde yer aldı. İşçi-Köylü gazetesinin İstanbul'daki bürosunda çalışan Kaypakkaya, Aydınlık ve Türk Solu dergilerine yazılar yazdı. Aydınlık içinde meydana gelen ayrışmada Doğu Perinçek'in başını çektiği PDA kanadında yer aldı. 1972 yılına kadar PDA (TİİKP) saflarında çalıştı ve DABK üyesi olarak görev yaptı. Bu tarihte PDA ile yolları ayrıldı. Doğu Perinçek ve çevresinin saptırımcı (revizyonist) ve fırsatçı (oportünist) olduklarını iddia eden Kaypakkaya, ayrılık sonrasında TKP/ML TİKKO'yu kurdu.

TKP/ML faaliyetlerinin yoğunlaştığı Tunceli bölgesinde mücadele ederken, 24 Ocak 1973'te Tunceli/Merkez ilçesi Gökçek köyündeki Vartinik mezrasında bir kömde kaldıkları sırada nöbet tutan arkadaşlarının uyuya kalması sonucu etrafın kolluk güçleri tarafından sarıldığını fark edemezler.^[12] Ali Haydar Yıldız, kaçarken askerlere kendi yaptıkları Çin yapısı bombadan atar, ama bomba 10-15 metre önlerine düşer.^[13] Kaçarken Ali Haydar Yıldız’a bir kurşun isabet eder ve yere düşer. Aynı anda, Kaypakkaya da boynundan saçma kurşunlarıyla vurulup yere düşer. Jandarmalar gelince ölü numarası yapar.^[14] Üstünden Haydar Mecit yazılı bir kimlik çıkması üzerine Fehmi Altınbilek diğerlerinin peşine düşer. Askerler gittikten sonra Kaypakkaya kaçar. Zayıf düşmesi nedeniyle Yıldız'ı geride bırakır.^[15] Çatışma sonunda TİKKO'nun ilk komutanlarından Ali Haydar Yıldız yaşamını yitirir, Kaypakkaya yaralı olarak çatışma alanından uzaklaşır, Muzaffer Oruçoğlu ve Hüseyin Bozkurt^{[not 4]} kaçar. Beş gün kadar dağda yaralı saklanan Kaypakkaya, yiyeceğinin kalmaması üzerine indiği köyde Cafer Atan isimli bir öğretmenin ihbarı sonucu^[16] 5 gün sonra yakalandı.^[17]

Çatışmadan sonra kaçarken botlarının tabanları yırtılır. 5 gün boyunca yaralı ve ıslak oluşundan dolayı ayakları üşümeye başlar. Arada indiği bir köyde kendisine bir derece bakım yapılsa da geç kalındığından dolayı soğuma durmaz.^[18] Üstüne üstlük yaralı olduğu halde kasıtlı olarak saatlerce yürütülmesinin sonucu da olarak parmakları hissizleşir. Bunun sonucunda kaldırıldığı hastanede 20 Şubat 1973'te^[19] ayak parmakları kesilir.^[20] Kaypakkaya'nın sağ ayağındaki tüm parmakları, sol ayağında ise küçük parmağı hariç hepsi kesilir.^[21]

İbrahim Kaypakkaya, Diyarbakır'da süren dört aylık sorgulama ve işkence sürecinden sonra 9 Mayıs 1973'te babasına sorgusunun bittiğini ve görüşmelerinde sakınca olmadığını belirtip, Çapa FKF ile ilgili hakkında açılan bir soruşturma için bazı belgeleri getirmesini istedi.^[22] Mahkemeye çıkartılmasına az bir zaman kala, görgü tanıklarına göre 16 Mayıs 1973'te son bir kez sorguya götürüldü ve 18 Mayıs 1973'te öldü. Ölüm sebebi kayıtlara intihar olarak geçmiştir.^{[özgün araştırma?]}

Oğlunu görmeye gelen babasına ertesi gün cansız bedeni teslim edildi. Bedeninde birçok delik olmakla birlikte kafası kesilmiş ve kasıkları parçalanmıştı.^[23] Ölümü dönemin bağımsız milletvekili Mehmet Ali Aybar tarafından bir soru önergesiyle Türkiye Büyük Millet Meclisinin gündemine getirildi.

