เอเชียกลาง
From Wikipedia, the free encyclopedia
เอเชียกลาง (อังกฤษ: Central Asia) เป็นอนุภูมิภาคในทวีปเอเชียที่มีขอบเขตจากทะเลแคสเปียนทางตะวันตกเฉียงใต้และยุโรปตะวันออกทางตะวันตกเฉียงเหนือถึงจีนตะวันตกและมองโกเลียทางตะวันออก[4] และจากอัฟกานิสถานและอิหร่านทางใตืถึงรัสเซียทางเหนือ ประเทศที่อยู่ในเอเชียกลางได้แก่คาซัคสถาน คีร์กีซสถาน ทาจิกิสถาน เติร์กเมนิสถาน และอุซเบกิสถาน[5]
พื้นที่ | 4,003,451 ตารางกิโลเมตร (1,545,741 ตารางไมล์) |
---|---|
ประชากร | 75,897,577 (2021) (ที่ 16)[1][2] |
ความหนาแน่น | 17.43 ต่อตารางกิโลเมตร (45.1 ต่อตารางไมล์) |
จีดีพี (อำนาจซื้อ) | 1.25 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ (2023)[3] |
จีดีพี (ราคาตลาด) | 446,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (2023)[3] |
จีดีพีต่อหัว | 5,900 ดอลลาร์สหรัฐ (2023; เฉลี่ย)[3] 16,400 ดอลลาร์สหรัฐ (2023; PPP)[3] |
เอชดีไอ | 0.779 (สูง) |
เดมะนิม | ชาวเอเชียกลาง |
ประเทศ | 5 ประเทศที่ได้รับการรับรอง |
ภาษา | ดุงกาน, การากัลปัก, คาซัค, โครยอ-มาร์, คีร์กีซ, มองโกล, รัสเซีย, ทาจิก, เติร์กเมน, อุยกูร์, อุซเบก และอื่น ๆ |
เขตเวลา | 2 เขตเวลา
|
โดเมนระดับบนสุด | .kg, .kz, .tj, .tm, .uz |
รหัสโทรศัพท์ | โซน 9 ยกเว้นคาซัคสถาน (โซน 7) |
เมืองใหญ่ | |
รหัส UN M49 | 143 – เอเชียกลาง142 – เอเชีย001 – โลก |
a มีประชากรมากกว่า 500,000 คน |
ในสมัยก่อนอิสลามถึงอิสลามตอนต้น (ป. ค.ศ. 1000 และก่อนหน้า) ผู้ตั้งถิ่นฐานในเอเชียกลางส่วนใหญ่เป็นกลุ่มชนอิหร่าน[6][7] ที่มีประชากรแบกเตรีย ซอกเดีย ฆวารัซม์ที่พูดภาษาอิหร่านตะวันออก และชนกึ่งร่อนเร่ชาวซิทและดาฮา หลังการขยายตัวของชาวเตอร์กิก เอเชียกลางจึงกลายเป็นบ้านเกิดของชาวอุซเบก, คาซัค, ตาตาร์, เติร์กเมน, คีร์กีซ และอุยกูร์ กลุ่มภาษาเตอร์กิกเข้ามาแทนที่กลุ่มภาษาอิหร่านในบริเวณนี้ ยกเว้นบริเวณทาจิกิสถานที่มีผู้พูดภาษาทาจิกอยู่
เอเชียลางในอดีตมีความเกี่ยวข้องใกล้ชิดกับเส้นทางสายไหม[ต้องการอ้างอิง] โดยทำหน้าที่เป็นทางแยกในการเคลื่อนย้ายผู้คน สินค้า และแนวคิดระหว่างยุโรปกับตะวันออกไกล[8][9][10] ประเทศในเอเชียกลางส่วนใหญ่ยังคนมีส่วนสำคัญต่อเศรษฐกิจโลก[11]
นับตั้งแต่กลางคริสต์ศตวรรษที่ 19 ถึงเกือบปลายคริสต์ศตวรรษที่ 20 เอเชียกลางถูกล่าอาณานิคมโดยชาวรัสเซีย และถูกรวมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิรัสเซียและภายหลังคือสหภาพโซเวียตที่นำชาวรัสเซียและชาวสลาฟอื่น ๆ อพยพเข้ามายังบริเวณนี้ เอเชียกลางในปัจจุบันเป็นที่ตั้งของผู้ตั้งถิ่นฐานชาวยุโรปขนาดใหญ่ที่ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในคาซัคสถาน แบ่งเป็นชาวรัสเซีย 7 ล้านคน ชาวยูเครน 500,000 คน[12][13][14] และชาวเยอรมันประมาณ 170,000 คน[15] นโยบายบังคับเนรเทศสมัยสตาลินยังทำให้มีชาวเกาหลีอาศัยอยู่ในบริเวณนี้มากกว่า 300,000 คน[16]
เอเชียกลางมีประชากรประมาณ 72 ล้านคนใน 5 ประเทศ ได้แก่: คาซัคสถาน (18 ล้านคน), คีร์กีซสถาน (6 ล้านคน), ทาจิกิสถาน (9 ล้านคน), เติร์กเมนิสถาน (6 ล้านคน) และอุซเบกิสถาน (35 ล้านคน)[17]