เขตพญาไท

พญาไท เป็นหนึ่งในห้าสิบเขตของกรุงเทพมหานคร สภาพพื้นที่โดยทั่วไปเป็นแหล่งการค้า การบริการ และแหล่งที่อยู่อาศัยหนาแน่นมาก

เขตพญาไท
เขต
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Khet Phaya Thai
อาคารสำนักงานและคอนโดมิเนียมริมถนนพหลโยธิน บริเวณย่านอารีย์
คำขวัญ:  เขตพญาไทยิ่งใหญ่ด้วยสถาน หน่วยงานทหารกระทรวงการคลัง โทรทัศน์ดังช่องห้าสี อีกทั้งกรมประชาสัมพันธ์ สถานสำคัญการสื่อสาร สะพานควายหนาแน่นผู้คน พหลโยธินรถไฟฟ้า ชาวประชาสุขสันต์
แผนที่กรุงเทพมหานคร เน้นเขตพญาไท
พิกัด: 13°46′48″N 100°32′34″E
ประเทศ	ไทย
เขตปกครองพิเศษ	กรุงเทพมหานคร
พื้นที่
• ทั้งหมด	9.595 ตร.กม. (3.705 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)[1]
• ทั้งหมด	64,037 คน
• ความหนาแน่น	6,674.00 คน/ตร.กม. (17,285.6 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	10400
รหัสภูมิศาสตร์	1014
ต้นไม้ ประจำเขต	พญาสัตบรรณ
ที่อยู่ สำนักงาน	เลขที่ 13 ซอยอารีย์สัมพันธ์ 2 ถนนพหลโยธิน แขวงพญาไท เขตพญาไท กรุงเทพมหานคร 10400
เว็บไซต์	www.bangkok.go.th/phayathai
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

เขตพญาไทตั้งอยู่ทางฝั่งพระนคร มีอาณาเขตติดต่อกับพื้นที่การปกครองต่าง ๆ เรียงตามเข็มนาฬิกาดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับเขตจตุจักร มีคลองบางซื่อเป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับเขตดินแดง มีถนนวิภาวดีรังสิตฟากตะวันออกเป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศใต้ ติดต่อกับเขตดินแดงและเขตราชเทวี มีถนนดินแดงฟากใต้และคลองสามเสนเป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับเขตดุสิต มีทางรถไฟสายเหนือเป็นเส้นแบ่งเขต

ประวัติ

อำเภอพญาไท ได้รับการจัดตั้งขึ้นเป็นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2509^[2] ตั้งชื่อตามพระราชวังพญาไทซึ่งเป็นวังที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเป็นตำหนักสำหรับเสด็จประพาสบนที่ดินริมคลองสามเสน ทุ่งพญาไท^[3] ช่วงแรกอำเภอพญาไทแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 7 ตำบล เป็นพื้นที่อำเภอดุสิตเดิม 5 ตำบล ได้แก่ ตำบลทุ่งพญาไท ตำบลถนนพญาไท ตำบลถนนเพชรบุรี ตำบลมักกะสัน และตำบลสามเสนใน และเป็นพื้นที่อำเภอบางกะปิเดิม 2 ตำบล ได้แก่ ตำบลห้วยขวางและตำบลบางกะปิ^[2] จนกระทั่งใน พ.ศ. 2514 จังหวัดพระนครถูกรวมเข้ากับจังหวัดธนบุรี เปลี่ยนฐานะเป็นนครหลวงกรุงเทพธนบุรี^[4] และในปี พ.ศ. 2515 จึงเปลี่ยนแปลงฐานะเป็นกรุงเทพมหานคร^[5] ซึ่งเปลี่ยนคำเรียกเขตการปกครองใหม่ด้วย อำเภอพญาไทได้รับการเปลี่ยนแปลงฐานะเป็น เขตพญาไท ส่วนตำบลต่าง ๆ ก็เปลี่ยนฐานะเป็นแขวง

