Sijan Kaan
From Wikipedia, the free encyclopedia
Sijan Kaan (majanski za „Kolijevka neba”) je rezervat biosfere koji je osnovala neprofitna i nedržavna grupa za zaštitu životne sredine[3] u opštini Tulum,[4] u meksičkoj saveznoj državi Kintana Ro,[5][6][7] na istočnoj obali Jukatana, s ciljem zaštite njegove bioraznolikosti. Od 1986. godine je postao nacionalni park, a na Uneskov Spisak mesta svetske baštine u Americi je upisan odmah 1987. godine kao izuzetno bogato životno stanište velike bioraznolikosti.[8] Ovaj kompleksni hidrološki sistem tropskih šuma, mangrova i močvaraa ispresecanih koralnim grebenima obiluje pomorskom florom i faunom s više od 300 vrsta ptica koje žive zajedno s velikim brojem karakterističnih kopnenih kičmenjaka.[9]
| Sijan Kaan | |
|---|---|
IUCN kategorija Ia (strogi rezervat prirode) | |
 Sian Ka'an | |
  Lokacija u Meksiku | |
| Lokacija | Tulum, Quintana Roo, Mexico |
| Koordinate | 19° 30′ С; 87° 45′ З |
| Površina | 2.797 km2 (1.080 sq mi)[1] |
| Osnovan | 1986 |
| Tip | Prirodno dobro |
| Kriteriji | |
| Označen | 1987 (11th session) |
| Referenca br. | 410 |
| Država potpisnica | Meksiko |
| Region | Latinska Amerika i Karibi |
| Označen | 27. 11. 2003. |
| Referenca br. | 1329[2] |
Estetika i lepota Sijan Kaana proizlaze iz relativno nenarušenog interfejsa mora i kopna duž dobro očuvane obale. Mozaik elemenata pejzaža je raznovrstan u oblicima, formama i bojama, i pruža intrigantne poglede i impresije. Značajni i retki prirodni fenomeni uključuju „kenote”, vodom ispunjene prirodne vrtače u kojima su smeštene specijalizovane zajednice života i „petenesi”, ostrva od stabla koja izranjaju iz močvare. Oba su povezana podzemnim slatkovodnim sistemima, koji zajedno formiraju dragoceno i krhko blago za buduće generacije.
Odlike
Sijan Kaan leži na delom potopljenoj krečnjačkoj dolini koja čini deo dugog koralnog grebena istočne obale Srednje Amerike, ulavnom nastalog toekom pleistocena. Ono je delom na kopnu, a delom u Karipskom moru, te pokriva površinu od oko 5,280 km², ograničenu koralnim grebenom koji je smešten oko 50 m istočno od obale, močvarama i polu-zimzelenom šumom na jugoistoku i uščima reka Četumal i Espiritu Santo na jugu. Severnu i severozapadnu granicu mu čine poljoprivredni posedi seoskih zadruga.
Na području Sijan Kaana nalaze se i brojne prirodne jame (cenotes), karakteristične za Jukatan i Floridsko poluostrvo. Geološki rasedi takođe presecaju rezervat u pravcu severoistok-jugozapad. Zbog toga je malo slatke vode na površini, jer se ona u ovom složenom hidrološkom kompleksu vrlo brzo filtrira kroz brojne plićake, rendzine i saskab (granulirni belkasti i lomljivi krečnjak), te na kraju nestaje u brojnim podzemnim kanalima. Zbog tvrdoće tla, vode rezervata su neobično bistre, a tlo je nepovoljno za poljoprivredu.
U nepopljavljenim područjima raste polu-zimzelena šuma s mnogo palmi, dok u popljavljenima područjima niska mangrova šuma čini pojedinačna „ostrva” (petenes) na delićima crne zemlje. Trava se može naći samo između mangrova, na severnim i južnim područjima niskog saliniteta. Pešćane dine se protežu 64 km u dužinu, gde je uzgoj uvedenog kokosa zamenio autohtoni mahagoni, crveni i beli kedar sa oko 60%.
Sveukupno u rezervatu obitava 550 kopnenih i 843 vodenih kičmenjaka. Od 103 vrste sisara, tu obitavaju velike mačke: jaguar, puma, ocelot, margaj () i jaguarundi (); te drugi sisari kao što su: srednjoamaerički tapir (), karipski lamantin (), paukoliki majmun , majmun drekavac (), kinkažu (), belorepi jelen (), belousni pekari (), pegava paka (), tajra i šareni mravojed (), i dr.
Tu žive i brojne morske životinje, kao i veliki broj ptica selica, te 16 vrsta guštera i 42 vrste reptila i vodozemaca (uključujući četiri od šest srednjoameričkih vrsta kornjača, ali i poneki meksički i američki krokodil). Međutim, najveći je broj ptica kao što su: fregati (), vranci, ružičasta žličarka, ružičasti plamenac i žabiru čaplja ().
Na ovom području nalaze se i 23 arheološka lokaliteta kulture Maja, od kojih je najpoznatiji Mujil (Čunjasče) koji je jedno od najstarijih naselja Maja na Jukatanu (350. p. n. e.-1200). U njegovoj blizini, na severu rezervata, je nedavno otkriveno 24 km drevnih majanskih veštačkih kanala.[10]
Biološke vrste
Ovaj spisak obuhvata deo vrsta koje žive u Sijan Kaanu:[11]
- (Jukatanski crni drekavac)[12][13]
- (Jukatanski papagaj)[14][15][16]
- (velika plava čaplja)[17][18][19]
- (crnoruki pauk majmun)[20][21]
- (američki krokodil)[22][13]ref=[23]
- (meksički krokodil)[24][13][23]
- (crna iguana)[25][26][27][28]
- (pegava paka)[29][30][31]
- (srednjoamerički aguti)
- (tajra)
- (crni brzan)
- (žabiru)
- (ocelot)
- (margaj)
- (paunastolika ćurka)
- (američka roda
- (belonosi koati)
- (jaguar)
- (smeđi pelikan)
- (neotropni kormoran)
- (američki flamingo)
- (kinkadžu)
- (puma)
- (jaguarundi)
- (prstenastokljuni tukan)
- (kraljevski lešinar)
- (tamandua)
- (Bejrdov tapir)
- (belousni pekari)
Reference
Spoljašnje veze
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