Mezarı, doğum yeri olan Karakaya'dadır.

Ölümünden sonra

Kaypakkaya'yı jandarmaya teslim ettiği öne sürülen öğretmen Cafer Atan, can güvenliği nedeniyle sık sık görev yeri değiştirdi.^[24] Atan, 2000 yılında Sarıgazi'deki evini basan üç kişi tarafından kafasından kurşunlanarak öldürüldü.^[24]

24 Ocak 1973'te Kaypakkaya ve arkadaşlarına karşı yapılan komando harekâtını yöneten, daha sonrasında Kaypakkaya'yı yaralı ele geçiren Fehmi Altınbilek, Haziran 2015'te Beşiktaş'ta uğradığı silahlı saldırıda yaralandı.^[25] Üzerinde emekli albay Çetin Oğuz adına düzenlenmiş sahte kimlik çıkan Altınbilek'in adı 1970 yılında işlenen Dr. Necdet Güçlü cinayetine, 1972 yılında Kızıldere'de Mahir Çayan ve arkadaşlarının öldürülmesi ve Mehmet Ali Ağca'nın kaçırılması olaylarına da karışmıştı.^[25]

Dönemin Diyarbakır sıkıyönetim komutanı Korgeneral Şükrü Olcay, Kaypakkaya'nın ölümünden sonra aynı yıl orgeneralliğe terfi etti ve 2. Ordu Komutanı oldu.^[26]

İbrahim'im babası Ali Kaypakkaya, soyadından dolayı küçük oğlunu okula yazdırmakta zorlanınca köyünün adı Karakaya'yı soyadı olarak aldı.^[27] Ali Karakaya, 85 yaşında vefat etti ve vasiyeti üzerine İbrahim'in mezarı yanında toprağa verildi.^[28][29] İbrahim'in kız kardeşi Ankara Barosu avukatlarından Elif Güneş, 2011 yılında Cumhuriyet Halk Partisi'nde aktif siyasete başladı.^[30]

Düşünceleri

İbrahim Kaypakkaya, pratik devrimciliğinin yanı sıra, Türkiye'nin sosyalist düşünce dünyasına farklı bir ivme kazandırmış bir teorisyen olarak görülmüştür. Bu hususta en çok dikkati çeken konu, dönemin Türk sosyalistlerinin büyük çoğunluğunun yer aldığı Millî Demokratik Devrim anlayışını savunan yasal ve yasadışı grupların görüşleriyle neredeyse taban tabana zıt duran bir Kemalizm karşıtlığıdır. İbrahim Kaypakkaya, dönemin diğer Türk sosyalist ve komünist gruplarının benimsediği ve eylem ile görüşleriyle bizzat içerisinde yer aldıkları Kemalizm ile bağlarını koparmasının ardından, ulus-devlet ideolojisinin karşısında duran, azınlık hakları üzerine inşa ettiği kendi yolunu ve çizgisini ortaya çıkartmıştır.

Kemalizm'e karşı çıkışı, Kemalist ideolojinin milliyetçi ve sınıfsal yapısı ile alakalı bir çıkış olarak kendisini göstermiş, Kaypakkaya'nın bu minvalde öne sürdüğü Lenin'in "Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı" anlayışı çevresine kendi fikrince oturtarak düzenlediği "Kürtler de bir ulustur ve kendi kaderlerini belirleme hakları vardır" yönündeki görüşü, Kaypakkaya'nın İkinci Fikir Kulüpleri Federasyonu Kurultayı'ndan gürültülü bir şekilde kovulmasına ve akabinde dönemin diğer sosyalist grupları ile yollarının bütünüyle ayrılmasına sebep olmuştur.

TKP/ML-TİKKO'nun kuruluşu bu ayrılık sürecinin ardından gerçekleşmiş ve Kaypakkaya, yandaşları ile birlikte kendi mücadelesine başlamıştır.

