భారతదేశంలో స్వయంప్రతిపత్త పరిపాలనా విభాగాలు

భారత రాజ్యాంగంలోని ఆరవ షెడ్యూల్ స్వయంప్రతిపత్త పరిపాలనా విభాగాల ఏర్పాటుకు వీలు కల్పిస్తుంది, వీటికి ఆయా రాష్ట్రాలలో స్వయంప్రతిపత్తి ఇవ్వబడింది. ^[1] ఈ స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన జిల్లా మండళ్ళలో లడఖ్‌లో రెండు, పశ్చిమ బెంగాల్‌లో ఒకటి తప్ప మిగతావన్నీ ఈశాన్య భారతదేశంలో ఉన్నాయి. ప్రస్తుతం, అస్సాం, మేఘాలయ, మిజోరం, త్రిపురలలో ఆరవ షెడ్యూల్ ^[2] ప్రకారం 10 స్వయంప్రతిపత్త మండళ్ళు ఏర్పడగా, మిగిలినవి ఇతర చట్టాల ద్వారా ఏర్పడ్డాయి.

ఈశాన్య భారతదేశంలో స్వయంప్రతిపత్తి మండలి

అధికారాలు, సామర్థ్యాలు

కార్యనిర్వాహక, శాసన అధికారాలు

భారత రాజ్యాంగంలోని ఆరవ షెడ్యూల్‌లోని నిబంధనల ప్రకారం, స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన జిల్లా మండళ్ళు కింది అంశాలకు సంబంధించి చట్టాలు, నియమాలు, నిబంధనలను రూపొందించవచ్చు:^[1]

• భూమి నిర్వహణ
• అటవీ నిర్వహణ
• నీటి వనరులు
• వ్యవసాయం, సాగు
• గ్రామ సభల ఏర్పాటు
• ప్రజారోగ్యం
• పారిశుధ్యం
• గ్రామ, పట్టణ స్థాయి పోలీసింగ్
• సాంప్రదాయికంగా వచ్చే పెద్దలు, అధిపతుల నియామకం
• ఆస్తి వారసత్వం
• వివాహం, విడాకులు
• సామాజిక ఆచారాలు
• డబ్బు ఋణాలు, వ్యాపారం
• మైనింగు, ఖనిజాలు

న్యాయాధికారాలు

5 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ జైలు శిక్ష విధించే కేసులు, అది కూడా ఇరు పక్షాలూ షెడ్యూల్డ్ తెగల సభ్యులైతే ఆ కేసులను విచారించడానికి న్యాయస్థానాలను ఏర్పాటు చేసే అధికారాలు స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండళ్ళకు ఉన్నాయి.^[1]

పన్ను, రాబడి

పాఠశాలలు, రహదారుల నిర్వహణ వగైరాల కోసం భవనాలు, భూమి, జంతువులు, వాహనాలు, పడవలు, ఆ ప్రాంతంలోకి వస్తువుల ప్రవేశం, రోడ్లు, పడవలు, వంతెనలు, ఉపాధి, ఆదాయంపై పన్ను, సాధారణ పన్నులు, రుసుములు, సుంకాలు విధించే అధికారాలు స్వయం ప్రతిపత్త జిల్లా మండళ్ళకు ఉన్నాయి: ^[1]

స్వయంప్రతిపత్త పరిపాలనా విభాగాల జాబితా

భారత రాజ్యాంగంలోని ఆరవ షెడ్యూల్‌కు అనుగుణంగా ఉన్న స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండళ్ళను బొద్దుగా చూపించాం

