తజికిస్తాన్
From Wikipedia, the free encyclopedia
తజికిస్తాన్ అధికారిక నామం రిపబ్లిక్ ఆఫ్ తజికిస్తాన్ (ఆంగ్లం : Tajikistan) (తజక్ భాష : Тоҷикистон), (పర్షియన్ : تاجیکی ) పూర్వపు తజిక్ సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్, మధ్య ఆసియాలోని ఒక దేశము. దీనికి ఆఫ్ఘానిస్తాన్, చైనా, కిర్గిజ్ స్తాన్,, ఉజ్బెకిస్తాన్లతో సరిహద్దులు ఉన్నాయి. దక్షిణంలో ఉన్న పాకిస్థాన్ను వాఖన్ కారిడార్ వేరు చేస్తుంది. తజికిస్తాన్ అంటే తజిక్ ల మాతృభూమి అని అర్థం. మద్య ఆసియాలో తజికిస్తాన్ పర్వతమయమైన భూబంధిత సార్వభౌమత్వాధికారం కలిగిన దేశం. 2013 గణాంకాలను అనుసరించి జనసంఖ్య 8 మిలియన్లని అంచనా. జసంఖ్యాపరంగా తజకిస్థాన్ ప్రపంచదేశాలలో 98 వ స్థానంలో ఉంది. దేశ వైశాల్యం 143100 చ.కి.మీ. వైశాల్యపరంగా తజకిస్థాన్ ప్రపంచదేశాలలో 96వ స్థానంలో ఉంది. తజకిస్థాన్ సంప్రదాయంగా తజిక్ ప్రజలకు స్థానిక ప్రదేశంగా ఉంది. ప్రస్తుతం దేశంలో తజకిస్థాన్, ఆఫ్ఘనిస్తాన్, ఉజ్బెకిస్థాన్ ప్రజలు నివసిస్తున్నారు.
Ҷумҳурии Тоҷикистон జుమ్-హూరీ తోజికిస్తోన్ తజికిస్తాన్ గణతంత్రం |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
నినాదం లేదు |
||||||
జాతీయగీతం |
||||||
రాజధాని | దుషాంబే 38°33′N 68°48′E | |||||
అతి పెద్ద నగరం | రాజధాని | |||||
అధికార భాషలు | తజిక్[1] | |||||
ప్రజానామము | తజిక్ | |||||
ప్రభుత్వం | యూనిటరి రాజ్యం అధ్యక్ష తరహా పాలన | |||||
- | అధ్యక్షుడు | ఇమామ్ అలీ రహ్మాన్ | ||||
- | ప్రధానమంత్రి | అకీల్ అకిలోవ్ | ||||
స్వాతంత్ర్యము | ||||||
- | సమనిద్ సామ్రాజ్యపు స్థాపకము | 875 సా.శ. | ||||
- | ప్రకటించినది | సెప్టెంబరు 9 1991 | ||||
- | పూర్తయినది | డిసెంబరు 25 1991 | ||||
- | జలాలు (%) | 0.3 | ||||
జనాభా | ||||||
- | జనవరి 2006 అంచనా | 6,920,3001 (100వది1) | ||||
- | 2000 జన గణన | 6,127,000 | ||||
జీడీపీ (PPP) | 2005 అంచనా | |||||
- | మొత్తం | $8.802 బిలియన్ (139వది) | ||||
- | తలసరి | $1,388 (159వది) | ||||
జినీ? (2003) | 32.6 (medium) | |||||
మా.సూ (హెచ్.డి.ఐ) (2007) | 0.673 (medium) (122వది) | |||||
కరెన్సీ | సొమోని (TJS ) |
|||||
కాలాంశం | తజికిస్తాన్ టైమ్ (UTC+5) | |||||
ఇంటర్నెట్ డొమైన్ కోడ్ | .tj | |||||
కాలింగ్ కోడ్ | +992 | |||||
1 | Estimate from State Statistical Committee of Tajikistan, 2006; rank based on UN figures for 2005. |
ప్రస్తుత తజకిస్థాన్ ప్రాంతంలో పూర్వం పలు ఆసియన్ సంప్రదాయాలకు నిలయంగా ఉంది.[2] తర్జం నగరంలో నియోలిథిక్, కాంశ్యయుగం కాలంనాటి ప్రజలు నివసించారు. తరువాత తజకిస్థాన్ పలు మతాలకు, సంస్కృతులకు చెందిన పాలకులు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు. బక్ట్రియా- మర్గియానా (ఆక్సస్ సంస్కృతి), అండ్రొనొవొ సంస్కృతి, బుద్ధిజం, నెస్టోరియన్ క్రిస్టియానిటీ, జొరొయాస్ట్రియనిజం, మనిచీయిజం మొదలైన పలుసంస్కృతులకు చెందిన పాలకులు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు. ఈ ప్రాంతం పలు సామ్రాజ్యాలలో భాగమై పలు రాజవంశాల పాలనలో ఉంది. తిమురిడ్ రాజవంశం, రష్యన్ సామ్రాజ్యం ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించాయి. సోవియట్ యూనియన్ విచ్ఛిన్నత తరువాత 1991 తజకిస్థాన్ స్వతంత్రరాజ్యంగా మారింది. 1992-1997 మద్య కాలంలో తజకిస్థాన్ స్వతంత్రం కొరకు అంతర్యుద్ధాన్ని ఎదుర్కొన్నది. యుద్ధం చివర స్థిరమైన రాజకీయ స్థితి నెలకొనడమే కాక దేశాభివృద్ధికి అవసరమైన విదేశీసాహాయం కూడా లభించింది.
తజకిస్థాన్ నాలుగు ప్రాంతాలు కలిగిన ఒక " ప్రెసిడెంషియల్ రిపబ్లిక్ ". తజకిస్థాన్ లోని 8 మిలియన్ల ప్రజలలో అత్యధికులు తజకి సంప్రదాయానికి చెందిన ప్రజలు. వీరు తజకీ భాషను (ఆధునిక పర్షియన్ యాసలలో ఒకటి) మాట్లాడుతుంటారు. రష్యాభాష కూడా ప్రజలలో అధికంగా వా డుకలో ఉంది. దేశంలో 90% భూమి పర్వతమయంగా ఉంటుంది. దేశ ఆర్థికరంగం అధికంగా అల్యూమినియం, పత్తిపంట మీద ఆధారపడి ఉంది. దేశం జి.డి.పి. ప్రపంచదేశాలలో 126వ స్థానంలో ఉంది. కొనుగోలుశక్తి ప్రపంచదేశాలలో 136వ స్థానంలో ఉంది.