Malayong Silangan

Para sa ibang mga gamit, tingnan ang Malayong Silangan (paglilinaw).

Ang Malayong Silangan o Dulong Silangan (Ingles: Far East) ay isang salitang panheograpiya na kadalasang tumutukoy sa Silangang Asya (kasama ang Hilagang-silangang Asya), ang Malayong Silangang Rusya (bahagi ng Hilagang Asya), at Timog-silangang Asya.^[1] Minsang isinasama rin ang Timog Asia para sa mga kadahilanang ekonomiko at kalinangan.^[2] Unang ginamit ang salitang "Far East" sa wikang Ingles sa mga diskursong heopolitika sa Europa noong ika-12 dantaon. Tinukoy ang Malayong Silangan bilang "pinakamalayo" sa tatlong "mga silangan", sa labas ng Malapit na Silangan (Near East) at ng Gitnang Silangan (Middle East). Gayon din, noong Dinastiyang Qing ng ika-19 at unang bahagi ng ika-20 mga dantaon ang salitang "Tàixī (泰西)" – iyan ay anumang mas-kanluran sa mundong Arabe – ay ginamit upang matukoy ang mga bansang Kanluranin.

Malayong Silangan (Dulong Silangan) Far East
Kinaroroonan ng Malayong Silangan ayon na rin sa kahulugang heograpiko
Pangalang Tsino
Tradisyunal na Tsino	遠東
Pinapayak na Tsino	远东
Kahulugang literal	Malayong Silangan
Mga transkripsyon Pamantayang Mandarin Hanyu Pinyin Yuǎn Dōng Tongyong Pinyin Yuǎn Dōng Yue: Kantones Jyutping Jyun5 Dung1 Southern Min Hokkien POJ Óan-tong
Pangalang Burmese
Burmes	အရှေ့ဖျား ဒေသ
IPA	[ʔəʃḛbjá dèθa̰]
Pangalang Biyetnames
Alpabetong Biyetnames	Viễn Đông
Chữ Hán	遠東
Pangalang Thai
Thai	ตะวันออกไกล Tawan-oak klai
Pangalang Koreano
Hangul	극동
Hanja	極東
Mga transkripsyon Binagong Romanisasyon Geuk Dong McCune–Reischauer Kŭk Tong
Pangalang Mongol
Sirilikong Mongol	Als Dornod
Pangalang Hapones
Kanji	極東
Katakana	キョクトウ
Mga transkripsyon Romanisasyon Kyoku Tō
Pangalang Malay
Malay	تيمور جاوء Timur Jauh
Pangalang Indones
Indones	Timur Jauh
Pangalang Tagalog
Tagalog	Kasilanganan Silanganan (poetiko) Malayong Silangan (literal)
Pangalang Portuges
Portuges	Extremo Oriente
Pangalang Ruso
Ruso	Дальний Восток Pagbigkas sa Ruso: ˈdalʲnʲɪj vɐˈstok
Romanisasyon	Dál'niy Vostók

Mula noong dekada-1960, ang "Silangang Asya" ay naging pinakakaraniwang tawag sa rehiyon sa pandaigdigang mga outlet ng midyang pangmasa.^[3][4]

Pagkakatanyag ng termino

Bago ang panahong kolonyal, tumutukoy ang "Malayong Silangan" sa alinman lugar sa silangan ng Gitnang Silangan. Noong ika-16 na dantaon, tinawag ni Haring Juan III ng Portugal ang India na isang "mayaman at nakapupukaw na bansa sa Malayong Silangan^[5] (Extremo Oriente)." Pinatanyag ang salita noong panahon ng Imperyong Britaniko bilang pangkalahatang termino para sa mga lupain sa silangan ng Britanikong India.

Sa heopolitikang Europeo bago ang Unang Digmaang Pandaigdig, ang Malapit na Silangan (Near East) ay tumtukoy sa malalapit na mga lupain ng Imperyong Otomano, ang Gitnang Silangan (Middle East) ay nagpapahiwatig sa hilagang-kanlurang bahagi ng Timog Asya at ng Gitnang Asya, at ang Malayong Silangan (Far East) ay nagngangahulugan sa mga bansang sa kanlurang bahagi ng Karagatang Pasipiko at silangang bahagi ng Karagatang Indiyano. Maraming mga wikang Europeo ay may magkakahawig na mga termino, tulad ng Pranses (Extrême-Orient), Kastila (Lejano Oriente), Portuges (Extremo Oriente), Aleman (Ferner Osten), Italyano (Estremo Oriente), Polako (Daleki Wschód), Noruwego (Det fjerne Østen) at Olandes (Verre Oosten).