จากนั้นทางราชการได้เปลี่ยนแปลงพื้นที่ปกครองของเขตพญาไทหลายครั้ง เพื่อจัดขนาดพื้นที่และจำนวนประชากรของแต่ละเขตให้มีความสมดุล เริ่มตั้งแต่ใน พ.ศ. 2516 แขวงห้วยขวางและแขวงบางกะปิได้รับการยกฐานะเป็นเขตห้วยขวาง^[6] ต่อมาใน พ.ศ. 2521 แขวงดินแดงและบางส่วนของแขวงสามเสนในถูกโอนไปขึ้นกับเขตห้วยขวาง ในขณะที่พื้นที่บางส่วนของแขวงห้วยขวางและแขวงบางกะปิก็ถูกโอนมารวมกับแขวงสามเสนในและแขวงมักกะสัน^[7] ใน พ.ศ. 2532 พื้นที่ 4 แขวงทางทิศใต้ของเขตได้ถูกแยกออกไปตั้งเป็นเขตราชเทวี^[8] การปรับปรุงเขตปกครองครั้งนี้ส่งผลให้เขตพญาไทเหลือแขวงสามเสนในอยู่เพียงแขวงเดียว ส่วนพระราชวังพญาไทซึ่งเป็นที่มาของชื่อเขต รวมทั้งถนนพญาไทก็ไม่ได้อยู่ในพื้นที่ของเขตอีกต่อไป แต่ไปอยู่ในเขตราชเทวีแทน และสุดท้ายในปี พ.ศ. 2537 พื้นที่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของเขตก็ถูกแยกไปรวมกับเขตดินแดงที่เพิ่งตั้งขึ้นใหม่^[9]

การแบ่งเขตการปกครอง

วันที่ 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2560 กรุงเทพมหานครได้ประกาศจัดตั้งแขวงพญาไทแยกจากพื้นที่แขวงสามเสนใน โดยใช้ถนนพหลโยธินเป็นเส้นแบ่งเขต และให้มีผลบังคับใช้ในวันเดียวกัน ส่งผลให้เขตพญาไทในปัจจุบันแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 2 แขวง^[10] ได้แก่

หมาย เลข	อักษรไทย	อักษรโรมัน	พื้นที่ (ตร.กม.)	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2566)	ความหนาแน่นประชากร (ธันวาคม 2566)	แผนที่
1.	สามเสนใน	Sam Sen Nai	4.923	29,479	5,988.02
6.	พญาไท	Phaya Thai	4.672	34,558	7,396.83
ทั้งหมด			9.595	64,037	6,674.00

หมายเลขที่หายไปปัจจุบันคือแขวงในเขตราชเทวี

ประชากร

สถิติประชากรตามทะเบียนราษฎร เขตพญาไท[11]
ปี (พ.ศ.)	ประชากร	การเพิ่มและการลด
2535	196,977	–
2536	192,005	4,972
2537	171,447	20,558
2538	108,728	62,719
2539	102,133	6,595
2540	93,296	8,837
2541	92,852	444
2542	91,616	1,236
2543	91,091	525
2544	90,780	311
2545	90,492	288
2546	90,557	65
2547	78,096	12,461
2548	77,232	864
2549	77,343	111
2550	77,202	141
2551	76,477	725
2552	75,493	984
2553	74,693	800
2554	73,553	1,140
2555	73,084	469
2556	72,495	789
2557	72,203	292
2558	71,864	339
2559	72,102	762
2560	70,238	1,864
2561	70,341	103
2562	69,382	959
2563	67,388	1,994
2564	66,212	1,176
2565	65,275	937
2566	64,037	1,238

