Loading AI tools
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
มหาอำมาตย์เอก มหาเสวกเอก[5] พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ (7 พฤษภาคม พ.ศ. 2398 – 10 สิงหาคม พ.ศ. 2468) อดีตสมุหมนตรี องคมนตรี เสนาบดีกระทรวงมุรธาธร เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 17 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดากลิ่น พระสนมเอก
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ | |
---|---|
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นเอก | |
เสนาบดีกระทรวงมุรธาธร | |
ดำรงตำแหน่ง | 1 เมษายน พ.ศ. 2455 — 28 มิถุนายน พ.ศ. 2466[1] |
รัชสมัย | พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว |
ก่อนหน้า | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนพิทยลาภพฤฒิธาดา |
ถัดไป | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ |
สมุหมนตรี | |
ดำรงตำแหน่ง | 16 ธันวาคม พ.ศ. 2453 - 10 สิงหาคม พ.ศ. 2468[2] |
อัครราชทูตสยามประจำกรุงลอนดอน | |
ดำรงตำแหน่ง | พ.ศ. 2426 — 2430[3] |
รัชสมัย | พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
ก่อนหน้า | หม่อมเจ้าปฤษฏางค์ ชุมสาย |
ถัดไป | พระยามนตรีสุริยวงศ์ (ชื่น บุนนาค) |
อัครราชทูตสยามประจำอเมริกา | |
ดำรงตำแหน่ง | พ.ศ. 2427[4] |
รัชสมัย | พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
ก่อนหน้า | หม่อมเจ้าปฤษฏางค์ ชุมสาย |
ถัดไป | พระยามนตรีสุริยวงศ์ (ชื่น บุนนาค) |
ประสูติ | 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2398 |
สิ้นพระชนม์ | 10 สิงหาคม พ.ศ. 2468 (70 ปี) |
หม่อม | หม่อมสุภาพ หม่อมแช่ม หม่อมเจิม |
พระบุตร | 20 พระองค์ |
ราชสกุล | กฤดากร |
ราชวงศ์ | จักรี |
พระบิดา | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
พระมารดา | เจ้าจอมมารดากลิ่น พระสนมเอก |
ลายพระอภิไธย |
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้ากฤษดาภินิหาร ประสูติเมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2398 โดยประสูติแต่เจ้าจอมมารดากลิ่น พระสนมเอก ธิดาพระยาดำรงราชพลขันธ์ (จุ้ย คชเสนี) บุตรของเจ้าพระยามหาโยธา (ทอเรียะ คชเสนี) ทรงว่าราชการกรมพระนครบาล ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในขณะนั้นเรียกชื่อว่า "คอมมิตตี กรมพระนครบาล" ทรงเป็นผู้ปรับปรุงและจัดระเบียบกิจการตำรวจกรมกองตระเวน ตามแบบอย่างของสิงคโปร์ หลังจากได้โดยเสด็จพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประพาสสิงคโปร์ เมื่อ ร.ศ. 109 (พ.ศ. 2433) ต่อมาได้พัฒนามาเป็นกิจการตำรวจไทย ในปี พ.ศ. 2417 และทรงเป็นเสนาบดีกรมพระนครบาล[6] เมื่อปี พ.ศ. 2429
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้ตั้งองคมนตรีสภา (เดิมคือ ปรีวีเคาน์ซิล) ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้ากฤษดาภินิหาร (พระอิสริยยศในขณะนั้น) เป็นองคมนตรี[7]ในครั้งนั้นด้วย และทรงเป็นองคมนตรี[8]ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ตลอดพระชนมายุ และยังทรงเป็นรัฐมนตรีสภา เมื่อปี พ.ศ. 2437[9]