క్ర.సం	రాష్ట్రం	స్వయంప్రతిపత్త మండలి	ముఖ్య కార్యాలయం	ఏర్పాటు	గత ఎన్నికలు	ముఖ్య కార్యనిర్వాహక సభ్యులు	ముఖ్య కార్యనిర్వాహక సభ్యుని పార్టీ	ప్రస్తుత పార్టీల స్థితి
1	అస్సాం	బోడోలాండ్ ప్రాదేశిక మండలి	కోక్రఝార్	2003	2020	Pramod Boro	UPPL(NEDA)	Total-40 Govt:- UPPL-15 BJP-12 GSP-1 Opp:- BPF-12
2		నార్త్ కచార్ హిల్స్ స్వయంప్రతిపత్త మండలి	హాఫ్లాంగ్	1951	2019	Debolal Gorlosa	BJP (NEDA)	Total-28 Govt:- BJP-25 Opp:- IND-3 NOM-2[3]
3		కార్బి ఆంగ్లాంగ్ స్వయంప్రతిపత్త మండలి	దిఫు	1952	2022	Tuliram Ronghang	BJP (NEDA)	Total-26 Govt:- BJP-26 Opp:- 0
4		తివా స్వయంప్రతిపత్త మండలి	మోరిగావ్	1995	2020	Jiban Chandra Konwar	BJP (NEDA)	Total-36 Govt:- BJP-33 AGP-2 Opp:- INC-1
5		మిసింగ్ స్వయంప్రతిపత్త మండలి	ధేమాజి	1995	2019	Ranoj Pegu	SGS	Total-35 Govt:- SGS-29 BJP-5 Opp:- IND-1
6		రభా హసోంగ్ స్వయంప్రతిపత్త మండలి	దుధ్‌నోల్	1995	2019	Tankeswar Rabha	BJP (NEDA)	Total-36 Govt:- BJP+RHJMC-34 Opp:- INC-1 AGP-1
7		సోనొవాల్ కచారి స్వయంప్రతిపత్త మండలి	దిబ్రూగఢ్	2005	2019	Dipu ranjan Markari	BJP (NEDA)	Total-26 Govt:- BJP-20 Opp:- INC-5 IND-1
8		తెంగల్ కచారి స్వయంప్రతిపత్త మండలి	టిటాబర్	2005	2022	Kumud Ch Kachari	BJP (NEDA)	Total-22 Govt:- BJP-14 AGP-3 Opp:- INC-4 IND-1
9		దేవ్‌రీ స్వయంప్రతిపత్త మండలి	నారాయణ్‌పూర్	2005	2022	Madhav Deori	BJP (NEDA)	Total-22 Govt:- BJP-11 AGP-1 Opp:- IND-8 INC-2
10		మొరాన్ స్వయంప్రతిపత్త మండలి	తిన్‌సుకియా	2020	–	Dipon Moran
11		Matak స్వయంప్రతిపత్త మండలి	Chring Gaon	2020	–
12		బోడో కచారి సంక్షేమ స్వయంప్రతిపత్త మండలి	సిమెన్ చపోరి	2020	–	Mihiniswar Basumatary
13		కమ్‌తాపూర్ స్వయంప్రతిపత్త మండలి	అభయపురి	2020	–	Gokul Barman
14	లడఖ్	లడఖ్ అటానమస్ హిల్ డెవలప్‌మెంట్ కౌన్సిల్, కార్గిల్	కార్గిల్	2003	2023	Mohammad Jaffer Akhone	Jammu & Kashmir National Conference	Total-30 Govt:- Jammu & Kashmir National Conference-10 Indian National Congress-8 Opp:- IND-5 BJP-3
15		లడఖ్ అటానమస్ హిల్ డెవలప్‌మెంట్ కౌన్సిల్, లేహ్	లేహ్	1995	2020	Tashi Gyalson	Bhartiya Janata Party	Total-30 Govt:- Bhartiya Janata Party-16 Opp:- INC-9 IND-1
16	మణిపూర్	చందేల్ స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండలి	చందేల్	1971[4]	2015	Ksh. Siddharth, MCS
17		చురచంద్‌పూర్ స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండలి	చురచంద్‌పూర్	1971[4]	2015	Lalthazam, MCS
18		సదర్ హిల్స్	కాంగ్‌పోక్‌పి	1971[4]	2015	James Doujapao Haokip, MCS
19		ఉత్తర మణిపూర్ స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండలి	సేనాపతి	1971[4]	2015	H L Jain, MCS
20		తమెంగ్‌లాంగ్ స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండలి	తమెంగ్‌లాంగ్	1971[4]	2015	Ningreingam Leisan[5]
21		ఉఖ్రుల్ స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండలి	ఉఖ్రుల్	1971[4]	2015	David Kashungnao, MCS
22	మేఘాలయ	గారో హిల్స్ స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండలి	తురా	1973	2021	Benedick R Marak	NPP (NEDA)	Total-29 Govt:- National People's Party (India)-11 BJP-2 Garo National Council-1 IND-3 Opp:- AITC-12
23		జైంతియా హిల్స్ స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండలి	జోవై	1973	2019	T Shiwat	National People's Party (India) (NEDA)	Total-29 Govt:- NPP-12 UDP-10 Opp:- INC-4 AITC-3
24		ఖాసీ హిల్స్ స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండలి	షిల్లాంగ్	1973	2019	Titosstarwell Chyne	National People's Party (India)(NEDA)	Total-29 Govt:- NPP-7 UDP-6 HSPDP-2 PDF-1 Opp:- INC-10 Oth:- AITC-3
25	మిజోరం	చక్మా స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండలి	కమలానగర్	1972	2023	Rasik Mohan Chakma	MNF	Total-20 Govt:- MNF-12 Opp:- INC-6 BJP-1
26		లాయ్ స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండలి	లాంగ్‌త్లాయ్	1972	2020	V. Zirsanga	MNF	Total-25 Govt:- MNF-20 Opp:- IND-3 BJP-1 INC-1
27		మారా స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండలి	సియాహా	1972	2022	M Laikaw	BJP	Total-25 Govt: BJP -16 Opp:- INC - 4 MNF - 5
28	త్రిపుర	త్రిపుర గిరిజన ప్రాంతాల స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా మండలి	ఖుముల్‌వింగ్	1982	2021	Purna Chandra Jamatia	TIPRA	Total-30 Govt:- TIPRA-18 IND-1 Opp:- BJP-9
29	పశ్చిమ బెంగాల్	గోర్ఖాలాండ్ ప్రాదేశిక పరిపాలన	డార్జిలింగ్	2012	2022	Anit Thapa	BGPM	Govt:- BGPM-27 AITC-5 IND-3 Opp:- HP-8 IND-2