Kahulugang pangkalinangan at pangheograpiya

Pangunahing artikulo: Larangang pangkultura ng Silangang Asya

Kapuna-punang pumupukaw ang termino sa pangkalinangan at pangheograpiya na paghihiwalay; hindi lamang malayo ang "Malayong Silangan" ayon sa heograpiya, kung hindi eksotiko ito ayon sa kalinangan. Bilang halimbawa, hindi nito tinutukoy ang makakanluraning bansa ng Australya at New Zealand na mas malayo pa sa Silangang Asya sa silangan ng Europa. Malinaw na inilarawan ni Robert Menzies, isang Punong Ministro ng Australya, ang pinaghalong pangkuktura at pangheograpiyang subdyektibidad na ito. Habang pinagmumuni-muni ang mga kapakanang pangheopolitika ng kaniyang bansa kalakip ng pagsisimula ng digmaan, nagkomento siya na (isinalin sa Tagalog/Filipino):

Iba ang mga suliranin sa Pasipiko. Kung anong tinatawag na Malayong Silangan ng Gran Britanya ay Malapit na Hilaga para sa amin.^[6]

Sa pangkaraniwang kahulugan maihahambing ang Malayong Silangan sa mga termino tulad ng "ang Oryente" ("the Orient"), na nagngangahulugang Silangan; ang "Mundong silanganan;" o sa payak "Silangan." Sa papaano man maaaring isama sa Malayong Silangan ang Timog-silangang Asya, ang Malayong Silangan ng Rusya, at kung minsan ang Subkontienteng Indiyano.

Tungkol naman sa termino, sinulat nina John K. Fairbank at Edwin O. Reischauer, mga propesor ng East Asian Studies sa Unibersidad ng Harvard, sa aklat na East Asia: The Great Tradition na (sa Tagalog/Filipino):

Nang lumakbay ang mga Europeo sa dakong silangan upang maabot ang Cathay, Hapon at Kaindiyahan, likas nilang binigyan ng pangkalahatang pangalan na 'Far East' ang mga malalayong rehiyon na iyon. Maari sanang tinawag ng mga Amerikanong lumayang patungong Tsina, Hapon at Timog-silangang Asya sa pamamagitan ng Pasipiko ang lugar na iyon na 'Malayong Kanluran,' dahil na rin sa magkatulad na lohika. Ngunit para sa mamamayang nakatira sa bahaging iyon ng mundo, hindi ito 'Silangan' o 'Kanluran' at siguradong hindi 'Malayo.' Ang pangkalahatang mas katanggap-tanggap na termino para sa lugar ay 'Silangang Asya,' na tiyak ayon sa heograpiya at hindi ipinahihiwatig ang lipás nang ideya na ang Europa ay ang sentro ng sibilisadong mundo."^[4][7]

Sa kasalukuyan, nananatili ang termino sa mga pangalan ng matagal nang mga institusyon, tulad ng Unibersidad Pederal ng Malayong Silangan [en] sa Vladivostok, Pamantasan ng Dulong Silangan sa Maynila, at ang Unibersidad ng Malayong Silangan (Korea) [en] sa Timog Korea. Bilang karagdagan, dating ginamit ng Nagkakaisang Kaharian at ng Estados Unidos ang Malayong Silangan para sa ilang mga yunit at hukbong militar sa rehiyon, tulad ng Far East Fleet ng Maharlikang Hukbong Dagat [en].

