Wikang Kastila

Espanyol, Kastila
Espanyol, Kastila
español, castellano
Bigkas	/espaˈɲol/, /kasteˈʎano/ - /kasteˈʝano/
Rehiyon	Mga bansa at teritoryo na gumagamit ng Espanyol:; Argentina,; Bolivia,; Chile,; Colombia,; Costa Rica,; Cuba,; Republikang Dominikano,; Ecuador,; El Salvador,; Gineang Ekwatoryal,; Guatemala,; Honduras,; Mexico,; Nicaragua,; Panama,; Paraguay,; Peru,; Puerto Rico,; Espanya,; Uruguay,; Venezuela,; Western Sahara; at may kapansin-pansing bilang ng populasyon sa ; Andorra,; Belize,; Gibraltar,; Pilipinas,; at ; Estados Unidos.
Mga natibong tagapagsalita	Pangunahing wikaa: 450– c. 400 million ; Kalahatan a: 400–500 milyion ; aLahat ng mga bilang ay humigit-kumulang lamang.
Pamilya	Indoeuropeo Italiko Romanse Italo-Kanluran Galoiberyo Ibero-Romanse Kanlurang Iberyano Espanyol, Kastila; ; ; ; ; ; ;
Sistema ng panulat	Latin (Halaw sa Kastila)
Opisyal na katayuan
Opisyal na wika sa	22 mga bansa, Nagkakaisang mga Bansa, Unyong Europeo, Organisasyon ng mga Amerikanong Estado, Unyong Latin
Pinapamahalaan ng	Asosasyon ng Mga Akademya ng Wikang Kastila (Real Academia Española at ng iba pang 21 mga akademya ng pambansang wikang Espanyol)
Mga kodigong pangwika
ISO 639-1	es
ISO 639-2	spa
ISO 639-3	spa

Ang Kastila o Espanyol ay isang wikang Romanse na umunlad mula sa bulgar na Latin na kasapi sa angkan ng mga wika na Indo-europeo. Ito ay kabilang sa pangkat ng Iberyano at nagmula sa “Castilla”, ang kaharianang medyebal ng Tangway ng Iberia. Nagbuhat sa Espanya at ngayon ay ang pangunahing wika ng Amerikang Ispano.

Agarang impormasyon Espanyol, Kastila, Bigkas ...

Isara

Ito ang Ikalawa sa pinakasinasalitang kong wika sa buong mundo kasunod lamang ng Tsino, at pang-apat na pinakasinasalitang wika sa buong mundo sa pangkalahatan pagkatapos ng Ingles, Tsino at Hindi. Ang Kastilá din ang pangatlong ginagamit na wika sa mga website sa internet pagkatapos ng Ingles at Tsino.

Pangunahing sinasalita ang wika sa Espanya at Amerikang Ispano, pati na rin sa mga pamayanan na nagsasalita ng Kastila na naninirahan sa iba't-ibang mga bansa, sa Nangagkakaisang Bayan ng Amerika na may humigit-kumulang na 40-milyong tagapagsalita. Sa ilang mga bansa na dati ay nasa ilalim ng pamamahala ng Espanya kung saan ang Kastilà ay hindi na ang karamihan o opisyal na wika, patuloy nitong pinapanatili ang malaking kahalagahan sa pang-kultura, kasaysayan at madalas na pangwika na kahulugan, na naging kaso ng Pilipinas at ilang mga isla ng Karibe.

Ito ay isa sa anim na opisyal na wika ng Nangagkakaisang Bansa. Ito rin ay isang opisyal na wika sa maraming pangunahing mga organisasyong pangdaigdig - ang Unyong Europeo, ang Unyong Aprikano, ang Organisasyon ng mga Estadong Amerikano, ang Organisasyon ng Estadong Ibero-Amerikano, ang Kasunduan sa Malayang Kalakalan ng Hilagang Amerikano (NAFTA), at iba pa.

Ang wikang Kastilà ay myembro ng sangay na pamilya ng Romanse ng pamilya ng mga wikang Indo-Europeo at isa sa mga wikang nag-ugat sa Latin.

Madaling maiaangkop ang ponolohiya ng Tagalog sa Kastila. Gayumpaman, ang mga sumusunod ay ang ilan sa mga pinakamahalagang pagkakaiba:

(base sa Wastong Pambalitang Kastila ng Mehiko)

Ang eu ay binibigkas na /ew/ at hindi /e·u/ o /yu/: eucaristía /ew·ka·ris·tí·ya/.
Ang güe at güi ay binibigkas na /gwe/ at /gwi/: Argüelles /ar·gwé·lyes/, pingüino /ping·gwí·no/.
Hindi binibigkas ang h, maliban kung kasunod ng c: historia /is·tor·ya/, pero coche /kó·tse/.
Ang ng ay binibigkas na /ng·g/ at hindi /ng/: inglés /ing·glés/, tango /táng·go/, fritanga /fri·táng·ga/, singapur /sing·ga·pur/.
Magkasintulad ang bigkas ng v sa b at hindi ito binibigkas nang /v/: voluntario /bo·lun·tá·ryo/.
Ang w ay maaaring bigkasin na /v/ o /gw/: Walhala /val·á·la/, whisky /vís·ki/ o /gwís·ki/, wafle /vá·fle/ (karaniwan sa mga salitang-hiram lamang; hindi ito katutubong titik)
Ang z ay hindi binibigkas na /z/, kundi bílang /s/ (o /th/ sa hilagang Espanya).