Maoist bir dünya görüşünü benimseyen Kaypakkaya, Mao'nun köylerden şehirlere doğru yayılacak bir Demokratik Halk Devrimi anlayışını benimsemiş ve bunun yolunun asla siyasi bir çözüm olmadığını, muhakkak silahla Uzun Süreli Halk Savaşı stratejisinden geçmesi gerektiğine inanmıştır.

Günümüzde Kaypakkayacı illegal 2 örgüt faaliyet yürütmektedir. Bunlar; Maoist Komünist Partisi (MKP) ve Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist'dir. Ayrıca TKP/ML'nin ideolojik çizgisine yakın faaliyet yürüten Partizan isimli bir kuruluş da mevcuttur. Dergi çevrelerinden ise yasal faaliyet yürüten Partizan-Yeni Demokrasi (gazete, 2018), Sınıf Teorisi-Halkın Günlüğü ve Devrimci Demokrasi dergileri Kaypakkayacı dergilerdir.

Anma törenleri

Kaypakkaya'yı, köyündeki mezarı başında anma törenlerine katılanlar "terör örgütünün propagandasını yapmak" ve "suçu ve suçluyu övmek" suçlarından soruşturmaya ve hapis cezasına tabi tutulmaktadır.^[31][32] 2012'de düzenlenen anma töreninde Kaypakkaya'nın üvey annesi Şükran ve akrabalarının da aralarında bulunduğu 131 kişi hakkında soruşturma başlatıldı.^[33][34] Mahkeme, konserlerinde Kaypakkaya'yı övdükleri gerekçesiyle Ferhat Tunç'u iki yıl, Pınar Aydınlar'ı 10 ay hapis cezasına çarptırdı.^[35][36]

Popüler kültürde İbrahim Kaypakkaya

Eserleri

Kronolojik yazılar listesi

Dönemin politik atmosferi içerisinde birçok grev, toprak işgali vb. eylemde bulunan Kaypakkaya, bunlar üzerine birçok inceleme ve olay yerlerinden bildiren yazılar yazmıştır. Ayrıca dönemin önemli siyasi olaylarını da eleştiren görüşleri giderek radikalleşmiş ve en sonunda bir örgütün programatik görüşlerini oluşturacak raddeye gelmiştir.