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาขึ้นเป็น พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นนเรศวรฤทธิ์ เมื่อ พ.ศ. 2418[10] ต่อมา ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็น พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงนเรศรวรฤทธิ์ เมื่อ พ.ศ. 2442 ทรงรับราชการเป็นสมุหมนตรี เสนาบดีกระทรวงโยธาธิการ เสนาบดีกระทรวงมุรธาธร และเสนาบดีที่ปรึกษา[11] เป็นต้น
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ เมื่อ พ.ศ. 2454 มีพระนามเต็มว่า
"พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ มหิศวรราชรวิวงศ์ สิทธิประสงค์กฤดาธิการ สุทธสันดานสีตลหฤทัย มไหศวริยราชนิติธาดา สุปรีชาสรรพกิจโกศล วิมลสุจริตจริยานุวัตร พุทธาทิรัตนสรณารักษ์ อุดมศักดิ์บพิตร"[12]
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ ประทับที่วังถนนพระอาทิตย์ ริมแม่น้ำเจ้าพระยา พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างตำหนักพระราชทานบนที่ดินมรดกของพระองค์ ต่อมาเมื่อทรงเจริญพระชันษาครบ 5 รอบใน พ.ศ. 2460 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระราชทรัพย์สำหรับทรงสร้างตำหนักหลังใหม่ ชื่อ "วังมะลิวัลย์" ส่วนเจ้าจอมมารดากลิ่นยังคงพำนักอยู่ที่ตำหนักเดิม
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ ประทับที่วังมะลิวัลย์จนสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 10 สิงหาคม พ.ศ. 2468[13] พระชันษาได้ 70 ปี ใกล้เคียงกับที่เจ้าจอมมารดากลิ่นถึงแก่อนิจกรรมเมื่อปี พ.ศ. 2468 และได้ประดิษฐานพระโกศพระศพ และโกศศพไว้เคียงกันที่ท้องพระโรงของวังมะลิวัลย์ มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุ วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ ทรงเป็นต้นราชสกุลกฤดากร มีหม่อม 3 ท่าน ได้แก่
โดยมีพระโอรสธิดารวมทั้งหมด 20 พระองค์/องค์ เป็นชาย 14 พระองค์/องค์ และหญิง 5 องค์
พระรูป | พระนาม | หม่อมมารดา | ประสูติ | สิ้นพระชนม์/สิ้นชีพิตักษัย | คู่สมรส |
---|---|---|---|---|---|
1. หม่อมเจ้าชาย (ไม่ปรากฏพระนาม) | ไม่ทราบ | 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2417 | 1 กันยายน พ.ศ. 2417 | มิได้สมรส | |
2. หม่อมเจ้าอรุณศักดิ์ | ไม่ทราบ | พ.ศ. 2417 | ไม่ทราบปี | มิได้สมรส | |
3. หม่อมเจ้าจรูญศักดิ์กฤดากร (พ.ศ. 2455: พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจรูญศักดิ์กฤดากร) | ที่ 1 ในหม่อมสุภาพ | 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2418 | 5 ตุลาคม พ.ศ. 2471 | หม่อมปรุง หม่อมเชื่อม (อภัยวงศ์) | |
4. หม่อมเจ้าบวรเดช (พ.ศ. 2472: พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช) | ที่ 2 ในหม่อมสุภาพ | 26 มีนาคม พ.ศ. 2420 | 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2496 | หม่อมทิพวัน (เจ้าทิพวัน ณ เชียงใหม่) หม่อมศรีนวล (เจ้าศรีนวล ณ เชียงใหม่) หม่อมเจ้าหญิงผจงรจิตร์ กฤดากร | |
5. หม่อมเจ้าเสรฐศิริ | ที่ 3 ในหม่อมสุภาพ | 26 มีนาคม พ.ศ. 2423 | 2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2500 | หม่อมสนิท (สังขทัย) หม่อมพ้อง (คชเสนี) หม่อมผอบ (ทิพย์เวส) หม่อมเจ้าหญิงสุรีย์ประภา (รพีพัฒน์) | |