Hindi likás sa wikang Kastila ang mga titik k at w.

Karagdagang impormasyon Espanyol, Tagalog ...

Espanyol	Tagalog	Pagbigkas
mundo	daigdig	[mun-do]
canción	awit	[kan-syon]
teléfono	pantawag	[te-le-fono]
agua	tubig	[ag-wa]
fuego	apoy	[fwe-go]
libro	aklat/pluma	[li-bro]
lápiz	panulat	[la-pis]
casa	bahay	[ka-sa]
cama	tulugan	[ka-ma]
vida	búhay	[bi-da]
papel	kalastas	[pa-pel]
cocina	lutuan	[ko-si-na]
padre	ama	[pa-dre]
madre	ina	[ma-dre]
niño	laláki	[nin-yo]
niña	babae	[nin-ya]
comida	pagkain	[ko-mi-da]
grande	malaki	[gran-de]
pequeño	maliit	[pe-ken-yo]
noche	gabí	[no-tse]
mañana	umaga	[man-ya-na]
día	araw	[di-ya]
mes	buwan	[mes]
enero	Sapar	[e-ne-ro]
febrero	Pebrero	[feb-re-ro]
marzo	Marso	[mar-so]
abril	Abril	[ab-ril]
mayo	Mayo	[ma-yo]
junio	Hunyo	[hun-yo]
julio	Hulyo	[hul-yo]
agosto	Agosto	[a-gos-to]
septiembre	Ramadlan	[sept-yem-bre]
octubre	Oktubre	[ok-tub-re]
noviembre	Nobyembre	[no-wiem-bre]
diciembre	Disyembre	[di-syem-bre]
lunes	lunes	[lu-nes]
martes	martes	[mar-tes]
domingo	linggo	[do-min-go]
pero	ngunit/subalit/marahil	[pe-ro]
porque	kasi	[por-ke]
pero	ngunit/subalit/marahil	[pe-ro]
para	para	[pa-ra]

Isara

Ang Kastila ay isa sa mga wikang opisyal ng Nangagkakaisang Bansa, Unyong Europeo at Unyong Aprikano.

Ang Mehiko ang may pinakamaraming tagapagsalita nito na nasa bílang na 100 milyon. Ang sumunod ay ang mga bansang Kolombiya (44 milyon), Espanya (41 milyon), Arhentina (39 milyon) at Estados Unidos (30 milyon).

Kastila ang opisyal at pinakamahalagang wika sa 21 mga bansa: Argentina, Bolivia (koopisyal sa Aymara), Chile, Colombia, Costa Rica, Cuba, Ecuador, El Salvador, Espanya (koopisyal sa Katalan, Galego at Basko), Guatemala, Gineang Ekwatoriyal, Honduras, Mehiko, Nicaragua, Panama, Paraguay (koopisyal sa Guaraní), Kanluraning Sahara, Peru (koopisyal sa Quechua at Aymara), Puerto Rico, Republikang Dominikano, Uruguay at Venezuela.

Ito ay mahalaga at ginagamit, ngunit walang opisyal na status, sa Andorra at Belize.

Ito ay ginagamit ng karamihan sa mga taga-Gibraltar (na inaangkin ng Espanya), pero ang Inggles ang nananatiling tanging opisyal na wika ng kolonya.

Sa Estados Unidos—na walang kinikilalang tanging opisyal na wika—ang Kastila ay ginagamit ng ¾ ng populasyon nitong Ispano. Ito rin ay pinag-aaralan at ginagamit ng maliit ngunit mabilis na lumalaking bahagi ng populasyong di-Ispano nito bunga ng pag-usbong ng negosyo, komersyo, at politikang Ispano.

Ang Kastila ay may mga tagapagsalita rin sa Antilyas ng Nederlandiya, Aruba, Canada, Israel (kapwa Kastila at Ladino o Hudeokastila), Kanluraning Sahara, hilagang Maruekos, Trinidad at Tobago, Turkiya (Ladino), at US Virgin Islands.

