తెలంగాణ
భారతదేశ 29వ రాష్ట్రం / From Wikipedia, the free encyclopedia
తెలంగాణ భారతదేశంలోని 28 రాష్ట్రాలలో ఒకటి. భౌగోళికంగా ఇది దక్కను పీఠభూమిలో భాగం. దేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తర్వాత కూడా స్వతంత్ర రాజ్యాలుగా కొనసాగిన హైదరాబాద్ రాజ్యంలో భాగం. భాషా ప్రయుక్త రాష్ట్రాల ఏర్పాటుతో ప్రధానంగా తెలుగు భాష మాట్లాడే ప్రాంతం, ఆంధ్ర రాష్ట్రంతో కలసి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంగా ఏర్పడింది. ప్రత్యేక రాష్ట్రం కొరకు దశాబ్దాలుగా జరిగిన వేర్పాటు ఉద్యమాలు ఫలించి, 2014 జూన్ 2 నాడు కొత్త రాష్ట్రంగా అవతరించింది.
తెలంగాణ పేరుతో ఇతర వ్యాసాలున్నాయి. వాటి లింకుల కోసం తెలంగాణ (అయోమయ నివృత్తి) చూడండి. |
తెలంగాణ | |
---|---|
| |
Anthem: "జయజయహే తెలంగాణ జననీ జయకేతనం" | |
Coordinates (తెలంగాణ): 17.366°N 78.475°E / 17.366; 78.475 | |
భారతదేశం | భారతదేశం |
అవతరణ | 2 జూన్ 2014 |
ముఖ్యపట్టణం | హైదరాబాదు |
జిల్లాలు | 33 |
Government | |
• Body | తెలంగాణ ప్రభుత్వం |
• గవర్నరు | తమిళిసై సౌందరరాజన్ |
• ముఖ్యమంత్రి | ఎనుముల రేవంత్ రెడ్డి |
• తెలంగాణ శాసనసభ | ద్వి సభ విధానం (119 + 43 సీట్లు) |
• లోక్సభ నియోజకవర్గాలు | 17 |
• హైకోర్టు | హైదరాబాదు |
విస్తీర్ణం | |
• Total | 1,12,077 కి.మీ2 (43,273 చ. మై) |
• Rank | 12వ |
జనాభా (2011)[1] | |
• Total | 3,51,93,978 |
• Rank | 12వ |
• జనసాంద్రత | 307/కి.మీ2 (800/చ. మై.) |
Demonym | తెలంగాణీయులు/తెలంగానీ/తెలంగాన్వీ/ |
జి.డి.పి (2018-19) | |
• మొత్తం | ₹8.43 లక్ష కోట్లు (US$110 billion) |
• తలసరి ఆదాయం | ₹1,75,534 (US$2,200) |
Time zone | UTC+05:30 (IST) |
ISO 3166 code | IN-TG |
Vehicle registration | TS- |
అక్షరాస్యత | 66.46% |
అధికార భాషలు | తెలుగు, ఉర్దూ |
Symbols of తెలంగాణ | |
Emblem | కాకతీయ కళా తోరణం, చార్మినారు |
Song | జయజయహే తెలంగాణ జననీ జయకేతనం[3] |
Language | తెలుగు & ఉర్దూ |
Bird | పాలపిట్ట[3] |
Flower | తంగేడు పువ్వు[3] |
Fruit | మామిడి |
Tree | జమ్మి చెట్టు[3] |
River | గోదావరి, కృష్ణా నది, మంజీరా నది, మూసీ నది |
Sport | కబడ్డీ |
తెలంగాణ రాష్ట్రం ఉత్తరాన మహారాష్ట్ర సరిహద్దు నుంచి దక్షిణాన ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని రాయలసీమ ప్రాంతం వరకు, పశ్చిమాన కర్ణాటక సరిహద్దు నుంచి తూర్పున ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని కోస్తాంధ్ర ప్రాంతం వరకు విస్తరించియుంది. తెలంగాణ రాష్ట్రపు వైశాల్యం 1,14,840 చ.కి.మీ, కాగా 2011 లెక్కలప్రకారం జనాభా 35,286,757గా ఉంది. రాష్ట్రంలో 17 లోక్సభ స్థానాలు, 119 శాసనసభ స్థానాలు ఉన్నాయి
చరిత్రలో షోడశ మహాజనపదాలలో ఒకటైన అశ్మక జనపదం విలసిల్లిన ప్రాంతమిది. రామాయణ-మహాభారత కాలానికి చెందిన చారిత్రక ఆనవాళ్ళు దొరికాయి. కాకతీయుల కాలంలో వైభవంగా వెలుగొందింది. తెలుగులో తొలి రామాయణ కర్త బమ్మెర పోతన, దక్షిణ భారతదేశంలో తొలిమహిళా పాలకురాలు రుద్రమదేవి, ప్రధానమంత్రిగా పనిచేసిన పి.వి.నరసింహారావు ఈ ప్రాంతానికి చెందిన ప్రముఖులు.
ఆలంపూర్లో 5వ శక్తిపీఠం, మల్దకల్లో శ్రీ స్వయంభూ లక్ష్మీవెంకటేశ్వరస్వామి దేవస్థానం, భద్రాచలంలో శ్రీ సీతారామాలయం, బాసరలో జ్ఞానసరస్వతీ దేవాలయం, యాదగిరి గుట్టలో శ్రీలక్ష్మీనరసింహస్వామి ఆలయం, వేములవాడలో శ్రీరాజరాజేశ్వరస్వామి ఆలయం, మెదక్లో ప్రపంచ ప్రఖ్యాతిగాంచిన చర్చి ముఖ్య పర్యాటక ప్రాంతాలు.[4] 2023 జూన్ 2 నాటికి తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడి పది సంవత్సరాలు అయినందున రాష్ట్రవ్యాప్తంగా తెలంగాణ శతాబ్ది వేడుకలునిర్వహించారు. 2014 జూన్ 2 నాటికి తెలంగాణ జనాభా రెండు కోట్లు ఉండగా 2023 నాటికి కోటి జనాభా పెరిగింది. ప్రస్తుత తెలంగాణ జనాభా మూడు కోట్లు.