From Wikipedia, the free encyclopedia
Чаҕылҕан — Винокуров Илья Дорофеевич (31.07.1914—09.09.1952) — оҕолорго анаан суруйбут саха бэйиэтэ, суруйааччыта, тылбаасчыта, ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ (1938).
Нам улууһугар 1914 сыл от ыйын 31 күнүгэр төрөөбүт. Уон биэс саастааҕар 1929 с. сир түҥэтигин ыытар хамыыһыйаҕа суруксуттаабыт. Маассабай холбоһуктааһын саҕана Байаҕантай улууһугар батараактар кэмитиэттэрин бэрэссэдээтэлэ.
1932 с. Дьокуускайдааҕы педагогика техникумун бүтэрбит уонна техникумҥа саха тылын уонна литературатын үөрэтэ хаалбыт. Кэлин дойдутугар тахсан Нам райисполкуомун норуоту үөрэхтээһинин салаатын иниспиэктэринэн үлэлээбит. Онтон Саха Сиринээҕи кинигэ кыһатын эрэдээктэринэн, араадьыйа кэмитиэтин уус-уран литературнай салаатын эрэдээктэринэн үлэлээбит.
Биир кэмҥэ сымыйаннан буруйданан хаайылла (1942-43 сс.) сылдьыбыта. Онтон доруобуйата улаханнык мөлтөөн тахсыбыта. Кэлин бэрт уһуннук сэллигинэн ыалдьан, баара суоҕа 38 сааһыгар 1952 сыллаахха балаҕан ыйын 9 күнүгэр Дьокуускайга өлбүт. Ол саҕана Куруһаала дьиэтигэр баар ойуулуур-дьүһүннүүр ускуустуба түмэлигэр оркестрдаах панихида буолбут. Намҥа көмө илдьэн иһэн суруйааччы Николай Габышев көрдөһүүтүнэн Тулагыга тохтоон быраһаайдаһыыны тэрийбиттэр. Намҥа эмиэ кулуупка быраһаайдаһыы тэрийбиттэр[1].
Үчүгэйдик уруһуйдуура, музыканы таптыыра. 1931 сылтан саҕалаан хоһооннору, ырыалары суруйбута. «Чаҕылҕан уоттара» диэн кинигэтэ 18 саастааҕар 1933 с. Күннүк Уурастыырап эрэдээксийэтинэн бэчээттэммитэ. 1935 с. иккис улахан кинигэтэ «Дабаан» тахсыбыта. 1937 с. «Хоһооннор, поэмалар» диэн үһүс кинигэтэ күн сирин көрбүтэ.
«Хайыһар» диэн 1942 сыллаахха Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр суруллубут ырыата киэҥник биллибитэ, билигин да уостан түспэт ырыаларга киирсэр. «Герой туһунан ырыа» хоһооно эмиэ норуокка биһирэммитэ. 1944 с. «Саргылаах дойдута» диэн норуот хорсун быһыытын айхаллыыр хоһоонун хомуурунньуга тахсыбыта.
Сэрии кэннинэ Чаҕылҕан поэзията «Ыраах айан» (1948) уонна «Биһиги күннэрбит ырыалара» (1952) диэн кинигэлэринэн бэчээттэммитэ.
Тылбаасчыт быһыытынан эмиэ биллэр. Нуучча уонна тас дойду поэттарын сахалыы саҥардыбыта. Олор истэригэр: А. Пушкин «Бахчисарайский фонтан», «Русалка», «Моцарт уонна Сальери» айымньылара, Т. Шевченко «Сон», «Петрусь» поэмалара, М. Лермонтов, Н. Некрасов, Гейне, Гете уонна да атын поэттар хоһоонноро.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