• "TİP'in Taksim Mitingi Oportünizmin İhanet Belgesidir", İbrahim Kaypakkaya, Türk Solu, 14 Ekim 1969, Sayı:100
• "Ölçü Seçimler Değil, Güçlenen MDD Mücadelemizdir", İbrahim Kaypakkaya, Türk Solu, 28 Ekim 1969, Sayı: 102
• "İşçi, Köylü İttifakını Sağlam Bağlarla Kuralım ve Türkiye Çapında Yaygınlaştıralım", İbrahim Kaypakkaya, Türk Solu, 25 Kasım 1969, Sayı: 106
• "Ege Sanayii İşçileri Yenilmeyecek", İbrahim Kaypakkaya, İşçi-Köylü, 29 Kasım 1969, Sayı: 9
• "İşçi-Köylü Hareketleri MDD Mücadelemizin Ekseni Olma Yolundadır", İbrahim Kaypakkaya, Türk Solu, 2 Aralık 1969, Sayı: 107
• "Bağımsızlık Savaşından Dönülmez",^{[not 5]} İbrahim Kaypakkaya, Türk Solu, 23 Aralık 1969, Sayı: 110
• "Kaşıkçı Köylülerinin Yürüyüşünü Mutlaka Gerçekleştirelim", İbrahim Kaypakkaya / Muzaffer Oruçoğlu, Türk Solu, 3 Mart 1970, Sayı: 120
• "Trakya'da Toprak Mücadelesinde Köylüler Ağaları Dize Getirecektir" İbrahim Kaypakkaya / Muzaffer Oruçoğlu, İşçi-Köylü, 19 Mart 1970, Sayı: 13
• "İşçi-Köylü Hareketleri ve Proleter Devrimci Politika", İbrahim Kaypakkaya, Proleter Devrimci Aydınlık, Mayıs 1970, Sayı: 5-19
• "Çorum İlinde Sınıfların Tahlili-1", İbrahim Kaypakkaya / Ali Mercan / Adil Ovalıoğlu / Mehmet Altun, Proleter Devrimci Aydınlık, 6 Nisan 1971, Sayı: 37
• "Çorum İlinde Sınıfların Tahlili-2", İbrahim Kaypakkaya / Ali Mercan / Adil Ovalıoğlu / Mehmet Altun, Proleter Devrimci Aydınlık, 13 Nisan 1971, Sayı: 38
• "Özeleştiride Samimi ve Cesur Olalım", İbrahim Kaypakkaya, Mart 1971
• "Saflarımızdaki Sol Oportünizm Sağ Hatalarımızın Cezasıdır", İbrahim Kaypakkaya, 29 Ağustos 1971
• "Kürecik Bölge Raporu", İbrahim Kaypakkaya / Ali Taşyapan, Ekim 1971
• "Türkiye'de Milli Mesele", İbrahim Kaypakkaya, Aralık 1971 (tekrar kaleme alınışı: Haziran 1972)
• "Başkan Mao'nun Kızıl Siyasi İktidar Öğretisini Doğru Kavrayalım", İbrahim Kaypakkaya, Ocak 1972
• "TİİKP Program Taslağının Eleştirisi", İbrahim Kaypakkaya, Ocak 1972
• "Şafak Revizyonizminin Kemalist Hareket, Kemalist İktidar Dönemi, II. Dünya Savaşı Yılları, Savaş Sonrası ve 27 Mayıs Hakkındaki Tezlerinin Eleştirisi", İbrahim Kaypakkaya, Ocak 1972 (tekrar kaleme alınışı: Ağustos 1972)
• "Doğu Anadolu Bölge Komitesi (DABK) Kararı", İbrahim Kaypakkaya, 7-8 Şubat 1972
• "TİİKP Revizyonizminin Genel Eleştirisi-Şafak Revizyonizmi ile Aramızdaki Ayrılıkların Kökeni ve Gelişmesi", İbrahim Kaypakkaya, Haziran 1972
• "Bir Köylük Bölgeden Yönetici Yoldaşlara Mektup", İbrahim Kaypakkaya, 7 Aralık 1972

Kitaplar

Kaypakkaya'nın yazıları farklı zamanlarda farklı isimlerle defalarca kez basılmış, çoğu kez ise toplatılmıştır. Kaypakkaya'nın özellikle 12 Mart sonrası dava dosyasından alınıp tekrar yayınlanan ve takipçileri tarafından "5 Temel Belge" olarak geçen 5 yazısı Seçme Eserler/Yazılar isimli derlemelerde yer almıştır. Farklı zamanlarda tekli broşür olarak da basılan yazıları, 2013 yılında sorgusu, ifadesi, şiirleri ile birlikte Bütün Eserleri adıyla toplanmış, 2017 yılında ikinci baskısını yapmıştır.