Sa Brasil, kung saan ang salita ay Portuges, ang wikang Kastila ay nagiging pangalawa o pangatlong wika sa mga kabataang estudyante at propesyonal. Ang popularidad nito sa bansa ay dahil na rin sa maraming pagkakahalintulad ang dalawang wika at pati na rin sa halos lahat ng karatig bansa ng Brasil ay Kastila ang gamit.

Sa Pilipinas, kung saan ang paggamit nito ay bumababa ng husto sa mga nakalipas na dekada, tinanggalan ng opisyal na katayuan ang wikang Kastila noong 1973. Bagamat tadtad ng katutubong salita at Inggles ang mga wika sa Pilipinas, nanatili pa rin ang Kastila sa wika tulad ng sistema ng pagbibilang, pananalapi, pagsasabi ng oras, ng edad, atbp. Pati ang sistemang kalendaryo ng Pilipinas ay isang bersyon ng Kastila. Gayunpaman, ang natatanging kryolyong Kastila-Asyatiko, ang Wikang Zamboangueño o Wikang Chavacano ng Zamboanga at Wikang Caviteno o Chavacano ng Cavite, ay ginagamit ng 292 630 mga Pilipino (senso ng 1990) sa ilang rehyon sa isla ng Mindanao at sa isang rehyon sa kalapit-timog ng Maynila sa isla ng Luzon. Ang ibang mga wika sa Pilipinas ay naglalaman din ng maraming hiram na salitang Kastila.

Karagdagang impormasyon Mga bansang may mga populasyon ng mga Hispaniko, Alphabetical Order ...

Mga bansang may mga populasyon ng mga Hispaniko
Alphabetical Order	Bílang ng mga tagagamit
Alemanya (410,000) Andorra (40,000) Arhentina (41,248,000) Aruba (105,000) Australia (150,000) Austria (1,970) Bagong Selanda (26,100) Belize (130,000) Beneswela (26,021,000) Bulibiya (7,010,000) Bonaire (5,700) Brasil (19,700,000) Curaçao (112,450) El Salvador (6,859,000) Ekwador (10,946,000) Equatorial Guinea (447,000) Espanya (44,400,000) Estados Unidos ng Amerika (41,000,000) Guwatemala (8,163,000) Guyana (198,000) Guyana Pranses (13,000) Hayti (1,650,000) Hapon (500,000) Honduras (7,267,000) Israel (160,000) Italya (455,000) Canada (272,000) Kanluraning Sahara (341,000) Kuwait (1,700) Kolombiya (45,600,000) Kosta Rika (4,220,000) Kuba (11,285,000) Libano (2,300) Mehiko (106,255,000) Morocco (960,706) Nicaragua (5,503,000) Olanda (17,600) Panama (3,108,000) Paraguay (4,737,000) Peru (26,152,265) Pilipinas (2,900,000) Pinlandiya (17,200) Portugal (1,750,000) Portoriko (4,017,000) Pransiya (2,100,000) Republikang Dominikano (8,850,000) Rumaniya (7,000) Rusya (1,200,000) Suwesya (39,700) Swisa (172,000) Timog Korea (90,000) Trinidad at Tobago (32,200) Tsile (15,795,000) Tsina (250,000) Turkiya (29,500) United Kingdom (900,000) Urugway (3,442,000) US Virgin Islands (3,980)	Mehiko (106,255,000) Kolombiya (45,600,000) Espanya (44,400,000) Arhentina (41,248,000) Estados Unidos ng Amerika (41,000,000) Peru (26,152,265) Beneswela (26,021,000) Brasil (19,700,000) Tsile (15,795,000) Kuba (11,285,000) Ekwador (10,946,000) Republikang Dominikano (8,850,000) Guwatemala (8,163,000) Honduras (7,267,000) Bulibiya (7,010,000) El Salvador (6,859,000) Nicaragua (5,503,000) Paraguay (4,737,000) Kosta Rika (4,220,000) Portoriko (4,017,000) Urugway (3,442,000) Panama (3,108,000) Pilipinas (2,900,000) Pransiya (2,100,000) Portugal (1,750,000) Hayti (1,650,000) Rusya (1,200,000) Morocco (960,706) United Kingdom (900,000) Hapon (500,000) Italya (455,000) Equatorial Guinea (447,000) Alemanya (410,000) Kanluraning Sahara (341,000) Canada (272,000) Tsina (250,000) Guyana (198,000) Swisa (172,000) Israel (160,000) Australia (150,000) Belize (130,000) Curaçao (112,450) Aruba (105,000) Timog Korea (90,000) Andorra (40,000) Suwesya (39,700) Trinidad at Tobago (32,200) Turkiya (29,500) Bagong Selanda (26,100) Olanda (17,600) Pinlandiya (17,200) Guyana Pranses (13,000) Rumaniya (7,000) Bonaire (5,700) US Virgin Islands (3,980) Libano (2,300) Austria (1,970) Kuwait (1,700)

Isara