స్
పార్టీ		ఇసిఐ గుర్తింపు [6]
ఎకెఆర్ఎస్యూ (K)	ఆల్ కోచ్-రాజబంశీ స్టూడెంట్స్ యూనియన్	ఎన్/ఎ
ఏఐటీసీ	అఖిల భారత తృణమూల్ కాంగ్రెస్	రాష్ట్ర పార్టీ
ఏజీపీ	అసోమ్ గణ పరిషత్	రాష్ట్ర పార్టీ
బీజేపీ	భారతీయ జనతా పార్టీ	జాతీయ పార్టీ
బిపిఎఫ్	బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్	రాష్ట్ర పార్టీ
జీఎన్సీ	గారో నేషనల్ కౌన్సిల్	నమోదైన గుర్తింపు లేని పార్టీ
జీఎస్పీ	గణ సురక్ష పార్టీ	నమోదైన గుర్తింపు లేని పార్టీ
హెచ్ఎస్పీడీపీ	హిల్ స్టేట్ పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ	రాష్ట్ర పార్టీ
ఐఎన్సి	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	జాతీయ పార్టీ
జేకేఎన్సీ	జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్	రాష్ట్ర పార్టీ
కేఏడీఎఫ్	కర్బి ఆంగ్లాంగ్ డెమోక్రటిక్ ఫోరం	ఎన్/ఎ
ఎంఎన్ఎఫ్	మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్	రాష్ట్ర పార్టీ
ఎన్పీపీ	నేషనల్ పీపుల్స్ పార్టీ	జాతీయ పార్టీ
పిడిఎఫ్	పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్	రాష్ట్ర పార్టీ
ఆర్హెచ్జెఎంసి	రాభా హసోంగ్ జాయింట్ మూవ్మెంట్ కమిటీ	ఎన్/ఎ
ఎస్జీఎస్	సమ్మిలితా గణ శక్తి	నమోదైన గుర్తింపు లేని పార్టీ
టిప్రి	స్వదేశీ ప్రగతిశీల ప్రాంతీయ కూటమి	రాష్ట్ర పార్టీ
యుడిపి	యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ (మేఘాలయ)	రాష్ట్ర పార్టీ
యుపిపిఎల్	యునైటెడ్ పీపుల్స్ పార్టీ లిబరల్	రాష్ట్ర పార్టీ