Mga teritoryo at rehiyon na kagawianing sinasama sa terminong Malayong Silangan

Pangalan ng rehiyon[8] at teritoryo, kasama ang watawat	Lawak (km²)	Populasyon	Kapal ng populasyon (per km²)	Kabisera	Mga uri ng pamahalaan	Pananalapi	Mga kinikilalang wika
Hilagang Asya
Rusya[9]	6,952,600[10]	8,371,257[10]	1.2	Mosku	Pederal na republikang kalahi-pampanguluhan	Rublo	Ruso at 27 ibang mga co-opisyal na wika
Timog-silangang Asya
Brunei	5,765	417,200	72.11	Bandar Seri Begawan	Ganap na Sultanatong Islamiko	Dolyar ng Brunei	Malay at Ingles
Cambodia	181,035	16,245,729	81.8	Phnom Penh	Monarkiyang konstitusyonal	Riel	Khmer
Pulo ng Christmas[11]	135	1,843	10.39	Flying Fish Cove	Teritoryong panlabas ng Australya	Dolyar ng Australya	Wala[12]
Kapuluang Cocos (Keeling)[13]	14	544	43.0	West Island	Teritoryong panlabas ng Australya	Dolyar ng Australya	Wala[14]
Indonesya	1,904,569	261,115,456	138.0	Jakarta	Republikang pampanguluhan	Rupiah	Indones
Laos	237,955	6,758,353	26.7	Vientiane	Socialist Republic	Kip	Lao
Malaysia	330,803	32,049,700	92.0	Kuala Lumpur	Pederal na monarkiyang konstitusyonal, Demokrasyang parlamentaryo	Ringgit	Malay
Myanmar (Burma)	676,578	53,582,855	76.0	Naypyidaw	Pinag-isang pampanguluhang republikang konstitusyonal	Kyat	Birmano
Pilipinas	300,000	100,981,437	336.0	Maynila	Pinag-isang pampanguluhang republikang konstitusyonal	Piso	Filipino at Ingles
Singapore	722.5	5,638,700	7,804.0	Singapore	Republikang parlamentaryo	Dolyar ng Singapore	Malay, Ingles, Mandarin, at Tamil
Thailand	513,120	68,863,514	132.1	Bangkok	Monarkiyang konstitusyonal, Demokrasyang parlamentaryo sa ilalim ng military junta	Baht	Thai
Silangang Timor (Timor-Leste)	15,410	1,167,242	78.0	Dili	Republikang parlamemtaryo	Dolyar ng Estados Unidos / Mga baryang sentimo	Tetum at Portuges
Vietnam	331,212	94,569,072	276.03	Hanoi	Isang-partidong estado, Republikang sosyalista	đồng	Biyetnames
Silangang Asya
Tsina[15]	9,598,094[16]	1,371,821,094[17]	145.0	Beijing	Isang-partidong republikang sosyalista	Yuan (Renminbi)	Wikang Mandarin[18]
Hong Kong[19]	1,108	7,448,900	6,777.0	Hong Kong	Natatanging rehiyong pampangasiwaan ng Republikang Bayan ng Tsina.	Dolyar ng Hong Kong	Tsino,[20] Ingles
Hapon	377,973	126,440,000	334.0	Tokyo	Demokrasyang parlamentaryo, Monarkiyang konstitusyonal	Yen	Wala (Hindi pa nakakapagpasa ng batas ang Pambansang Diet (lehislatura) ng Hapon na kumikilala sa Hapones bilang opisyal na wika ng bansa.)
Macau[21]	115.3	653,100	21,340.0	Macau	Natatanging rehiyong pampangasiwaan ng Republikang Bayan ng Tsina	Pataca	Tsino,[22] Portuges
Mongolia	1,566,000	3,081,677	1.97	Ulaanbaatar	Republikang parlamentaryo	Tögrög	Monggol
Hilagang Korea	120,540	25,368,620	212.0	Pyongyang	Pinag-isang diktadurang Juche Republikang sosyalista	Won ng Hilagang Korea	Koreano
Timog Korea	100,363	51,446,201	507.0	Seoul	Republikang pampanguluhan	Won ng Timog Korea	Koreano
Taiwan[23]	36,197	23,577,271	650.0	Taipei	Sistemang kalahi-pampanguluhan	Dolyar ng Bagong Taiwan	Mandarin

Mga lungsod

Mga pangunahing artikulo: Mga lungsod ng Silangang Asya at Talaan ng mga lungsod sa Malayong Silangan ayon sa populasyon

Tingnan din

• Malayong Kanluran
• Pagtanggap ng kalinangang pampanitikan ng Tsina
• Silangang Asya
• Larangang pangkalinangan ng Silangang Asya
• Far Eastern Economic Review
• Distritong Militar ng Malayong Silangan
• Apat na Tigre ng Asya
• Greater East Asia Co-Prosperity Sphere
• Malawakang India
• Indosphere
• Hilagang Asya
• Malayong Silangang Rusya
• Siberia
• Timog Asya
• Timog-silangang Asya
• Silangang Indiyas ng Espanya
• Y-DNA haplogroups in populations of East and Southeast Asia
• Oryente

Talababa

1. "Oxford Dictionaries - Dictionary, Thesaurus, & Grammar". askoxford.com. Inarkibo mula sa orihinal noong 2007-09-29. Nakuha noong 2019-07-02.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
2. "The 'Far Eastern Economic Review' for example covers news from India and Sri Lanka". Inarkibo mula sa orihinal noong 2006-07-20. Nakuha noong 2019-07-02.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
3. "A menagerie of monikers". The Economist. 7 Enero 2010. Nakuha noong 9 Hulyo 2011.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
4. Reischauer, Edwin and John K Fairbank, East Asia: The Great Tradition, 1960.
5. Robert Sewell (1901). A Forgotten Empire: Vijayanagar; A Contribution to the History of India.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
6. "Historical documents". Department of Foreign Affairs and Trade. Orihinal na Ingles:

   "The problems of the Pacific are different. What Great Britain calls the Far East is to us the Near North."