สถานที่สำคัญ

วิลลามาร์เก็ต สาขาอารีย์

สะพานลอยแยกอารีย์

ตามที่ปรากฏในคำขวัญของเขต เขตพญาไทมีสถานที่ราชการ โดยเฉพาะที่ตั้งหน่วยทางทหารและตำรวจอยู่หลายแห่ง มีส่วนราชการพลเรือนระดับกระทรวงอยู่ 2 กระทรวง นอกจากนั้นยังมีหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการสื่อสารและโทรคมนาคมด้วย กล่าวคือ กรมประชาสัมพันธ์ สถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบกช่อง 5 ไทยทีวีโกลบอลเน็ตเวิร์ก โทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย ศูนย์ข่าววิทยุกองทัพบก ทรูวิชั่นส์ ทีเอ็นเอ็น24 ทรูโฟร์ยู วอยซ์ทีวี พิพิธภัณฑ์ตราไปรษณียากรสามเสนใน และสำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ มีระบบรถไฟฟ้าตัดผ่านในพื้นที่เขต และมีย่านสะพานควาย ซึ่งแต่เดิมเคยมีสภาพเป็นทุ่งนาและตลาดนัดซื้อขายโคกระบือ แต่ต่อมาเมื่อบ้านเมืองขยายตัวขึ้น ก็ได้กลายสภาพเป็นแหล่งชุมชนหนาแน่น มีอาคารร้านค้า ห้างสรรพสินค้า อาทิ ศรีศุภราชอาเขต ที่ตั้งห้างสรรพสินค้าเมอร์รี่คิงส์ สะพานควาย (เลิกกิจการไปแล้ว) และห้างสรรพสินค้าบิ๊กซี ซูเปอร์เซ็นเตอร์ เป็นต้น สถานที่สำคัญในเขตนี้ มีอาทิ

• วัดไผ่ตัน เป็นวัดพุทธศาสนาแห่งเดียวในพื้นที่เขต
• วิทยาลัยการจัดการ มหาวิทยาลัยมหิดล
• กองพลทหารม้าที่ 2 รักษาพระองค์ และกองพันในสังกัด คือ กองพันทหารม้าที่ 29 รักษาพระองค์
• กรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์ และกองพันในสังกัด คือ กองพันทหารราบที่ 1 กรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์ และ กองพันทหารราบที่ 4 กรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์
• สนามกีฬากองทัพบก
• กองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน
• กองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน
• กระทรวงการคลัง
• กรมสรรพากร
• กรมธนารักษ์
• กรมบัญชีกลาง
• สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง
• สำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ
• กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
• กรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม
• กรมควบคุมมลพิษ
• กรมทรัพยากรน้ำ
• สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
• สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร
• สถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบก ช่อง 5
• ไทยทีวีโกลบอลเน็ตเวิร์ก
• โทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย
• ศูนย์ข่าววิทยุกองทัพบก
• วอยซ์ทีวี
• ทรูวิชั่นส์
• ทรูโฟร์ยู
• สถานีวิทยุกระจายเสียงรัฐสภา
• สถานีวิทยุโทรทัศน์รัฐสภา
• สำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ
• พิพิธภัณฑ์ตราไปรษณียากรสามเสนใน
• กรมประชาสัมพันธ์
• สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด
• กรมโยธาธิการและผังเมือง
• ธนาคารออมสิน สำนักงานใหญ่
• ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย
• ธนาคารพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมแห่งประเทศไทย
• ธนาคารกสิกรไทย สำนักงานใหญ่พหลโยธิน
• โรงเรียนสามเสนวิทยาลัย
• โรงงานผลิตน้ำสามเสน การประปานครหลวง (โรงกรองน้ำสามเสน) และพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้การประปาไทย
• สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.)
• สถานีตำรวจนครบาลบางซื่อ
• อาคารเดอะ ไรซ์ ตั้งอยู่ตรงหัวมุมสี่แยกสะพานควาย (อดีตที่ตั้งของห้างสรรพสินค้าเมอร์รี่คิงส์ สะพานควาย)

โรงพยาบาล

• โรงพยาบาลทหารผ่านศึก
• โรงพยาบาลพญาไท พหลโยธิน (เดิมชื่อ โรงพยาบาลเปาโล พหลโยธิน)
• โรงพยาบาลพญาไท 2
• โรงพยาบาลวิชัยยุทธ
• โรงพยาบาลวิมุต
• โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า

การคมนาคม

ถนน

ถนนสายหลักในพื้นที่เขตพญาไท ได้แก่

• ถนนพหลโยธิน
• ถนนประดิพัทธ์
• ถนนวิภาวดีรังสิต
• ถนนดินแดง
• ถนนพระรามที่ 6
• ถนนนครไชยศรี
• ถนนกำแพงเพชร
• ทางพิเศษศรีรัช
• ทางยกระดับอุตราภิมุข

