1589.

Godina 1589 (MDLXXXIX) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u srijedu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

1589. na Wikimedijinoj ostavi

Ovo je članak o godini 1589.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	15. vijek – 16. vijek – 17. vijek
Decenija:	1550-e  1560-e  1570-e  – 1580-e –  1590-e  1600-e  1610-e
Godine:	1586 1587 1588 – 1589 – 1590 1591 1592

Završena Trogirska katedrala

1589.. po kalendarima

Gregorijanski	1589.. (MDLXXXIX)
Ab urbe condita	2342.
Islamski	997–998.
Iranski	967–968.
Hebrejski	5349–5350.
Bizantski	7097–7098.
Koptski	1305–1306.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1644–1645.
• Shaka Samvat	1511–1512.
• Kali Yuga	4690–4691.
Kineski
• Kontinualno	4225–4226.
• 60 godina	Yin Zemlja Vo(l) (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11589.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

• 5. 1. - Umrla francuska kraljica-majka Catherine de' Medici.
• 26. 1. - Jov izabran za prvog moskovskog patrijarha (Boris Godunov izdejstvovao samostalnost ruske crkve).

• 9. 3. - Mir između Habsburga i Poljske-Litvanije - Maximilian III. se mora odreći pretenzija na poljski presto.

• prva polovina godine - Francuski kralj Henri III, suočen s pobunom Katoličke lige zbog ubistva vojvode de Guisa, mora se pomiriti sa svojim protestantskim rođakom Anrijem - zajedno opsedaju Pariz.

• 13. 4. - Engleska armada (Francis Drake i John Norreys) isplovila protiv iberijske obale - izgubili su 40 brodova i najmanje 11.000 ljudi.
• april - Beglerbegovski slučaj (Beylerbeyi Vakası): pobunjeni janičari u Istanbulu traže veću platu i smaknuče dvojice visokih zvaničnika što sultan na kraju odobrava; umesto Sijavuš-paše veliki vezir je opet Sinan-paša.

• svibanj - Nakon smrti Vida Haleka pa Ivana Globitzera na čelo slavonske krajine dolazi Stjepan Grasswein^[1].
• 29. 5. - Sabor u Gradecu kod Zagreba: ban Tomo Erdedi se odriče položaja vrhovnog kapetana haramija, postavljen Stjepan Gregorijanec^[2].

• proleće - leto - Kozaci pljačkaju i potapaju turske brodove, napadaju Krim i turske tvrđave - krimski Tatari i Turci uzvraćaju haranjem Podolije do Lavova^[3].

• jun - Novi kapetan hrvatske krajine je Andrija Auersperg^[1].

Ubistvo Anrija III

• 1. 8. - Fanatični katolik Jacques Clément smrtno ranio kralja Anrija III koji umire sutradan - kraj dinastije Valois koja je vladala Francuskom od 1328.
• 2. 8. - Anri IV nasleđuje Anrija III, kao prvi francuski vladar iz kuće Burbon (do 1610); Katolička liga ga ne priznaje i 5. 8. proglašava zatočenog kardinala Šarla de Burbona za kralja Šarla X - Anrijeva borba traje do 1593.

• 18. 9. - Bitka kod Arquesa je pobeda Anrija IV.

• 31. 10. - U Nemačkoj pogubljen Peter Stump, seljak optužen da je vukodlak; u ovo vreme teku i suđenja "vešticama" u grofoviji Werdenfels.

• 26. 11. - "Alhemičar" Marco Bragadino stiže u Veneciju, ali mora pobeći već u aprilu.

Tokom/tijekom godine

• Završena Trogirska katedrala.
• Turci pokušavali da osvoje Senj, na šta uskoci i sljedeće godine odgovaraju upadima^[4].
• 1588-89 - Najstariji poznat primjer alhamijado književnosti: ljubavna pjesma "Hurvat turkisi" izvesnog Mehmeda Erdeljca.
• Umro patrijarh srpski Savatije, nasleđuje ga Jerotej Sokolović (do 1590-91).
• Otvorena pravoslavna crkvica sv. Nikole u Puli za grčke doseljenike sa Kipra^[5].
• Osnovan Kaptol svetog Jeronima u Rimu.
• Završen period endemske kuge u Osmanskom carstvu i okolini (od 1572.)^[6].
• Prvi dokumentovani tragovi o gradu Caricinu (Staljingrad, Volgograd).
• Mōri Terumoto osnovao Hiroshimu.
• Wilhelm V. osnovao pivaru Hofbräuhaus u Minhenu.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1589.

• 8. 1. - Ivan Gundulić (aka Dživo ili Mačica), dubrovački književnik († 1638)
• 15. 8. - Gabrijel Batori, erdeljski knez († 1613)
•  ? - Sveti Marko Križevčanin († 1619)
•  ? - Fjodor II., car Rusije († 1605)
•  ? - Dalaj Lama IV (Yonten Gyatso) († 1617)
• pribl. - Kösem Sultan, moćna osmanska sultanija († 1651)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1589.

• 5. 1. - Katarina de Medici, francuska kraljica majka (* 1519)
• 19. 2. - Prepodobnomučenica Filoteja Atinska, grčka svetica (* 1522)
• 23. 2. - Andrija Dudić Orehovički, plemić, biskup, diplomata (* 1533)
• 2. 3. - Alessandro Farnese (kardinal), pokrovitelj umetnosti (* 1520)
• 15. 4. - Vid Halek, kapetan slavonske krajine (* 1527)^[1]
• 14. 5. - Ivan Globitzer, kapetan slavonske krajine
• 15. 6. - Jošt Josip Thurn, kapetan hrvatske krajine
• 1. 7. - Gospa Saigō, prva supruga Tokugawe Ieyasua (* 1552)
• 2. 8. - Henri III od Francuske (* 1551)
• 15. 8. - Frano Gundulić, diplomat (* 1539)
•  ? - Patrijarh srpski Savatije

Reference

1. Klaić, 366
2. Klaić, 365
3. Cossack Rebellions: Social Turmoil in the Sixteenth Century Ukraine, Linda Gordon, p. 108-9
4. Klaić, 367
5. Fran Barbalić, Peroj - srpsko selo u Istri, rastko.rs
6. Encyclopedia of the Ottoman Empire, Ga ́bor A ́goston, Bruce Alan Masters, p. 463

Literatura

• Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)