7. Orihinal na Ingles:

   "When Europeans traveled far to the east to reach Cathay, Japan and the Indies, they naturally gave those distant regions the general name 'Far East.' Americans who reached China, Japan and Southeast Asia by sail and steam across the Pacific could, with equal logic, have called that area the 'Far West.' For the people who live in that part of the world, however, it is neither 'East' nor 'West' and certainly not 'Far.' A more generally acceptable term for the area is 'East Asia,' which is geographically more precise and does not imply the outdated notion that Europe is the center of the civilized world."

8.   Mga rehiyon ng kontinente alinsunod sa mapang ito ng pag-uuri ng UN, maliban sa 12. Depende sa mga depinisiyon, maraming mga teritoryo na nakasipi sa baba (mga talababang 6, 11-13, 15, 17-19, 21-23) ay maaaring nasa isa o kapuwang mga kontinente ng Asya at Europa, Aprika, o Oceania.
   
9.   Pangkalahatang itinuturing na bansang transkontinental ang Rusya, sa Silangang Europa (rehiyon ng UN) at Hilagang Asya; ang mga bilang ng populasyon at lawak ay para lamang sa bahaging Asyano.
10. Kasama lamang ang lugar ng Malayong Silangang Pederal na Distrito.
11.   Ang Pulo ng Christmas ay isang Teritoryong Panlabas ng Australya.
    
12. Walang katayuang de jure ang Ingles sa Pulo ng Christmas at sa Australya, ngunit ito ang wikang de facto sa komunikasyon sa pamahalaan.
13.   Ang Kapuluang Cocos (Keeling) ay isang Teritoryong Panlabas ng Australya.
    
14. Walang katayuang de jure ang Ingles sa Kapuluang Cocos (Keeling) at sa Australya, ngunit ito ang wikang de facto sa komunikasyon sa pamahalaan.
15.   Karaniwang kilala nang payak ang estado bilang "China", na sinama ng kapangalang entidad at kabihasnan (Tsina). Ang mga binigay na bilang ay para lamang sa Kalupaang Tsina at hindi kasama ang Hong Kong, Macau, at Taiwan.
16. Kasama ang mga lugar na pinamumunuan ng PRC (Aksai Chin at Trans-Karakoram Tract, kapuwa mga teritoryong inaangkin ng India).
17. Nakatakang impormasyon ay para lamang sa Kalupaang Tsina. Hindi kasama ang natatanging rehiyong pang-administratibo (iyan ay Hong Kong at Macau) at ang mga teritoryong pulo sa ilalim pamumuno ng Republika ng Tsina (na kinabibilangan ng mga pulo ng Taiwan, Quemoy, at Matsu).
18. "Law of the People's Republic of China on the Standard Spoken and Written Chinese Language (Order of the President No.37)". Chinese Government. 31 Oktubre 2000. Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Hulyo 2013. Nakuha noong 21 Hunyo 2013. For purposes of this Law, the standard spoken and written Chinese language means Putonghua (a common speech with pronunciation based on the Beijing dialect) and the standardized Chinese characters.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
19.   Ang Hong Kong ay isang Natatanging Rehiyong Pampangasiwaan ng Republikang Bayan ng Tsina
    
20. Walang tiyak na kaurian ng Tsino ay opisyal sa teritoryo. Karaniwang nagsasalita ang mga residente ng Kantones, ang de facto na pamantayang panrehiyon.
21.   Ang Macau ay isang Natatanging Rehiyong Pampangasiwaan ng Republikang Bayan ng Tsina.
    
22. Walang tiyak na kaurian ng Tsino ay opisyal sa teritoryo. Karaniwang nagsasalita ang mga residente ng Kantones, ang de facto na pamantayang panrehiyon.
23.   Ang mga bilang ay para sa lugar na nasa ilalim ng de facto na pamumuno ng pamahalaang Republika ng Tsina (ROC), kadalasang tinatawag na Taiwan. Buong inaangkin ito ng PRC; pakitingnan ang estadong politikal ng Taiwan.
    

Mga sanggunian

• Ankerl, Guy (2000). Coexisting Contemporary Civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western. Geneva: INU Press. ISBN 2-88155-004-5.
• Whitaker, Brian (February 23, 2004). "From Turkey to Tibet". The Guardian.