• İbrahim Yoldaşın Bütün Yazıları-1 Kızıl Siyasi İktidar, İbrahim Kaypakkaya, Ulusal Kurtuluş Yayınları, 1975
• Yazılar-1, İbrahim Kaypakkaya, Proleter Yol Yayınları, 1976
• Bütün Yazılar-1, İbrahim Kaypakkaya (Derleyen: Hasan Çançöte), Tufan Yayınları, 1976
• "3 programmatische Dokumente der TKP/ML: Kritik am Programm der "TIIKP" (Aydinlik) : die nationale Frage in der Türkei : Ansichten über den Kemalismus", İbrahim Kaypakkaya (Çeviren: Walter Hofmann), 1978
• Seçme Yazılar, İbrahim Kaypakkaya, Ocak Yayınları, 1979
• Die Kurdenfrage in der Türkei, İbrahim Kaypakkaya, TKP/ML, 1991
• Seçme Yazılar-2, İbrahim Kaypakkaya, Ocak Yayınları, 1992
• Seçme Yazılar, İbrahim Kaypakkaya, Umut Yayımcılık, 1992
• Seçme Yazılar, İbrahim Kaypakkaya, Altınçağ Yayımcılık, 1993
• İbrahim Kaypakkaya - Fırtınalı Yıllarda "Bilinmeyen" Yazılar, İbrahim Kaypakkaya (Derleyen: Ethem Direhşan [adıyla Emrah Cilasun]), Belge Yayınları, İstanbul, 1. Baskı, 1994
• Fırtınalı Yıllarda İbrahim Kaypakkaya - "Bilinmeyen" Yazılar, İbrahim Kaypakkaya (Derleyen: Ethem Direhşan [adıyla Emrah Cilasun]), Belge Yayınları, İstanbul, 2. Baskı, Ocak 1997, ISBN IDE32962
• Seçme Yazılar, İbrahim Kaypakkaya, Umut Yayımcılık, 2004
• Ibrahim Kaypakkaya - in stürmischen Jahren Texte des türkischen Revolutionärs, İbrahim Kaypakkaya (Derleyen: Emrah Cilasun, Çeviren: Anton Stengel), Zambon, 2011
• Seçme Yazılar / Nivîsen Bijarte (Kürtçe-Türkçe), İbrahim Kaypakkaya (Çeviren: Memê Mala Hine), Umut Yayımcılık, 2012
• Bütün Eserleri, İbrahim Kaypakkaya, Umut Yayımcılık, 1. Baskı, 2013
• İbrahim Kaypakkaya Kitabı : Seçme Yazılar ve Üzerine Yazılar, Kolektif (içerisinde: İbrahim Kaypakkaya), Dipnot Yayınları, 2015
• Fırtınalı Yıllarda İbrahim Kaypakkaya - Bilinmeyen Yazılar, İbrahim Kaypakkaya (Derleyen: Emrah Cilasun), Tekin Yayınevi, 3. Baskı, 2016
• Bütün Eserleri, İbrahim Kaypakkaya, Nisan Yayımcılık, 2. Baskı, Ocak 2017
• “Bütün Yazıları”, İbrahim Kaypakkaya, Umut Yayımcılık, 2. Baskı, Mayıs 2018

Hakkında

• Kaypakkaya ile Birlikte, Ali Taşyapan, İstanbul, Kasım 1997, ISBN 975-344-144-4
• Tohum, Muzaffer Oruçoğlu, Umut Yayımcılık, 1998, ISBN 975-7919-04-7
• Bir Komünistin Biyografisi: İbrahim Kaypakkaya, Nihat Behram, Altınçağ Yayımcılık, İstanbul
• İbo / İbrahim Kaypakkaya, Turhan Feyizoğlu, Ozan Yayıncılık, İstanbul, Nisan 2000, 1. Basım, ISBN 978-975-7891-28-4
• İbrahim Kaypakkaya: Ser Verip Sır Vermeyen Yiğit, Nihat Behram, Umut Yayımcılık, İstanbul, Eylül 2001, ISBN 975-7919-03-9
• Saklanmaya Çalışılan Bir Meşale İbrahim Kaypakkaya, Derleme, Umut Yayımcılık, İstanbul, Ocak 2003, ISBN 978-975-7919-24-7
• Ser Verip Sır Vermeyen Bir Yiğit, Nihat Behram, Everest Yayınları, İstanbul, 2007, 11. Basım, ISBN 975-289-194-2
• İBRAHİM, Tarkan TUFAN
• Kırmızı Bahar-İbrahim Kaypakkaya, Vehbi Bardakçı, Ozan Yayıncılık, İstanbul, 2012

Dipnotlar

1. Bulunduğu yörede nüfusa geç yazdırma adet olduğundan dolayı 1 yıl geç yazdırılmıştır.
2. Dönemin bazı sosyalist yayınlarında (Proleter Devrimci Aydınlık gibi) yazılar yayınlamıştır.
3. Okuldan çıkarıldığı dönem geçinme amaçlı bazı öğrencilere matematik dersleri vermiştir.
4. Uyuyakalan nöbetçi
5. Esasında bu söz 1969 yılında bir siyasi cinayet sonucu öldürülen öğrenci Battal Mehetoğlu'nun son sözleridir.

