నియోబియం

నియోబియం 41వ మూలకం. ఇది ఇంతకు ముందు కొలంబియం (Cb) గా ప్రస్తుతం నియోబియం (Nb) గా గుర్తింపబడుతుంది. ఇది మృదువుగా, బూడిద రంగులో, తీగలుగా సాగుగల గుణమున్న లోహము. ఇది పైరోక్లోర్ అనే ఖనిజంలో లభిస్తుంది. పైరోక్లోర్ ఖనిజం నుండి నియోబియం, కొలంబైట్ లాంటి వాణిజ్యపరమయిన ధాతువులను తీయవచ్చు. గ్రీకు పురాణాల్లోని టాంటలస్ కూతురయిన నియోబ్ నుండి ఈ పేరును గ్రహించడం జరిగింది. నియోబియం ఎన్నో భౌతిక, రాసాయనిక విషయాల్లో టాంటలం అనే మరో మూలకంతో చాలా సారూప్యత కలిగి ఉండటం వలన ఈ రెండిటినీ పక్కన పక్కన పెట్టి భేదాలు చూడటం కష్టం. 1801 లో చార్లెస్ హాట్చెట్ అనే ఆంగ్ల రసాయనశాస్త్రజ్ఞుడు టేంటలంతో సారూప్యత కలిగిన ఒక మూలకాన్ని కనుగొని, దానికి కొలంబియం అని నామకరణం చేసాడు. 1809లో మరో ఆంగ్ల రసశాస్త్రవేత్త విలియం హైడ్ వొలాస్టన్ టేంటలం, కొలంబియం ఒకటే అని తప్పుడు అభిప్రాయానికి వచ్చాడు. 1846లో జెర్మన్ రసాయన శాస్త్రవేత్త హెయిన్రిచ్ రోజ్ టాంటలం ముడిలోహాల్లో రెండవ మూలకం ఉందనీ, అది నియోబియం అని నామకరణం చేసాడు. 1864, 1865 లో కొన్ని వరుసగా జరిగిన పరిశోధనల్లో తేలిందేమిటంటే నియోబియం, కొలంబియం ఒకటే అనీ (టేంటలం కాకుండా), దాదాపు ఒక శతాబ్దం పాటూ రెండు పేర్లూ మార్చి మార్చి వాడబడ్డాయి. 1949లో అధికారికంగా నియోబియం అనే పేరు ధ్రువపడినప్పటికీ, అమెరికాలోని మెటలర్జీ (లోహశాస్త్ర) విభాగం వారు కొలంబియం అనే వాడుతున్నారు. ఇరవయ్యో శతాబ్ది మొదటికిగానీ వాణిజ్యపరంగా నియోబియం వాడుకలోకి రాలేదు. బ్రెజిల్ నియోబియం, ఫెర్రోనియోబియం (అనబడే నియోబియం, ఇనుము యొక్క లోహమిశ్రం) ఖనిజాల ఉత్పత్తిలో ముందంజలో ఉంది. గ్యాస్ రవాణా గొట్టాలలో వాడే ఉక్కులో నియోబియాన్ని వాడతారు. అధిక ఉష్ణోగ్రతల్లో నిలదొక్కుకోవడం వలన జెట్, రాకెట్ ఇంజన్లలో నియోబియాన్ని వాడతారు. ఎంఆర్ఐ స్కానర్లలో నియోబియంతో పాటు టిటానియం, టిన్ కలిగిన మిశ్రలోహాన్ని వాడతారు. ఇంకా వెల్డింగ్, న్యూక్లియర్ పరిశ్రమల్లో, ఎలక్ట్రానిక్స్, ఆప్టిక్స్, న్యూమిస్మాటిక్స్ (నాణేలు), ఆభరణాల పరిశ్రమలలో నియోబియం వాడబడుతుంది. తక్కువ విషపూరితంగా ఉండటం, ఆనోడైజేషన్ పిదప రంగు మారే అవకాశం ఉండటం వలన ఆఖరి రెండు ఉపయోగాల్లో ఎక్కువగా వాడబడుతుంది.

నియోబియం, ₀₀Nb

నియోబియం
Pronunciation	/naɪˈoʊbiəm/ ​(ny-OH-bee-əm)
Appearance	gray metallic, bluish when oxidized
Standard atomic weight Ar°(Nb)
	92.90637±0.00001[1] 92.906±0.001 (abridged)[2]
నియోబియం in the periodic table
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Ununtrium Flerovium Ununpentium Livermorium Ununseptium Ununoctium V ↑ Nb ↓ Ta జిర్కోనియం ← నియోబియం → మాలిబ్డెనం
Group	మూస:Infobox element/symbol-to-group/format
Period	period 5
Block	d-block
Electron configuration	[Kr] 4d4 5s1
Electrons per shell	2, 8, 18, 12, 1
Physical properties
Phase at STP	solid
Melting point	2750 K ​(2477 °C, ​4491 °F)
Boiling point	5017 K ​(4744 °C, ​8571 °F)
Density (near r.t.)	8.57 g/cm3
Heat of fusion	30 kJ/mol
Heat of vaporization	689.9 kJ/mol
Molar heat capacity	24.60 J/(mol·K)
Vapor pressure P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 2942 3207 3524 3910 4393 5013
Atomic properties
Oxidation states	−3, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5 (a mildly acidic oxide)
Electronegativity	Pauling scale: 1.6
Atomic radius	empirical: 146 pm
Covalent radius	164±6 pm
Spectral lines of నియోబియం
Other properties
Natural occurrence	primordial
Crystal structure	​body-centered cubic (bcc)
Speed of sound thin rod	3480 m/s (at 20 °C)
Thermal expansion	7.3 µm/(m⋅K)
Thermal conductivity	53.7 W/(m⋅K)
Electrical resistivity	152 n Ω⋅m (at 0 °C)
Magnetic ordering	paramagnetic
Young's modulus	105 GPa
Shear modulus	38 GPa
Bulk modulus	170 GPa
Poisson ratio	0.40
Mohs hardness	6.0
Vickers hardness	1320 MPa
Brinell hardness	736 MPa
CAS Number	7440-03-1
History
Discovery	Charles Hatchett (1801)
First isolation	Christian Wilhelm Blomstrand (1864)
రసాయన మూలకం గా గుర్తించినవారు	Heinrich Rose (1844)
Isotopes of నియోబియం v e
Template:infobox నియోబియం isotopes does not exist
Category: నియోబియం view talk edit | references

చరిత్ర

నామకరణం

విశేషాలు

భౌతిక

రసాయనిక

ఐసోటోపులు

అందుబాటు

ఉత్పత్తి

సమ్మేళనాలు

ఆక్సైడులు, సల్ఫైడులు

హాలైడులు

నైట్రైడ్ , కార్బైడులు

వినియోగం

స్టీల్ ఉత్పత్తిలో

సూపర్ అల్లాయ్

సూపర్ కండక్టింగ్ మాగ్నెట్స్

ఇతర ఉపయోగాలు

ఎలెక్ట్రోసెరామిక్స్

హైపోఅలెర్జనిక్ ఉపయోగాలు

నాణేల తయారీ

ఇతరాలు

జాగ్రత్తలు

మూలాలు

బయటి లింకులు

1. "Standard Atomic Weights: Niobium". CIAAW. 2017.
2. Prohaska, Thomas; Irrgeher, Johanna; Benefield, Jacqueline; et al. (2022-05-04). "Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry (in ఇంగ్లీష్). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.