ส่วนทางสายรองและทางลัด ได้แก่

• ถนนสุทธิสารวินิจฉัย
• ถนนสาลีรัฐวิภาค
• ถนนกำแพงเพชร 5
• ถนนเศรษฐศิริ
• ถนนเศรษฐศิริ 2
• ซอยพหลโยธิน 2 (กาญจนาคม)
• ซอยพหลโยธิน 5 (ราชครู) และซอยพระรามที่ 6 ซอย 30 (อารีย์สัมพันธ์)
• ซอยพหลโยธิน 7 (อารีย์) และซอยอารีย์ 5 (ใต้)
• ซอยพหลโยธิน 11 (เสนาร่วม)
• ซอยพหลโยธิน 14 (ศุภราช) และซอยอินทามระ 4 (พงษ์ศรีจันทร์ 2)
• ซอยประดิพัทธิ์ 4 (เรวดีฝั่งใต้)
• ซอยประดิพัทธิ์ 5 (เรวดีฝั่งเหนือ)
• ซอยพระรามที่ 6 ซอย 37 (ระนอง 1)

ระบบขนส่งมวลชน

ในพื้นที่เขตพญาไท ตามแนวเหนือถนนพหลโยธิน มีสถานีสะพานควาย สถานีสนามเป้า และสถานีอารีย์ของรถไฟฟ้าบีทีเอส

รถไฟ

ทางรถไฟสายเหนือ โดยถือเป็นแนวเส้นแบ่งเขตระหว่างเขตพญาไทกับเขตดุสิต มีสถานีสามเสนตั้งอยู่ในเขตพญาไท โดยมีพื้นที่บางส่วนของสถานีอยู่ในเขตดุสิต

อ้างอิง

1. "สถิติประชากรและบ้าน - จำนวนประชากรแยกรายอายุ". สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-06-04. สืบค้นเมื่อ 25 มกราคม 2024.
2. ราชกิจจานุเบกษา. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอพญาไท พ.ศ. ๒๕๐๙". เล่ม 83 ตอนที่ 39 ฉบับพิเศษ หน้า 1–3. 1 พฤษภาคม 2509.
3. "พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นกรุงเทพมหานคร เขตพญาไท". Museum Thailand. 27 กรกฎาคม 2018.
4. ราชกิจจานุเบกษา. "ประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๒๔". เล่ม 88 ตอนที่ 144 หน้า 816–819. 21 ธันวาคม 2514.
5. ราชกิจจานุเบกษา. "ประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๓๓๕". เล่ม 89 ตอนที่ 190 ฉบับพิเศษ หน้า 187–201. 13 ธันวาคม 2515.
6. ราชกิจจานุเบกษา. "พระราชกฤษฎีกาแบ่งกรุงเทพมหานครออกเป็นเขต พ.ศ. ๒๕๑๖". เล่ม 90 ตอนที่ 107 ฉบับพิเศษ หน้า 4–7. 23 สิงหาคม 2516.
7. ราชกิจจานุเบกษา. "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงพื้นที่เขตพญาไท เขตห้วยขวาง และเขตบางกะปิ กรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๑". เล่ม 95 ตอนที่ 48 หน้า 180–184. 2 พฤษภาคม 2521.
8. ราชกิจจานุเบกษา. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงพื้นที่เขตพญาไท และตั้งเขตราชเทวี". เล่ม 106 ตอนที่ 208 ฉบับพิเศษ หน้า 9. 24 พฤศจิกายน 2532.
9. ราชกิจจานุเบกษา. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงพื้นที่เขตพญาไท เขตราชเทวี เขตห้วยขวาง และตั้งเขตดินแดง กรุงเทพมหานคร". เล่ม 110 ตอนที่ 184 ฉบับพิเศษ หน้า 3–6. 10 พฤศจิกายน 2536.
10. ราชกิจจานุเบกษา. "ประกาศกรุงเทพมหานคร เรื่อง เปลี่ยนแปลงพื้นที่แขวงสามเสนใน และตั้งแขวงพญาไท เขตพญาไท". เล่ม 134 ตอนพิเศษ 215 ง หน้า 36–37. 31 สิงหาคม 2560.
11. "จำนวนประชากร". stat.bora.dopa.go.th. สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง.

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์สำนักงานเขตพญาไท
• เว็บไซต์กรุงเทพมหานคร: แหล่งท่องเที่ยวในเขตพญาไท
• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ เขตพญาไท
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์

13.780°N 100.542°E / 13.780; 100.542