వాస్తవ స్వయం ప్రతిపత్తి గల ప్రాంతాలు

ఉత్తర సెంటినెల్ ద్వీపం

నార్త్ సెంటినెల్ ద్వీపం కేంద్రపాలిత ప్రాంతమైన అండమాన్, నికోబార్ దీవుల ద్వీపాల్లో ఉంది. ఇది సెంటినెలీస్ ప్రజలకు నిలయం. వీరు మిగతా ప్రపంచంతో ఇంకా పరిచయమే కాని ప్రజలు. వారు ఇతర వ్యక్తులతో ఎలాంటి సంబంధాలు పెట్టుకోరు. ఆధునిక నాగరికత పొడ తాకని జాతి అది.

సెంటినెలీస్ జీవనశైలి లేదా ఆవాసాలతో జోక్యం చేసుకునే ఉద్దేశం తమకు లేదని అండమాన్, నికోబార్ ప్రభుత్వం చెప్పింది.^[7] 2004 డిసెంబరు సునామీ ప్రభావంతో ద్వీపం తీవ్రంగా నష్టపోయే అవకాశం ఉన్నప్పటికీ, ఈ సంఘటన జరిగిన కొన్ని రోజుల తర్వాత, భారత ప్రభుత్వ హెలికాప్టరు వారిలో చాలా మందిని గమనించి, వారు జీవించే ఉన్నట్లు నిర్ధారించింది. సెంటినెలీస్ ప్రజలు గాలిస్తున్న హెలికాప్టరుపై బాణాలు వేసారు.

అధికారికంగా ఎలాంటి ఒప్పందమూ లేనప్పటికీ, వారి సమాజంతో ఏమాత్రం జోక్యం చేసుకోని అధికారిక విధానం కారణంగా ఈ ద్వీపానికి స్వయంప్రతిపత్తి వచ్చినట్లైంది.^[8]

ఇవి కూడా చూడండి

• భారతదేశ పరిపాలనా విభాగాలు
• భారతదేశం లోని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు

మూలాలు

1. "Sixth Schedule of The Constitution of India" (PDF). Archived (PDF) from the original on 27 October 2019. Retrieved 27 October 2019.
2. "Union Cabinet approves amendment in Sixth Schedule to strengthen 10 North East autonomous councils". 24 January 2019. Archived from the original on 28 October 2020. Retrieved 3 November 2019.
3. "BJP sweeps Assam tribal council elections". The Hindu. January 12, 2024. Archived from the original on January 13, 2024. Retrieved January 13, 2024.
4. "Autonomous District Councils Manipur in brief By Haokholal Hangshing". e-pao.net. Archived from the original on 20 September 2022. Retrieved 2022-05-19.
5. "MCS, MPS officers transferred : 16th jul22 ~ E-Pao! Headlines". e-pao.net. Archived from the original on 7 April 2023. Retrieved 2023-04-07.
6. "ECI". Archived from the original on 2021-09-27.
7. The Sentineli Archived మార్చి 2, 2009 at the Wayback Machine.
8. "Administration in India's Andaman and Nicobar Islands has finally decided upon a policy of minimal interference". Archived from the original on 2012-09-14. Retrieved 2008-08-21.