Orden belog orla

Orden belog orla je državno odlikovanje u Kraljevini Srbiji (1883—1918), Kraljevini Jugoslaviji (1918—1945) i Republici Srbiji od 2009. Orden je imao pet stepeni, a dodeljivan je srpskim i jugoslovenskim državljanima za zasluge u miru ili ratu, ili za posebne zasluge prema kruni, državi i naciji. U periodu od 1883. do 1898. godine Orden belog orla bio je najviši orden Kraljevine Srbije. Godine 1898. postaje stariji u rangu od njega kraljevski Orden Miloša Velikog, a od 1904. privilegovano mesto zauzima Orden Karađorđeve zvezde. Orden Belog orla, po mišljenju mnogih heraldičara, jedno je od najlepših srpskih i jugoslovenskih odlikovanja.

Orden belog orla
Orden belog orla
dodeljuje Kraljevina Srbija Kraljevina Jugoslavija Republika Srbija
Dodeljuje se za	naročite zasluge u izgradnji sistema odbrane ili naročite zasluge u komandovanju i rukovođenju vojnim jedinicama, odnosno vojnim ustanovama i njihovom osposobljavanju za odbranu Republike Srbije
Statistika
Ustanovljen	23. januar 1883.
Prva nagrada	1883.
Zadnja nagrada	1945.

U Republici Srbiji je 2009. izglasan zakon o odlikovanjima u kojem se dodeljuje Orden belog orla sa mačevima u tri stepena za naročite zasluge u izgradnji sistema odbrane ili naročite zasluge u komandovanju i rukovođenju vojnim jedinicama, odnosno vojnim ustanovama i njihovom osposobljavanju za odbranu Republike Srbije.

Istorija

Kneževina Srbija je proglašena Kraljevinom 22. februara/5. marta 1882. godine. Naredne godine, 23. januara 1883, kralj Milan Obrenović potpisao je Ukaz o donošenju Zakona o odlikovaljima kada su osnovana dva srpska odličija, ustanovljen je Orden belog orla, kao i Orden Svetog Save. Dvoglavi beli orao sa krilima u poletu uspostavljen je kao državni grb Kraljevine Srbije. Predstavlja veličanstven simbol koji datira iz doba vladajućih dinastija Vizantijskog carstva, označava univerzalni simbol hrišćanstva. Ovaj simbol su koristili u vladarskim kućama srednjovekovne Srbije, carevi Svetog rimskog carstva, carevi Rusije i carevi Austrije; glavna razlika je bila boja ili metal kojim se predstavljao orao. Srebro je bilo za Srbiju, zlato za Vizantiju, crna boja za Sveto rimsko carstvo, kao i za ruske i austrijske careve. Na reversu ordena su se u vreme dinastije Obrenović nalazili inicijali kralja Milana. Posle Majskog prevrata (1903) Srbija je postala parlamentarna kraljevina na čelu sa dinastijom Karađorđević, kralj Petar I je nastavio da u skladu sa svojim ovlašćenjima dodeljuje orden na osnovu Ukaza. Ali su inicijali osnivača uklonjeni sa reversa i zamenjeni godinom proglašenja kraljevine 1882, zbog toga je i sa reversa plavih traka koje se spuštaju od krune uklonjen datum proglašenja kraljevine, jer nije bilo više potrebe za istim. Trideset dve godine posle osnivanja, 1915. godine, u vreme Prvog svetskog rata, kralj Petar I osnovao je Orden belog orla za ratne zasluge sa mačevima.

Čuvene radionice u glavnom gradu Austrougarske Beču kao što su Rote & Sinovac, Vincet Majer i sinovi, Karl Fismajster i Vilhelm Kunc su izrađivale ordenske insignije sve do Prvog balkanskog rata. Od 1912. do 1945. godine ordenske insignije su izrađivale čuvene radionice, Artis Bertran u glavnom gradu Francuske Parizu i Braća Igenen iz Le Lokla u Švajcarskoj.

Stepeni

Orden belog orla, po tadašnjem zakonu imao je pet stepeni. Prvi stepen, Veliki krst, po zakonu je bilo određeno da mogu da dobiju samo pet zaslužnih ličnosti. Drugi stepen, Veliki oficir, po zakonu moglo je da dobije dvadeset lica. Treći stepen, Komandir, moglo je da dobije četrdeset lica. Četvrti stepen, Oficir, njih sto pedest. Peti stepen Ordena belog orla, Kavalir, moglo je da dobije tri stotine lica.

• Veliki krst (5 članova)
• Veliki oficir (20 članova)
• Komandir (40 članova)
• Oficir (150 članova)
• Kavalir (300 članova)

Trake
Veliki krst	Veliki oficir	Komandir	Oficir	Kavalir

Galerija

• 
  Srpski dvoglavi orao
• 
  Mali grb Srbije

Znak ordena

Orden Belog orla
Veliki krst 1. stepen	Veliki oficir 2. stepen	Komandir 3. stepen	Oficir 4. stepen	Kavalir 5. stepen
Orden belog orla sa mačevima
Veliki krst 1. stepen	Veliki oficir 2. stepen	Komandir 3. stepen	Oficir 4. stepen	Kavalir 5. stepen

Zanimljivosti

• Slavni američki pop pevač Majkl Džekson se tokom sudskog procesa 2004. godine pojavio u sudnici noseći na reveru sakoa britanski orden koji je bio dodeljivan za herojstvo u Prvom svetskom ratu i sa Ordenom belog orla oko vrata.^[1]

Povezano

Odlikovanja Kneževine i Kraljevine Srbije

Orden Takovskog krsta • Orden Svetog kneza Lazara • Orden Miloša Velikog • Karađorđeva zvezda • Orden Svetog Save • Orden belog orla • Orden kraljice Natalije • Orden kneginje Natalije • Orden Crvenog krsta • Medalja za zasluge Crvenog krsta • Medalja za vojničke vrline (Kraljevina Srbija) • Medalja za uspomenu na izbor Petra I za kralja Srbije i povratak dinastije Karađorđevića • Medalja za građanske zasluge • Medalja za hrabrost (1913) • Medalja za revnosnu službu (1913) • Medalja za hrabrost (1912) • Krst milosrđa (Kraljevina Srbija) • Spomenica na rat 1912. godine • Spomenica na rat 1913. godine

Odlikovanja Kraljevine SHS / Kraljevine Jugoslavije

Orden Jugoslovenske krune • Orden Svetog kneza Lazara • Karađorđeva zvezda • Orden Svetog Save • Orden belog orla • Albanska spomenica • Orden Crvenog krsta • Medalja za zasluge Crvenog krsta • Medalja za vojničke vrline (Kraljevina Srbija) • Medalja za uspomenu na izbor Petra I za kralja Srbije i povratak dinastije Karađorđevića • Medalja za građanske zasluge • Medalja za hrabrost (1913) • Medalja za revnosnu službu (1913) • Spomenica rata za oslobođenje i ujedinjenje 1914-1918. godine • Medalja za unapređivanje poljoprivrede • Medalja za spomen na dvadeset petu godišnjicu oslobođenja Južne Srbije • Spomenica na borbe za oslobođenje severnih krajeva Jugoslavije 1918-1919. godine • Ratni krst 1941.

Spoljašnje veze

Orden belog orla na Wikimedijinoj ostavi

• Istorija srpskih odlikovanja Arhivirano 2011-01-08 na Wayback Machine-u
• Orden belog orla Arhivirano 2016-03-04 na Wayback Machine-u

Izvori

1. „Preminuo kralj popa“, Vesti RTS-a.