6. หม่อมเจ้าหญิง (ไม่ปรากฏพระนาม) | ไม่ทราบ | ไม่ทราบปี | ไม่ทราบปี | มิได้สมรส | |
7. หม่อมเจ้าสิทธิพร
(ท่านชายจ้อน) |
ที่ 4 ในหม่อมสุภาพ | 10 เมษายน พ.ศ. 2426 | 22 มิถุนายน พ.ศ. 2514 | หม่อมทิพ หม่อมละมุน (วูวงศ์) หม่อมศรีพรหมา (เจ้าศรีพรหมา ณ น่าน) | |
8. หม่อมเจ้าอมรทัต (ท่านชายป่อง) | ที่ 5 ในหม่อมสุภาพ | 29 เมษายน พ.ศ. 2429 | 30 กรกฎาคม พ.ศ. 2495 | หม่อมพร้อยสุพิณ (บุนนาค) หม่อมอู๊ด (ชิตพงษ์ศรี) | |
9. หม่อมเจ้าขจรจรัสฤทธิ์ | ที่ 6 ในหม่อมสุภาพ | 29 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2430 | 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2468 | มิได้สมรส | |
10. หม่อมเจ้าหญิงวรรณวิไลย (ท่านหญิงใหญ่) | ที่ 1 ในหม่อมแช่ม | 1 สิงหาคม พ.ศ. 2431 | 20 ธันวาคม พ.ศ. 2476 | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม | |
11. หม่อมเจ้าอิทธิเทพสรรค์ (ท่านชายโป๊ะ) | ที่ 7 ในหม่อมสุภาพ | 16 มกราคม พ.ศ. 2432 | 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2477 | หม่อมเจ้าหญิงสุรีย์ประภา (รพีพัฒน์) | |
12. หม่อมเจ้า (ปุ๋ย) | ไม่ทราบ | ตุลาคม พ.ศ. 2436 | 20 ธันวาคม พ.ศ. 2439 | มิได้สมรส | |
13. หม่อมเจ้าสมัยเฉลิม | ที่ 2 ในหม่อมแช่ม | 20 กันยายน พ.ศ. 2438 | 20 มิถุนายน พ.ศ. 2510 | หม่อมเจ้าหญิงรัสสาทิศ (สวัสดิวัตน์) | |
14. หม่อมเจ้าเสริมสวาสดิ์ | ที่ 1 ในหม่อมเจิม | 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2441 | 10 ธันวาคม พ.ศ. 2483 | หม่อมหลวงหญิงแส (สนิทวงศ์) | |
15. หม่อมเจ้าเพิ่มผล | ไม่ทราบ | สิงหาคม พ.ศ. 2441 | 29 ธันวาคม พ.ศ. 2441 | มิได้สมรส | |
16. หม่อมเจ้าหญิงลีลาศหงษ์ (ท่านหญิงเล็ก) | ที่ 3 ในหม่อมแช่ม | 15 เมษายน พ.ศ. 2442 | 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2463 | หม่อมเจ้าปรีดิเทพย์พงษ์ เทวกุล | |
17. หม่อมเจ้าหญิง (เล็ก) | ไม่ทราบ | ไม่ทราบปี | ไม่ทราบปี | มิได้สมรส | |
18. หม่อมเจ้าหญิงผจงรจิตร์ | ที่ 2 ในหม่อมเจิม | 30 เมษายน พ.ศ. 2446 | 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2524 | พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช | |
19. หม่อมเจ้าชิดชนก | ที่ 4 ในหม่อมแช่ม | 23 ตุลาคม พ.ศ. 2447 | 10 มีนาคม พ.ศ. 2541 | หม่อมเจ้าหญิงฤดีวรวรรณ (วรวรรณ) หม่อมหลวงหญิงต่อ (ชุมสาย) | |
20. หม่อมเจ้าดิลกฤทธิ์ | ที่ 3 ในหม่อมเจิม | 18 กันยายน พ.ศ. 2451 | 18 มิถุนายน พ.ศ. 2500 | หม่อมราชวงศ์หญิงจันทรรัตน์ (เทวกุล) | |
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ มีพระนัดดารวม 37 องค์/คน ดังนี้
นายพันโท นายกองตรี พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ | |
---|---|
รับใช้ | กรมทหารมหาดเล็ก กองเสือป่า |
ชั้นยศ | นายพันโท นายกองตรี |
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ ทรงได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งสยามและต่างประเทศ ดังนี้
พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.