Kaynakça

1. "1981'de yitirilenler". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2015.
2. Cilasun, Emrah. Kırmızı Gül Buz İçinde. El Yayınları. s. 15.
3. "Faşizmin İşkencehanelerinde Devrim Savunması". 17 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2015.
4. "Ali Kaypakkaya son yolculuğuna uğurlandı". 19 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2015.
5. Feyizoğlu, Turhan (Ekim 2011). İbo: İhtilalin Fidanı (Alfa Yayınları'nda 1. bas.). Alfa Yayınları. s. 4. ISBN 978-605-106-394-2.
6. "İbrahim Kaypakkaya'nın annesine soruşturma". 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2015.
7. "18 Mayıs 1973: İbrahim Kaypakkaya işkencede katledildi". arsiv.marksist.org. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2015.
8. "TÜSTAV sitesinden PDF formatında ulaşılabilecek İ. Kaypakkaya'nın da yazılarının çıktığı Proleter Devrimci Aydınlık sayıları". 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2015.
9. "Bir Devrimcinin Portresi İbrahim Kaypakkaya". 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2015.
10. İşeri, Gülşen (19 Mayıs 2011). "Devrimcilerle Yüzleşmek". Sendika. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023.
11. https://www.birgun.net/haber/kaypakkaya-babama-soyle-aglamasin-20424 ^{[yalın URL]}
12. Oruçoğlu, Muzaffer (2008). Tohum (9. bas.). Babek Yayınları. s. 442. ISBN 9789756099261.
13. age. s. 443.
14. Feyizoğlu, Turhan. İbo: İhtilalin Fidanı. s. 292.
15. Oruçoğlu, Muzaffer. Tohum. ss. 444, 448.
16. "Korkunç intikam". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2015.
17. Mater, Nadire. Sokak Güzeldir: 68'de Ne Oldu. Metis. s. 103.
18. 28 Şubat 1973 tarihli Arkadaşlara anlatacağım bazı şeyler var diye başlayan mektubu
19. 20 Şubat 1973 tarihli babasına yazdığı mektup
20. "Tunceli Milletvekili Şerafettin Haris tarafından TBMM'ye verilen yazılı soru önergesi". tbmm.gov.tr. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2012..(Türkçe)
21. 28 Şubat 1973 tarihli mektubu
22. 9 Mayıs 1973 tarihli mektubu
23. Behram, Nihat (Mayıs 2015). Ser Verip Sır Vermeyen Bir Yiğit (16. bas.). Everest Yayıncılık. s. 117. ISBN 975-289-194-2.
24. Çolakoğlu, Ergün. "Korkunç intikam" 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Hürriyet. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
25. 45 yıl sonra saldırıya uğrayan albay; Kızıldere, İbrahim Kaypakkaya ve Necdet Güçlü cinayetlerinde suçlanıyordu! 13 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. T24. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
26. Orgeneral Şükrü Olcay 13 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Millî Savunma Bakanlığı. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
27. Taşyapan, Ali. Kaypakkaya, devletin en çok korktuğu önderlerden biriydi 23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Birgün. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
28. Ali Kaypakkaya hayatını kaybetti 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Etkin Haber Ajansı. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
29. Babası 39 yıl sonra İbrahim Kaypakkaya'nın yanında! 13 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. T24. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
30. Kaypakkaya'nın kardeşi CHP'de 13 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Radikal. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
31. Karapınar, Türker. Anmaya katılan 'şüpheli' oldu 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Milliyet. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
32. Akil insan hapse mi girecek? 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Vatan. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
33. Karapınar, Türker. ‘Oğlunun mezarına gittin’ soruşturması 8 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Milliyet. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
34. Saymaz, İsmail. Aynı eylem iki yargılama 110 yıl fark 13 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Radikal. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
35. Karaca, Ekin. Ferhat Tunç'a İki Yıl Hapis 13 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Bianet. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
36. Saymaz, İsmail. Ferhat Tunç'a Kaypakkaya cezası: İki yıl 13 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Radikal. En son 13 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.

Dış bağlantılar

• Bu kişinin Marxists Internet Archive'deki mevcut eserleri için: İbrahim Kaypakkaya.

• Emrah Cilasun'un Kırmızı Gül Buz İçinde adlı belgeseli
• Kaypakkaya haber sitesi,
• Detaylı Hayat Bilgisi ve Babası İle Söyleşi9 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.